เงินไม่พอใช้ในยุค Stagflation


ช่วงนี้ผมจะได้พบเจอผู้คนหลายคนที่บ่นกับผมเยอะเหลือเกินว่า "เงินไม่พอใช้" หากใครจะบอกว่าเทรนด์เกาหลีมาแรงในเมืองไทย ผมบอกว่าเทรนด์เงินไม่พอใช้ต่างหากที่มาแรงกว่า 

คนไทยเราโดยส่วนใหญ่ไม่ได้เรียนเศรษฐศาสตร์ แถมบางวัฒนธรรมกลุ่มย่อยไปมองเศรษฐศาสตร์เป็นเรื่องเลวร้ายที่จะศึกษาด้วยซ้ำ ทำให้เราตามไม่ท้นกับสถานการณ์ที่เป็นจริงของโลกนี้

ผมไม่ใช่นักเศรษฐศาสตร์ มีความรู้เศรษฐศาสตร์เพียงหางอึ่ง แต่ก็ขอแสดงภูมิเล็กๆ นั้นหน่อย เพราะเชื่อว่าจะมีประโยชน์ต่อหลายคนครับ

ตอนนี้โลกกำลังเข้าสู่ช่วง "stagflation" ครับ แปลสั้นๆ คือ "เงินฟืด" แต่ "ของแพง"

"เงินฟืด" (deflation) แปลว่า "ของถูก" ดังนั้นค่าแรงของเราจึงถูกด้วยครับ อย่าลืมว่าแรงการทำงานเป็น "ของ" ประเภทหนึ่งครับ

ส่วน "ของแพง" เป็นปรากฎการณ์ของ "เงินเฟ้อ" (inflation) ครับ ที่จริงแล้วหากเป็นสถานการณ์เงินเฟ้อนั้น แม้ของจะแพงขึ้น แต่ค่าแรงซึ่งเป็น "ของ" ประเภทหนึ่งจะแพงขึ้นเช่นเดียวกัน

ในภาวะเศรษฐกิจไม่ว่าแบบไหนก็ตามก็จะมีผลกระทบต่อพวกเราที่อยู่ในสังคมทั้งนั้น อธิบายแบบง่ายๆ ภาวะที่ประเทศไหนๆ ก็อยากให้เป็นคือ "เงินเฟ้ออ่อนๆ" ที่ผู้คนรู้สึกว่า "ของ" มีมูลค่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ครับ แต่ยากที่จะรักษาสภาวะอย่างนั้นได้ เป็นสภาวะที่รักษาได้ยากมากครับ สภาวะจะเปลี่ยนไปมามากน้อยตามสาเหตุหลายๆ อย่างครับ

ตอนนี้เราอยู่ในสภาวะซึ่งถือว่าพิเศษเพราะไม่ได้ปรากฎบ่อยนัก ภาวะนี้เป็นภาวะ "เงินเฟ้อผสมเงินฝืด" ครับ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่เคยปรากฎแล้วในช่วงปี 1970s ในช่วงที่โลกเจอวิกฤติน้ำมันครับ

อะไรนะ "วิกฤติน้ำมัน"?

ใช่แล้วครับ ตอนนั้นเป็นเพราะวิกฤติน้ำมัน และตอนนี้โลกเราเจอภาวะวิกฤติน้ำมันอีกรอบแล้วครับ แล้วรอบนี้ด้วยอิทธิพลโลกาภิวัฒน์ (globalization) ที่แรงขึ้นกว่าสมัย 1970s ทำให้อิทธิพลของมันรุนแรงกว่าเดิมด้วย

ผมเคยคุยกับหลายๆ คนเสมอ ว่าตอนนี้ถ้าเปรียบสภาวะเศรษฐกิจโลกกับท้องทะเลแล้ว เปรียบเสมือนช่วงพายุใหญ่ครับ

ประเทศแต่ละประเทศเปรียบเสมือนเรือ เพื่อจะต่อสู้กับพายุ ลูกเรือแต่ละลำต่างก็ต้องร่วมมือร่วมใจสู้กับภาวะวิกฤตินี้

