ผญา คำสอน

1.แฮ่งผู้ฮ้ายแฮ่งตื่มตดเหม็น แฮ่งดำแฮ่งติดตื่มลายทังแหล่ แปลว่า ขี้เหร่อยู่แล้ว ตดเหม็นอีกต่างหาก ผิวดำอยู่แล้ว แถมมีลายแผลเป็นด้วย หมายถึง คนที่ไม่สวย จิตใจก็โหดร้าย

2.ไผสิมาแปลงสร้างฮวงฮังให้หนูอยู่ ปากบ่กัดตีนบ่ทื้นสังสิได้อยู่ฮู แปลว่า ใครจะมาสร้างรวงรังให้หนูอยู่ ปากไม่กัด ตีนไม่ถีบเอาเองหรือจะมีรูอยู่ หมายถึง ควรสร้างทำด้วยตนเอง ไม่พึงรอคอยหรือหวังพึ่งแต่คนอื่น

3.เห็นว่ามีสุขแล้ว ผักตำนินบ่อยากเบิ่ง คันได้กินต่อนซิ้น ปลากั้งบ่อยากเหลียว แปลว่า ได้ดีมีสุขแล้ว ผักตำลึงก็ไม่อยากมอง ได้กินชิ้นเนื้อแล้ว ปลาบู่ก็ไม่อยากเหลียวดู หมายถึง ได้ดีมีสุขแล้ว อย่าลืมตัว อย่าลืมญาติพี่น้อง

4.มีไหมบ่มีครั่งย้อมมันบ่ห่อนแดงเอง คันบ่หาฟืมฟัดต่ำทอบ่มีแล้ว แปลว่า มีไหมแต่ไม่มีครั่งย้อม ไหมย่อมไม่แดงได้เอง ถ้าไม่หาหูกหาฟืมมาทอ ก็ไม่เป็นผืนผ้า หมายถึง กิจทั้งหลาย สำเร็จได้ด้วยความเพียร

5.ทางหลายเส้นตามใจสิเลือกไต่ มักเส้นโค้งโงเงี้ยวก็หากมี แปลว่า ทางเดินมีมากมายหลายแบบ ขึ้นอยู่กับว่าใครจะเลือกทางไหน หมายถึง ต่างคน ต่างจิต ต่างใจ ต่างความคิด พึงให้โอกาสผู้อื่นเลือกเอง

6.อดสงสารบักเลเถ้าควายเฮาไว้แด่ คันบ่บายหญ้าป้อนบักเลเถ้าส่วนสิตาย แปลว่า สงสารควายแก่ของตนไว้ หากไม่หาหญ้ามาป้อน ควายแก่ อาจจะตาย หมายถึง ควรเป็นคนกตัญญู รู้สำนึกในบุญคุณ

7.บาดยามเป็นสาวจ้อยควายตมบ่อยากขี่ บาดว่าได้ลูกน้อยบายขี้ก่อนงาย แปลว่า ตอนเป็นสาวแรกรุ่น ควายเปื้อนขี้โคลน ไม่อยากขี่ พอมีลูกแล้ว จับขี้ลูกก่อนกินข้าว ก็ทำได้ หมายถึง ไม่ควรเป็นคนเย่อหยิ่ง

8.เซื้อซาติแฮ้งอย่าเหม็นสาบกุยกัน เกิดเป็นคนอีสานให้ฮักแพงกันไว้ แปลว่า เป็นแร้งเหมือนกัน อย่าเหม็นกันเอง เป็นคนอีสานเหมือนกัน ให้รักใคร่สามัคคีกันไว้ หมายถึง อย่ารังเกียจพวกเดียวกัน ให้รักกันไว้

9.ทั้งหลายเพิ่นแพงซิ้นปูปลายามอึดอยาก ความปากความเว้าบ่ได้ซื้อแพงไว้เฮ็ดอิหยัง แปลว่า สงวนชิ้นเนื้อปูปลาไว้กิน ยามหายาก ควรอยู่ แต่วาจาคำพูดไม่ต้องซื้อ จะสงวนไว้ทำไม หมายถึง อย่าตระหนี่คำพูด ให้หมั่นพูดคุยโอภาปราศรัยกัน

10.ชาติที่ตัณหานี้พาโตตกต่ำมีดาย ลางเทื่อดับชาติซ้ำวายย้าวคอบญิงแท้ดาย แปลว่า บางทีตัณหา ก็พาให้คนตกต่ำ บางคนถึงกับสิ้นชีวิตเพราะผู้หญิงก็มี หมายถึง ไม่พึงตกอยู่ภายใต้อำนาจตัณหาราคะจัด พึงพยายามบรรเทาราคะตัณหาให้เบาบางลง

[นาย วัลลภ ตังคณานุรักษ์ (ครูหยุย)]

ผมสนใจ "ผญา"มานานแล้วครับ จะว่าเป็นบทกลอนก็ไม่ใช่ น่าจะเป็นกลอนเปล่า เป้นคำสอน จะหาหลักสำคัญๆ มาศึกษาจากที่ไหนครับ ขอบคุณล่วงหน้าครับ

[ประหยัด ช่วยงาน]

• เข้ามาอ่านครับ
• ซึ้งกับคำที่ช่างสรรหามาคล้องจอง
• เติมเต็มความเป็นอีสานครับ

[พิสมัย]

สวัสดีค่ะน้องกนกวรรณ เก่งจังเลยนอกจากจะมีพรสวรรค์ทางด้านหมอลำแล้วยังเก่งด้านผญาอีก

[เป๊ปซี่]

สนุกมากค่ะตลกดี

[มุทิตา]

ชอบจังเลยค่ะ ขอสมัครเป็นลูกศิษย์ได้ไหมคะ "คุณครู"

ขอบพระคุณค่ะ