ความสุข ณจุดที่ยืนอยู่ของ รพ.หลังเขา

HA National Forum ครั้งที่ 11 ความุขแม้ยามขาดแคลน

ท่านผอ.นพ.พันธุ์เชษฐ์ บุญช่วย บรรยายเรื่องความสุข ณ จุดที่ยืนอยู่ในเวทีการประชุม HA National Forum ครั้งที่ 11

คำว่า หลังเขา คง เหมาะมากกับการบรรยายว่า พะโต๊ะเป็นอย่างไร เมื่อห้าปีที่แล้วได้ย้ายกลับบ้านมาทำงานที่รพ.พะโต๊ะเป็นอำภอเล็กๆ ประชากรประมาณ 20000 คน ห่างไกลจากตัวเมืองชุมพร 120 กิโลเมตร การคมนาคมไม่สะดวก ไม่มีใครอยากมาอยู่ ทางสสจ.ให้เด็กที่จบใหม่มาอยู่ ที่นี่มีแต่ จนท.อายุน้อยๆ แรกๆที่ผมมาใหม่ๆ มีซี เจ็ดคนเดียวคือ หัวหน้าพยาบาล อายุเฉลี่ยเจ้าหน้าที่ 31 ปี

การที่ผมตัดสินใจมาประจำที่นี้ เพราะอยากกลับบ้าน และสองอยากพัฒนารพ.ที่บ้านเกิดของตนเอง ภาพฝันอยากเห็นพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ก่อนนี้รพ.พะโต๊ะยังไม่ได้รับการรับรองขั้นใดๆ แม้แต่บันไดขั้นที่ 1 ก็ยังไม่ได้ ระยะเวลา ห้าปีเปลี่ยนผู้อำนวยการสี่คน ทำให้การพัฒนาสะดุด ผมเชื่อว่าหากรพ.มีคุณภาพเจ้าหน้าที่จะมีความสุข การเริ่มต้นช่วงแรก มีปัญหาอุปสรรค เรื่อง Teamwork เราได้มาเริ่มต้นกันใหม่ เราช่วยกันหาจุดร่วมขององค์กร กำหนดวิสัยทัศน์ โลโก้ สีของรพ.ใหม่ เป็นสีขาวม่วง พยายามหากิจกรรมใหม่ๆ เพื่อสร้างทีม แต่สิ่งที่ชอบมากๆ คือการแข่งขันกีฬาเรา ไม่เน้นกีฬาสากล เน้นกีฬามหาสนุก กีฬาทำให้เกิดมิตรภาพ ลืมความขัดแย้ง เราตั้งหลักได้จนผ่าน ขั้น 1 ผ่านขั้น 2 และกำลังรอรับการรับรองขั้นที่ 3

ปีที่แล้วรพ.พะโต๊ะได้เข้าโครงการ SHA ที่นำมิติจิตใจเข้ามาร่วมด้วย นำ Spirituality และ Appreciative Inquiry เข้ามาร่วมด้วย ย้อนกลับมาที่ภาพฝันของเราอยากเห็นรพ.มีการพัฒนาคุณภาพต่อเนื่อง แต่สิ่งที่สวนทางคือ เจ้าหน้าที่ไม่มีความสุข เห็นว่าการพัฒนาคุณภาพเป็นยาขม มีภาระมากขึ้น ผมพยายามบอกว่า การพัฒนาคุณภาพเป็นการทำบุญ แต่ยังไม่จับใจ เพราะสังเกตว่าเวลาเราทำบุญ ตักบาตร สีหน้าแววตาอิ่มเอิบ แต่เวลาเรียกประชุมการพัฒนาคุณภาพไม่เป็นแบบนั้น คนละเรื่องกันเลย แล้วผู้รับบริการมีความสุขไหม ผมว่าเรายังไปไม่ถึงจุดนั้น และ SHA อาจจะทำให้เราไปยังความฝันได้

เราเริ่มมาพัฒนาหลายอย่างในรพ. โครงการทำบุญอย่างน้อยวันละ 1 บาท ฝึกการเป็นผู้ให้ ทุกวันที่มาทำงาน จะมีกล่องรับบริจาค ตรงที่สแกนนิ้วมือ นำไปช่วยคนที่ยากลำบาก เป็นค่าเดินทาง ค่ากินอยู่ ค่าส่งต่อ เชื่อมโยงกับกิจกรรมจิตอาสาที่เปิดโอกาสให้เจ้าหน้าที่ออกไปทำงานข้างนอก ช่วยเหลือคนที่มีความยากลำบากในสังคม ได้ดูแลเรื่องที่สามารถช่วยเขาได้ เอาผลลัพธ์กลับมาบอกเล่าให้เจ้าหน้าที่ได้รับทราบว่า ให้เขาได้เห็นคุณค่าของเงินที่เขาบริจาค มีความหมาย มีคุณค่าอย่างไรบ้าง