แต่ "เรือ" ที่ชื่อประเทศไทยนี้แปลก ในภาวะที่พายุกระหน่ำขนาดนี้ ลูกเรือกลับทะเลาะเบาะแว้งกัน แถมต่างฝ่ายก็เจาะเรือให้รั่วเพื่อประชดอีกฝ่ายกันเพื่อความสะใจของตัวเอง

ผลลัพธ์หรือครับ เรือล่มแน่ๆ ครับ

ในช่วงที่ผ่านมามีการประชาสัมพันธ์ว่าเศรษฐกิจดีขึ้นแล้ว แต่ถ้าเราได้ตามสถานการณ์ของโลกอยู่ก็จะพบว่าไม่จริงเลย กลับตรงกันข้ามด้วยซ้ำ

ตอนนี้ราคาน้ำมันกำลังขึ้นมาอีกครั้ง มาแบบแรงๆ ด้วย คลื่นลูกใหญ่กำลังเข้ามาถึงอีกแล้วครับ ประเทศแต่ละประเทศเหมือนเรือที่พึ่งผ่านพายุยังไม่ทันซ่อมดี โอกาสที่ปัญหาเศรษฐกิจจะลุกลามแล้วกระทบกันเป็นลูกโซ่หนักขึ้นมีอยู่มากครับ

ในระดับบุคคลนั้นก็ต้องวางแผนรับมือกับ stagflation อย่างรุนแรงที่เกิดขึ้น เงินเราจะได้รับน้อยลง แต่ของจะแพงขึ้นอย่างมาก

แต่ไม่ใช่ว่าทุกอย่างจะเลวร้ายนัก ทุกวิกฤติมีโอกาสครับ ช่วงนี้ "สินค้าทุน" จะราคาถูกลง ได้แก่ บ้านและที่ดิน และสินค้าต้นน้ำของธุรกิจต่างๆ ครับ อย่างไรก็ตามจะเลือกลงทุนในสินค้าทุนเหล่านี้ก็ต้องวางแผนให้ดี ซึ่งนอกเหนือจากเนื้อความของบันทึกนี้ แปลว่าคุณเสี่ยงของคุณเอง อย่ามาโทษผมเน้อ และต้องอย่าลืมว่า "สินค้าทุน" ที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ "ค่าแรง" ครับ หมายความว่ารายได้ของเราจะลดลงด้วยครับ

เราทุกคนเป็นคนตัวเล็กๆ อยู่บนโลกนี้ครับ เหมือนเรือลำเล็กๆ ท่ามกลางพายุใหญ่ สิ่งที่เราทำได้คือพยายามรักษาเรือให้รอดในสถานการณ์ต่างๆ นั่นคือการเรียนรู้ ปรับตัว และเปลี่ยนแปลงกับสถานการณ์นั้นๆ ครับ

และอย่าลืมสุภาษิตชาติไหนก็ไม่รู้ครับ เขาว่า "ในพายุฝน ทุกคนเปียก" ครับ

หมายเลขบันทึก: 308797เขียนเมื่อ 27 ตุลาคม 2009 07:21 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:42 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (28)

คมคายเช่นเคยครับ เขียนบ่อย ๆ นะครับอาจารย์

ตกลงเป็นสถานการณ์ที่เราไม่ได้เชื้อเชิญ แต่ต้องเผชิญใช่ไหมครับ เราจะมีความสนุกในการการเชิดเรือเข้าสู้ได้ไหม?

สวัสดีค่ะ

  • เพื่อน ๆ เคยถามพี่คิมว่า "น้ำมันราคาลิตรละเท่าไรแล้ว"
  • พี่คิมตอบว่า.."ไม่อยากจะรู้  เพราะรู้ก็ไม่สามารถไปทำอะไรได้ นอกจากประหยัดกินประหยัดใช้"
  • ขอขอบพระคุณค่ะ

อาจารย์กล่าวว่า "เรือ" ที่ชื่อประเทศไทยนี้แปลก ในภาวะที่พายุกระหน่ำขนาดนี้ ลูกเรือกลับทะเลาะเบาะแว้งกัน แถมต่างฝ่ายก็เจาะเรือให้รั่วเพื่อประชดอีกฝ่ายกันเพื่อความสะใจของตัวเอง  ผมเห็นด้วยครับ เลยนึกถึงประโยคที่กินใจและได้ยินบ่อย ๆ คือ "ทุกวันนี้ศึกไกลยังไม่ห่วง แต่หวั่นทรวงศึกใกล้ไล่ข่มเหง ถ้าคนไทยหันมาฆ่ากันเอง จะร้องเพลงชาติไทยให้ใครฟัง" คงไม่ต้องบรรยายใด ๆ ต่อนะครับ  ขอบคุณสำหรับความรู้ด้านเศรษฐศาสตร์ที่มีประโยชน์มากมายนะครับ ผมนั่งอ่านเรื่องนี้ในขณะทานอาหารเช้าไปด้วยเลยคิดว่า อิ่มทั้งท้องและอิ่มทั้งสมองครับ

  • แต่ "เรือ" ที่ชื่อประเทศไทยนี้แปลก ในภาวะที่พายุกระหน่ำขนาดนี้ ลูกเรือกลับทะเลาะเบาะแว้งกัน แถมต่างฝ่ายก็เจาะเรือให้รั่วเพื่อประชดอีกฝ่ายกันเพื่อความสะใจของตัวเอง
  • ต้องกลับไปอ่านพระราชนิพนธ์เรื่อง พระมหาชนก ครับ
  • "พวกนี้ชอบผลมะม่วง แต่ก็ทำลายต้นมะม่วง"
  • ไป copy link รูปมาจากบล็อกครูวุฒิ ให้คิดต่อถึงทางออกประเทศ

ผมเคยพูดกับเพื่อนว่า ทำไม่พ่อค้าแม่ค้าชอบขายของแพงเกินความจำเป็น

ช่างไม่รู้ตัวเลยว่ากำลังทำให้เงินเพ้อ..ผมคิดถูกไหมครับ

ตอนเช้าก่อนไปทำงาน..หาข้าวเย็นกิน(ของเหลือจากเมื่อวาน) เพราะสามารถประหยัดเงินได้ 30บาท(ถ้าไปหากินข้างนอก) ไม่ใช่ขี้เหนียว

ขอบคุณมากครับ

ผมพึ่งสังเกตว่าผมเขียนภาษาอังกฤษ inflation กับ deflation สลับกัน ตอนนี้แก้แล้วครับ

ขอบคุณสำหรับข้อคิดดีๆ ครับ

ต้องเผชิญกันต่อไปด้วยความหวังและมีสติครับ

  • มาส่งไปทำงานครับ
  • เอากำลังใจมาฝาก
  • ขอให้โชคดีและมีความสุข 
  • ..มันอยู่ที่ตัวแล่ะบุคคลมากกว่า..ว่าจะใช่ชีวิตแบบไหน...ดำเนินชีวิตในแต่ละวันยังไงมากกว่า....เพราะเมื่อเงินน้อย..ก็ใช้แต่น้อย...และถ้ามีมากก็คิดสักหน่อยว่าจะใช้แค่ไหนเก็บมากน้อยเพียงใด...นี่และคือสิ่งที่ทุกคนต้องทำให้ได้...

    ผมว่า ช่วงนี้ อัตราเงินเฟ้อต่ำ น่ะครับอาจารย์ แต่บทความอาจารย์

    ผมเห็นด้วยครับ ว่าเขียน แตะประเด็น เสรษฐศาสตร์ได้ดีครับ

    • สวัสดีครับ
    • มาบอกว่ามีคำอวยพรเช่นเคยครับ

    สวัสดีค่ะอาจารย์

    *** มาร่วมทิ้งท้ายบันทึกประทับใจ "ในพายุฝน ทุกคนเปียก" เห็นด้วยจริงๆค่ะ

    สวัสดีค่ะ

    ที่ทำได้ตอนนี้ คือ สอนลูกศิษย์ให้รู้จักคุณค่าของเงิน ไม่เห่อไปตามกระแสนิยม

    ประหยัดอดออม

    จับจ่ายเท่าที่จำเป็น

    "ไม่ควรซื้อ อย่าไปพิไรซื้อฯ"

    ^^

    • ได้รับ FW:mail เมื่อผมจะบินจากโลกนี้
    • รู้สึกตกใจมากค่ะ...
    • ขอสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายในสากลโลก
    • และคุณความดีที่อาจารย์ช่วยให้เกิดมิตรภาพดีดีที่ยิ่งใหญ่ใน gotoknow
    • โปรดคุ้มครอง...และให้อาจารย์หายไวๆด้วยค่ะ
    • เป็นกำลังใจให้อาจารย์และครอบครัวค่ะ

    ผ่านโรคร้ายนี้ไปได้ค่ะ...