เรารับเอาเรื่องสุนทรียสนทนา เป็นกิจกรรมที่ไม่เครียด เข้าไปใช้ในการประชุม ปรับเข้ากับการประชุมบางหน่วยงาน เอาเก้าอี้ เอาโต๊ะออก เปิดใจและรับฟังอย่างลึกซึ้ง เจ้าหน้าที่มีความสุขกับกิจกรรมนี้ หาทางออกให้กับปัญหาอย่างเชิงบวกร่วมกัน เราสอดแทรกกับการอบรม เช่น อบรม IC ประจำปี เดิมนั่งฟังอบรม บรรยาย เป็นเลกเชอร์ power point รูปแบบใหม่ใช้วงสนทนา ใช้กิจกรรม mini walk rally ทำให้เจ้าหน้าที่ หลายคนบอกว่าสามารถจดจำได้ดีกว่านั่งเลคเชอร์

กิจกรรมค้นคนดี เป็นกิจกรรมเชิงบวก ซึ่งรพ.พะโต๊ะเริ่มจากการพัฒนาบันไดขั้นที่ 1 ค้นหาเรื่องลบๆ อุบัติการณ์ เรื่องร้องเรียน มาเป็นจุดเริ่มของการพัฒนาต่อยอด ซึ่งมีประโยชน์ทำให้ได้เราพัฒนาขึ้น แต่ก็ทำให้ลดทอนความสุขคนทำงาน เราจึงทำกิจกรรมเชิดชูสิ่งที่ดีขึ้นมา ยกตัวอย่างเรื่องพฤติกรรมบริการ เราเชื่อว่าทุกคนเป็นคนดี มีพฤติกรรมบริการที่ดี แม้แต่คนที่ถูกร้องเรียนมากที่สุดก็ตาม เป็นช่วงเวลาส่วนน้อยของเขาเท่านั้นเอง เราพยายามหยิบเรื่องดีๆมาเชิดชู เพื่อให้เป็นการแข่งกันทำความดีมากกว่า

เรื่องการปรับสิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการเยียวยา ในภาพเป็นมุมให้คำปรึกษา พยายามจัดให้ใกล้ชิดกับธรรมชาติ มีเสียงน้ำตก มองเห็นภาพผ่านวิวนอกหน้าต่าง เป็นบริเวณโล่งให้คนไข้ได้ผ่อนคลาย มีมุมพ่นยาให้เด็ก มีของเล่นให้น้องได้เล่น มีพื้นที่ให้ครอบครัวได้มีกิจกรรมร่วม ผลลัพธ์ในเรื่องการดูแล พบว่าเด็กร่วมมือในการดูแลดี ครอบครัวก็ชอบ

มุมผู้ป่วยระยะสุดท้าย เราจัดพื้นที่มุมสงบให้ผู้ป่วยระยะสุดท้าย ให้มีบรรยากาศ ร่มรื่นธรรมชาติ มีภาพสวยๆ มีพื้นที่มากพอให้ครอบครัวได้มาดูแลและทำกิจกรรมในวาระสุดท้ายของผู้ป่วย

กระบวนการ Outcome Mapping รับเรื่องนี้ไปลองทำ กิจกรรมนี้ทำให้เราเปลี่ยนมุมมอง ความคิด จากเดิมที่เคยคิดว่าเรื่องสุขภาพต้องรันด้วยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเป็นหลัก เดิมคิดว่าเรื่องสุขภาพเป็นเรื่องของเจ้าหน้าที่ แต่เราทำเรื่องนี้กับชุมชน บทบาทเราน้อยลง ตัวเล็ก เรื่องที่ทำด้วยความร่วมมือร่วมแรงของเครือข่ายจะขับเคลื่อนทำได้ดีกว่าเรื่องที่ทำโดยรพ. เรื่องอาสาสมัครกู้ชีพในชุมชน ที่รพ.พะโต๊ะบางพื้นที่เดินทางยากลำบากบางครั้งออกหน่วยพอสว.ต้องนั่งเฮลิคอปเตอร์เข้าไป ชาวบ้านการเข้าถึงมีปัญหา เราเข้าไปคุยกับชาวบ้าน ได้รับความร่วมมือดีมาก เขายินดีร่วมมือ เข้าอบรม ผู้ใหญ่บ้าน กำนันมาช่วย จัดระเบียบ มีกองทุนหมุ่บ้านช่วย ทำแล้วเห็นความดีงาม ความเอื้ออาทร ที่มีอยู่