    ส่งกำลังใจมาให้อาจารย์และครอบครัวค่ะ

    พระท่านว่า กายป่วย แต่อย่าให้ใจป่วย เพราะจะทำให้ป่วยสองต่อค่ะ

    คิดในแง่ดีคือ เราได้มีเวลาพักบ้าง ค่อยๆรักษา คงจะดีขึ้นเรื่อยๆค่ะ เดี๋ยวนี้ หมอเก่งค่ะ

    มาชม

    มาส่งกำลังใจให้หายป่วยเหมือนคนข้างบนบอกนะครับ...

         นี่เป็นอีกครั้งหนึ่งที่ผมจดปลายนิ้วลงบนแป้นพิมพ์ ด้วยความยากลำบากในการกดแป้นตัวอักษรให้ปรากฎเป็นคำพูดต่างๆ ในใจที่อยากจะกล่าวถึง

         เช้าวันนี้ ผมได้รับรู้เรื่องราว ความเจ็บป่วยของอาจารย์ ด้วยความตกใจ........ คุณสมจิน บอกกับผมว่า......ใดใดในโลกล้วนไม่เที่ยง......ดังคำพระที่ว่า กรรมมุนา วัตตตี โลโก......สัตว์โลก ล้วนเป็นไปตามกรรม แม้นผมจะต่อท้ายว่า ......กุ๊ก กุ๊ก ตามประโยคที่เคยได้ยินจากจากโฆษณาหนังไทยเมื่อกว่ายี่สิบปีที่แล้วก็ตาม แต่.....ทำไมสิ่งนี้ต้องมาเกิดกับคนดีๆ ที่ยังสร้างประโยชน์ให้กับคนไทย และประเทศไทยได้อีกมาก อย่างเช่น....อาจารย์ด้วย

         ผมเชื่อครับ ว่าพระเจ้ามักทดสอบความสามารถของคนเราเสมอ ดูสิว่า แต่ละคนจะมีความสามารถมากน้อยเพียงใด ดูสิว่า มันจะอึดได้นานขนาดไหน ก่อนที่จะให้รางวัล..... แล้วนี่เป็นอีกครั้งที่พระเจ้า ขอทดสอบ อาจารย์ดูบ้าง ว่าจะอึดได้นานสักแค่ไหน ทนได้นานเพียงใด

         AML ฟังดูเป็นเรื่องน่ากลัวครับ แต่ไม่ได้หมายความว่า ไม่เคยมีใครผ่านมันไปได้ ภายใน 5 ปี ทุกๆ 100 คน จะมีคนอีกตั้ง 20 คน ผ่านมันไปได้เสมอ 20 คน แม้จะเป็นจำนวนไม่มาก แต่ก็ไม่น้อยครับ ในเมื่อมีคนอีกตั้ง 20 คน สามารถผ่านมันไปได้แล้ว ทำไมอาจารย์ธวัชชัยจะผ่านมันไปไม่ได้ครับ อาจารย์ทำอะไรที่ยากๆ ผ่านมาได้ตั้งมากมาย อาจารย์คิดอะไรใหม่ๆ ที่ไม่มีใครเขาเคยคิด เคยทำมาก่อน มาตั้งมากมายหลายอย่าง แล้วทำไม กับเรื่องที่มีคนเขาเคยทำได้ อาจารย์จะทำกับเขา ไม่ได้.....ผมเชื่อครับ ว่า อาจารย์ต้องทำได้.......มันไม่ใช่เรื่องที่ง่าย....ผมเข้าใจครับ แต่มันก็ไม่ใช่เรื่องที่ยากเย็นเข็ญใจจนสุดวิสัยที่คนจะผ่านไปไม่ได้ อย่างน้อย ก็มีคนอีกตั้ง 20 คนเคยผ่านไปได้แล้ว เรื่องนี้ต้องใช้ความอดทน ความอึดครับ วัดกันที่กำลังใจ ว่าใครจะอดทน ผ่านไปได้บ้าง ผมเชื่อครับ......ว่าอาจารย์มีสติ มีสมาธิ มีปัญญา ที่จะระดมสรรพกำลังใจ ต่อสู้โรคร้ายนี้ เพื่อผ่านไปให้ได้

         อดทน นะครับ อาจารย์........สู้ ๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ

         อดทน นะครับ อาจารย์ ........เพื่ออยู่ดูความเติบโตของเจ้าต้นไม้ต้นน้อย......เป็นกำลังสำคัญของชาติต่อไป

         อดทน นะครับ อาจารย์............................................................................................................

    สวัสดีค่ะอาจารย์

    จากการที่พี่แก้วมีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยแบบนี้มานาน แพทย์มีวิธีการรักษาที่ได้ผลดีค่ะ

    ถ้าได้ยาเคมีบำบัดขนาดสูง สิ่งสำคัญจะต้องป้องกันการติดเชื้อ ซึ่งมียาฆ่าเชื้อดีดีมากมายและยากระตุ้นเม็ดเลือดขาวที่จะได้รับ

    ในช่วงนี้เราจะต้องอยู่ในห้องที่แยก จำเป็นจะต้องห้ามเยี่ยม อาจเหงาอยู่บ้าง ควรหาสิ่งที่เราชอบทำค่ะ

    ยิ่งถ้าเกร็ดเลือดต่ำ ต้องระวังเลือดออก ถ้าปวดศีรษะ ตาพร่ามัวต้องรีบบอกพยาบาล จะได้รายงานแพทย์เพื่อจะได้รับการรักษาทันท่วงที

    มาถึงตรงนี้ กำลังใจสำคัญที่สุดนะคะ

    ถ้าเราบอกตัวเองว่า เราจะต้องอยู่ต่อไป มีหลายสิ่งต้องทำ เราก็จะผ่านไปได้ค่ะ

    ขอให้อาจารย์ผ่านช่วงนี้ไปได้นะคะ

    อาจารย์ ครับ

    เข้ามาเยี่ยมอาจารย์ ผ่านบันทึกของอาจารย์ นะครับ

    ความทุกข์...กลัวรอยยิ้มอิ่มละไม

    P

    ผมเชื่อ ของผม ครับว่า...ไม่มีสิ่งใด สำคัญเท่าใจ

    และผมยังรู้สึกอีกครับว่า...ใจของอาจารย์นั้น... แข้มแข็ง และแกร่งเกินร้อย...

    ...

    วันนี้และวันไหน ๆ ก็ตาม

    ....รอยยิ้ม ของสมาชิก gotoknow จะอยู่รายรอบอาจารย์เสมอ ครับ

     

    ขอให้อาจารย์หายป่วยเร็วๆนะครับ..

    พระมหาแล ขำสุข(อาสโย)

    ในวาระดิถีขึ้นปีใหม่ พ.ศ. ๒๕๕๓

    ขอให้ดร.ธวัชชัยและครอบครัวมีความสุขหายป่วยไว ๆ ดังบทบาลีที่ว่า เต อัตถลัทธา สุขิตา วิรุฬหา พุทธสาสเน อโรคา สุขิตา โหถะ สหสัพเพหิ ญาติภิ. ขอให้ครอบครัวของท่านพร้อมด้วยหมู่ญาติ จงประสบสุขในสิ่งที่ปรารถนา มีสุขภาวะที่สมบูรณ์ปราศจากโรคภัยและเจริญงอกงามไพบูลย์ในพุทธธรรมตลอดไป เทอญ.