เรื่องเล่า Narrative medicine รพ.พะโต๊ะนำมาเชื่อมโยงให้คนทำงานเห็นคุณค่า เห็นสิ่งดีๆ ที่เขาได้ทำ บางครั้งเราทำงานเหมือนแยกส่วน เรารักษาคนไข้ที่ ER แล้วไปจากเรา รักษาที่ IPD แล้วไปจากเราแต่จริงๆแล้วยังไม่จบกระบวนการ การเอาเรื่องเล่าเข้ามาทำให้เจ้าหน้าที่มีความละเอียดอ่อน เห็นคุณค่าในสิ่งที่ตนเองทำ ยกตัวอย่างเรื่อง ที่เป็นเรื่องที่สร้างความหมายและก่อให้เกิดความสุขของคนทำงาน ”คำคอมเม้น” เป็นเรื่องของเจ้าหน้าที่พิมพ์ดีด คนหนึ่ง ผมเพิ่งมารู้ว่าเขามีความทุกข์กับงานที่เขาทำอยู่ ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้เปิดกล่องรับอุบัติการณ์ รับข้อร้องเรียน ได้รับมอบหมายให้ไปประสานกับคนที่เป็นเจ้าของเรื่อง รู้สึกเครียดมาก และการตอบรับไม่ดีเท่าไหร่ เขาได้มาเขียนเรื่องนี้ ทำให้คนอื่นได้อ่าน เอาเรื่องลงบล๊อก ให้ผู้อื่นได้เห็น ที่รพ.จะใช้ระบบ lan เจ้าหน้าที่ทุกคนมีโอกาสได้เข้าไปอ่านเรื่องเล่า สื่อสารกันและกัน ทำให้มีคนเห็นใจเยอะ เข้าใจและมีคนมาให้กำลังใจ ทำให้เกิดความสุข ชื่อเรื่องคำคอมเม้น เกิดจากเจ้าหน้าที่คนหนึ่งที่เคยทำงานที่รพ.พะโต๊ะ ได้ย้ายออกไปได้อ่านเรื่องราว.. คอมเม้นว่า “อ่านแล้ว ทำให้นึกถึงผู้หญิงคนหนึ่ง เมื่อก่อนเธอเดินก้มหน้า อย่างรีบเร่ง หน้าตาเฉยๆ ถามคำตอบคำ พูดน้ำเสียงแข็งๆ อย่างสาวใต้ เดี๋ยวนี้เธอเดินช้าลง เลิกก้มหน้า หันมาทักทายด้วยรอยยิ้ม สีหน้าเต็มไปด้วยความสุขและความมุ่งมั่น เรื่องเล่าสร้างคุณค่าให้เกิดขึ้นที่รพ.พะโต๊ะ เรื่องเล่าทำให้เราละเอียดอ่อน กว่าจะเล่าเรื่องได้สักหนึ่งเรื่องหนึ่ง ต้องผ่านกระบวนการฟัง การคิดเป็นขั้นเป็นตอน การเขียน เรื่องเล่าทำให้เกิดละเอียดอ่อนในการรับฟังมากขึ้น

เรื่องเล่า “ทำไมญาติไม่พากลับบ้าน” เป็นเรื่องของคุณลุงเหลือที่เป็น CVA ทีมงานเรารักษาคิดว่าเขาพร้อมจะกลับบ้านแล้ว แต่ญาติปฏิเสธไม่ยอมให้คนไข้กลับบ้าน แต่เมื่อเรารู้เรื่องของเขา พบว่าเขาเป็นเสาหลักของครอบครัว เราได้เข้าไปช่วย ไปชวนทีมงานที่เป็นภาคีเครือข่ายในหมู่บ้าน เราช่วยหาบ้านใหม่ให้เขาอยู่ ต่อน้ำ ต่อไฟให้ ทีมงานสอ. ไปช่วยดูแล อบต.ช่วยสนับสนุนเบี้ยยังชีพได้ ทำให้เขากลับบ้านได้และเดินได้ เรื่องเล่าทำให้เรารู้จักตีความ ตีความหมาย ผู้ป่วยเขามีมุมมองของโรคเขาเป็นแบบนี้ เรื่องเล่าทำให้เราละเอียดอ่อนขึ้น เราช่วยเติมเต็มความสุขให้เจ้าหน้าที่ที่พะโต๊ะและชาวบ้าน เราเห็นคุณค่าจากสิ่งที่เราทำ เห็น เรื่องเล่าทำให้เรารูจักตีความหมาย

เชื่อมโยงเรื่องเล่าสู่งานประจำ

กิจกรรมการทำคลอดคนสำคัญ ที่รพ.พะโต๊ะมีกิจกรรมทัวร์ห้องคลอด เราจะให้หญิงตั้งครรภ์ไตรมาสสุดท้ายและสามี มาเยี่ยมห้องคลอด เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อม เปิดโอกาสให้เขาเขียนเล่าความฝันถึงลูกเมื่อลูกเขาจะคลอดออกมา กระดาษจะถูกติดไว้ที่ห้องคลอด เมื่อมาคลอดเจ้าหน้าที่ผู้ทำคลอดจะได้อ่านกระดาษแผ่นนั้น จะได้รับทราบเรื่องราว ทำให้เจ้าหน้าที่มีความสุขมากขึ้นเพราะ

การทำคลอดไม่ใช่เรื่องธรรมดาอีกต่อไป เป็นภาระกิจที่ยิ่งใหญ่ เป็นการคลอดความฝันของของพ่อแม่อย่างหนึ่ง

หลายๆสิ่งที่เราทำช่วยเติมเต็มความสุขให้กับเจ้าหน้าที่ ที่พะโต๊ะและชาวบ้าน จุดสำคัญอยู่ที่เราเห็นความดี คุณค่าความงามที่เกิดขึ้นจากสิ่งที่เราทำและเชื่อว่าจะทำให้เกิดความสุขอย่างยั่งยืน หวังว่าทุกท่านจะได้รับความสุขและมีแรงใจที่จะไปสร้างความสุข ให้กับผู้อื่นต่อไป

เขียนใน GotoKnow โดย ♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥
ใน ✿ - SHA พร.`๏'- ทั้ง.`๏'- หล้า.✿

คำสำคัญ (Tags): #ha national forum 11th#รพ.พะโต๊ะ#สรพ.

หมายเลขบันทึก: 347128เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:11 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 22:39 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (26)

หนานเกียรติ

เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:16 น. ()

จองงงงงงงง....... (ทันด้วย... ฮิ ฮิ.....)

รัชดาวัลย์ วงษ์ชื่น(อิงจันทร์)

เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:18 น. ()

สวัสดีค่ะน้องพอลล่า

พะโต๊ะ เป็นทางผ่านกลับบ้านของครูอิงค่ะ ผ่านไปผ่านมาบ่อย ๆ แต่แทบจะไม่รู้จักสถานที่แห่งนี้เลยหล่ะค่ะ ขอมูลแน่นดีจังค่ะ สารภาพว่ายังอ่านไม่จบ แต่ก็อยากทักทายหน่ะค่ะ น้องพอลล่าสบายดีนะคะ

หนานเกียรติ

เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:19 น. ()

น้อง หาเรื่องให้พี่ได้มีโอกาสไปเยี่ยม ร.พ. นี้หน่อยดิ นะ นะ

ที่สนใจอีกเรื่องคือ เรื่อง outcome mapping

ซึ่งหลายโรงพยาบาลได้นำเทคนิคนี้ไปใช้

อยากรู้ว่าเอาไปใช้อย่างไร เวิร์คหรือไม่ อย่างไร

lumi_doll Tilly

เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:21 น. ()

อ่านไปก็ไม่ค่อยรู้เรื่อง....แต่อยากมาเยี่ยม ทักทาย คุณ paula ก่อนนอนคืนนี้ค่ะ

บุษรา

เขียนเมื่อ 25 มีนาคม 2010 21:21 น. ()

สวัสดีค่ะ อาจารย์พอลล่า
“อ่านแล้ว ทำให้นึกถึงผู้หญิงคนหนึ่ง เมื่อก่อนเธอเดินก้มหน้า อย่างรีบเร่ง หน้าตาเฉยๆ ถามคำตอบคำ พูดน้ำเสียงแข็งๆ อย่างสาวใต้ "แต่เดี๋ยวนี้เธอเดินช้าลง เลิกก้มหน้า หันมาทักทายด้วยรอยยิ้ม สีหน้าเต็มไปด้วยความสุขและความมุ่งมั่น"
เจ้าของเรื่องคำคอมเม้นท์มารายงานตัวค่ะ
ขอบคุณค่ะ