    231137

    • Wishing you are all the best
    • Get very well soon
    • I believe you can get through the difficult time soon as possible
    • May Bhudda blessing you

     

     

    *** หายป่วยไวๆนะคะอาจารย์ ขอบารมีหลวงพ่อพระพุทธชินราช จงคุ้มครองอาจารย์และครอบครัวตลอดไป

    สวัสดีปีใหม่ ครับ

    ขออำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองนะครับ พรุ่งนี้ผมจะไปไหว้ สักการะ ศาลหลักเมือง นครสวรรค์ เพราะไม่ได้ไปไหว้สักการะ ตั้งแต่บรรจุเข้าทำงานใหม่ๆ เกือบสามปีแล้ว ศักดิสิทธิมากๆ นะครับ เพราะตอนผมต้องสอบบรรจุเข้าทำงานใหม่ๆ ไม่ค่อยได้อ่านหนังสือยังสอบได้ จะขอพรจาก สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่ศาลหลักเมืองนครสวรรค์ ขอพรให้อาจารย์หายไวๆ นะครับ

     

    ขออาราธนา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ นิมิตผล
    บันดาลดล ให้พ้นทุกข์ สุขสดใส
    การคิดไว้ ให้สมหวัง ดั่งตั้งใจ
    อุปสรรค โพยภัย ไม่แผ้วพาน


    ให้ทรัพย์สิน เงินทอง มากองเถิด
    ลาภยศเกิด สมดังจิต อธิษฐาน
    ทำสิ่งใด ให้สมหวัง ดั่งปณิธาน
    ทั้งเรื่องงาน เรื่องครอบครัว ลงตัวเทอญ

    อาจารย์ครับ อาจารย์ยังรู้จักเงินไม่ดีพอครับ

    ความเป็นจริง ของไม่เคยแพงครับ เศรษฐศาสตร์ก็สอนคนไม่ถูกจุด ปัญหาของระบบทุนนิยม คือซ่อนความจริงเกี่ยวกับเงินไว้ไม่ให้คนส่วนใหญ่รู้จัก ผมยืนยันว่าคนส่วนใหญ่ไม่รู้จักเงินครับ เคยสงสัยมั้ยครับว่าทำไมเราเรียก ตัวกลางในการแลกเปลี่ยนนี้ว่า "เงิน" มันต่างยังไงกับ เงิน ที่เรารู้จักว่าเป็นโลหะ เรากำหนดค่าเงินเป็น บาท สลึง มีใครเคยสงสัยมั้ยครับว่า ที่จริง บาท สลึง นี่เป็นหน่วยอะไรแน่ ทำไมเวลาเราซี้อทอง เราก็ซื้อเป็น บาท สลึง เหมือนกัน คนที่มีอายุมากหน่อย อาจจะเคยซื้อยาสมุนไพร ที่เจียดโดยหมอยาโบราณ ทีระบุว่า ซื้อตัวยาแต่ละตัวมาผสมต้มกิน โดยกำหนดว่า ตัวไหนต้องซี้อ กี่บาท กี่สลึง

    อันที่จริง สลึง บาท ตำลึง ชั่ง เป็นหน่วยน้ำหนักครับ เงินที่เราเรียกนั้น ก็เป็นเงินบริสุทธิ์ เมื่อมีการตั้งเงิน เป็นหน่วยแลกเปลี่ยนกลาง ค่าของเงินมันลดค่ามาตลอด ตามที่เรารู้จักว่าเป็น เงินเฟ้อ ไม่ใช่ลดค่าแค่เวลามีวิกฤต และเงินเฟ้อที่แท้จริง มันก็ไม่ใช่ที่เรารับรู้กัน มันมากกว่านั้นมาก

    เงินเฟ้อที่แท้จริง เป็นตัวกำหนดราคาสินค้า เงินเฟ้อปลอมเป็นตัวกำหนด ค่าแรง และเงินเฟ้อปลอม ก็น้อยกว่า เงินเฟ้อที่แท้จริง มากกว่าครึ่ง ค่าแรงถึงไม่เคยตามราคาสินค้าทัน เราท่านถึงได้บ่นว่า ของแพงตลอด ผมได้ยินมาตั้งแต่เด็กจนแก่ มันก็ไม่เคยเปลี่ยน มันมีเหตุและผลหลายอย่างที่ซ่อนอยู่ในตรรกะนี้ เกี่ยวพันไปถึงหลายแง่ หลายมุมในระบบสังคม ระบบทุนนิยม (สามานย์) นี่้ครับ

    พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
    ClassStart
    ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
    ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
    ClassStart Books
    โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท