เครื่องมือที่ใช้วัดความปวด

บทบาทของพยาบาลในการประเมินความปวด

          พยาบาลเป็นผู้ที่อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วยตลอดเวลาขณะที่ผู้ป่วยรับการรักษาในโรงพยาบาล การระงับปวดที่ดีต้องมีการประเมินที่ถูกต้องและสม่ำเสมอ การเลือกวิธีการประเมินที่เหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละรายจะช่วยให้ได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการรักษาพยาบาล อันจะเป็นพื้นฐานที่นําไปสู่ความสําเร็จในการบําบัดความปวด

หลักการประเมินความปวด

พยาบาลหรือบุคลากรทางการแพทย ซึ่งเป็นผู้ประเมินต้องมีความรู้และทักษะในการประเมินโดยยึดหลักดังต่อไปนี้

1. ประเมินก่อนให้การพยาบาล เพื่อเป็นสมมติฐาน และหลังให้การพยาบาล เพื่อประเมินผล

2. ควรประเมินอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง โดยประเมินทั้งขณะพักและขณะทํากิจกรรม

3. เลือกวิธีที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย และควรใช้วิธีเดียวกันตลอดการให้การพยาบาลนั้นๆ

4. เด็กเล็ก, ผู้สูงอายุ, ผู้ที่มีการรับรู้บกพร่อง หรือไม่สามารถสื่อสารได ควรดูแลเป็นพิเศษ เนื่องจากการประเมินอาจได้ข้อมูลไม่ครอบคลุมหรือไม่ถูกต้องทั้งหมด

5. มีการบันทึกเป็นหลักฐาน

6. หลีกเลี่ยงคําถามนําอันเป็นเหตุให้บดบังข้อเท็จจริง หรือคําถามที่กระตุ้นใหเกิดอารมณเศร้าเสียใจ

บทบาทของพยาบาลกับการประเมินความปวด

1. สร้างสัมพันธภาพที่ดี ใช้คําพูดสุภาพ เข้าใจง่าย

2. ให้ความสนใจโดยเป็นผู้ฟังที่ดี และเชื่อในคําบอกเล่าของผู้ป่วย

3. ระหว่างการประเมินควรบันทึกพฤติกรรม แนวคิด สภาพอารมณ จิตใจ และบุคลิกภาพของผูป่วย เพื่อเป็นข้อมูล

4. ถ้าผู้ป่วยไม่สามารถตอบข้อซักถามได อาจใช้วิธีสัมภาษณ์จากคนดูแลใกล้ชิด ถ้าเป็นเด็กเล็กอาจถามจากบิดา มารดา หรือสังเกตพฤติกรรมและผลกระทบที่เกิดจากความปวด เช่น ผู้ป่วยที่ยังไม่รู้สึกตัวดี ครึ่งหลับครึ่งตื่น หรือผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย เป็นต้น

5. ถ้าระดับความปวดเพิ่มมากขึ้นทันที พร้อมทั้งมีการเปลี่ยนแปลงของสัญญาณชีพ เช่น ความดันโลหิตตก ชีพจรเบาเร็ว หายใจเร็ว หรือเหนื่อยหอบ ควรรีบรายงานแพทยเพราะอาจมีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้น เช่น การมีเลือดออกของอวัยวะภายใน ฯลฯ

6. ให้ยาแก้ปวดปริมาณสูงสุด หรือให้การพยาบาลแล้วความปวดไม่ลดลง ควรตรวจหาสาเหตุอื่น เพื่อปรับเปลี่ยนแผนการพยาบาล หรือรายงานแพทย เพื่อปรับแผนการรักษา

วิธีการประเมินความปวด

การประเมินความปวดอย่างครอบคลุมจะเป็นพื้นฐานที่นําไปสูการรักษาพยาบาลที่เหมาะสม มีประสิทธิภาพ และมีผลข้างเคียงน้อยที่สุด ข้อมูลที่จะนําไปประเมินเป็นข้อมูลที่ได้จาก

1. คําบอกเล่าของผู้ป่วย (patient self-report) ซึ่งเป็นข้อมูลที่เชื่อถือไดมากที่สุด เพราะความปวดเป็นความรู้สึกส่วนตัว (individual or subjective) ที่ไม่มีใครสามารถบอกหรือบรรยายแทนกันได้ดีเท่าตัวผู้ป่วยเอง

2. การเปลี่ยนแปลงทางสรีระวิทยา เช่น อัตราการเต้นของหัวใจ อัตราการ หายใจความดันโลหิต เหงื่อออก ตัวเย็น เหล่านี้ เป็นต้น

3. จากพฤติกรรมที่ผู้ป่วยแสดงออก เช่น การเคลื่อนไหว สีหน้า ท่าทางหรือการส่งเสียง

          การประเมินความปวด ( pain assessment )ที่ดีควรประกอบด้วยการวัดความปวด ( pain measurement ) เพื่อให้ทราบถึงความรุนแรงว่ามากน้อยเพียงใด เพราะความปวดลักษณะเดียวกัน บางคนพอทนได บางคนทนไม่ได้

การวัดระดับความปวด มี 2 วิธี คือ

1. การวัดความปวดโดยไม่ใช้เครื่องมือ ได้แก่

 

1.1 การบอกความรู้สึกด้วยคําง่ายๆ ( simple descriptive scales) เช่นพยาบาลอาจถามผูป่วยว่าขณะนี้ปวดไหมคะผู้ป่วยอาจตอบว่าไมปวดหรือปวดถ้าปวดพยาบาลก็จะถามต่อว่าปวดมากน้อยแค่ไหนก็จะได้คําตอบว่าปวดเล็กน้อยปวดพอทน ปวดมาก หรือปวดมากจนทนไม่ไหว เหล่านี้เป็นต้น

1.2 การบอกความรู้สึกเป็นตัวเลข (numerical rating scales : NRS) เป็นการประเมินความปวดด้วยตัวเลขโดยพยาบาลจะบอกผู้ป่วยว่าถ้าไม่ปวดเลยแทนด้วยเลข 0 และ ปวดรุนแรงมาก แทนด้วยเลข 10 หรือ 100 อย่างใดอย่างหนึ่งให้ผู้ป่วยเลือกว่าปวดตอนนี้อยู่ที่เลขใด 

โดยทั่วไปจะพบว่าผู้ป่วยให้คะแนนความปวด(pain score)

          1-2 คือ ยอมรับได

          3-4 มีอาการปวดเล็กน้อยพอทนได

          5-6 ปวดปานกลางบางครั้ง

          มากกว่า 6 ขึ้นไป ถือว่าควรได้รับการบําบัดรักษาอาจใช้ยาแก้ปวดร่วมด้วยซึ่งไม่ควรรอให้ถึง 10 หรือจนผู้ป่วยบอกว่าทนไม่ไหวเพราะการรักษาความปวดแต่เนิ่นๆเป็นวิธีการที่ถูกต้องและให้ผลดีทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ

2. การวัดความปวดโดยใช้เครื่องมือประกอบการวัด ได้แก

 2.1การวัดระดับความรุนแรงของความปวดแบบมิติเดียว (unidimensional assessment) วิธีนี้เป็นการวัดความรุนแรงความปวดเพียงอย่างเดียวนิยมใช้ในทางปฏิบัติเนื่องจากวิธีการไม่ยุ่งยาก ใช้เวลาค่อนข้างน้อยเครื่องมือนี้ได้แก่

2.1.1

เฟเชียล สเกลส (facial scales)คือ การใช้รูปภาพแสดงสีหน้าบอกความรู้สึกปวด

          - เริ่มตั้งแต่ไม่ปวดแทนด้วยภาพสีหน้ายิ้มร่ามีความสุข

          - ปวดพอทนแทนด้วยภาพหน้านิ่วคิ้วขมวดจนถึง  

          - ปวดมากที่สุด แทนด้วยภาพใบหน้าที่มีน้ำตาไหลพราก

วิธีนี้นิยมใช้ในผู้ป่วยเด็กเล็กคนชราหรือคนที่ไม่สามารถสื่อสารได้ด้วยคําพูด พยาบาลจะให้ผู้ป่วยดูรูปดังกล่าวอธิบายแล้วให้ผู้ป้วยชี้ภาพหน้า ที่ตรงกับความรู้สึกขณะนั้นอยู่ที่ระดับใดโดยนํามาแทนค่าเป็นคะแนนตามที่กํากับไว้ใต้ภาพ

 

2.1.2 วิช่วลอนาล็อกสเกลส (visual analogue scales : VAS) เป็นการวัดโดยใช้เส้นตรงยาว 10 เซนติเมตร ให้ปลายข้างหนึ่งแทนค่าด้วยเลข 0 หมายถึง ไม่ปวด ปลายอีกข้างหนึ่งแทนค่าด้วยเลข 10 หมายถึง ปวดรุนแรงมากที่สุด

           วิธีการวัดกระทําโดยผู้ป่วยทําเครื่องหมายบนเส้นตรงนี้เพื่อแสดงความรุนแรงของความปวดแล้วนําค่าที่ได้มาวัดเป็นเซ็นติเมตรแทนค่าความปวดเหมือนการให้คะแนนความปวด (pain score) เป็น 0 – 10 วิธีการนี้มีข้อจํากัดในผู้ป่วยสูงอายุหรือผู้ที่มีปัญหาทางสายตา

2.1.3 วิช่วลเรตติ้งสเกลส (visual rating scales:VRS) คือการวัดโดยใช้เส้นตรงยาว 10 เซนติเมตรแบ่งเป็น 10 ช่องๆละ 1 เซนติเมตร ให้ผู้ป่วยทําเครื่องหมายบนเส้นตรงที่มีตัวเลขแทนค่าความรุนแรงของความปวดโดยปลายข้างหนึ่งแทนค่าด้วยเลข 0 หมายถึง ไม่ปวดปลายอีกข้างแทนค่าด้วยเลข 10 หมายถึง ปวดรุนแรงมากที่สุด ผู้ป่วยทําเครื่องหมายตรงเลขใดถือเป็นคะแนนความปวด

2.1.4

บอดี้ไดอาแกรม (bodydiagrams) คือการวัดโดยใช้ภาพวาดให้ผู้ป่วยชี้หรือเขียนลงในภาพวาดรูปคนแสดงตําแหน่งที่มีความปวดวิธีนี้บอกความรุนแรงไม่ไดแต่บอกตําแหน่งที่ปวดซึ่งสามารถอธิบายบริเวณที่ปวดว่ามากขึ้นหรือน้อยลงเหมาะสําหรับเด็กหรือผู้สูงอายุ 

  

2.2

การวัดระดับความรุนแรงของความปวดแบบหลายมิติ (multidimentional assessment)

เป็นการประเมินความปวดหลายๆมิติที่ค่อนข้างละเอียด ไม่นิยมใช้ในทางปฏิบัติเนื่องจากใช้เวลามากส่วนใหญ่ใช้ในการทําวิจัยหรือต้องการข้อมูลเพื่อประกอบการรักษาพยาบาลเพิ่มเติมเครื่องมือที่ใช้วัด ได้แก

2.2.1

แบบสอบถามของแมคกิลล (McGill pain questionnair : MPQ) เป็นเครื่องมือวัดระดับความปวดซึ่งประกอบด้วยการ

          ประเมินความรู้สึกทางระบบประสาท (sensory)

          ประเมินสภาพอารมณ จิตใจ

(affective)

          และประเมินโดยรวม (evaluative)

การประเมินความรู้สึกทางระบบประสาทเป็นการประเมินลักษณะความปวดว่าเป็นความปวดชนิดใดเช่นความปวดที่เกิดจากการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อลักษณะความปวดจะเป็นแบบปวดตื้อปวดหนึบหรือปวดบิดถ้าเป็นความปวดจากเส้นประสาทได้รับบาดเจ็บความปวดจะมีลักษณะปวดแปล๊บปวดเสียวหรือปวดแสบปวดร้อน เป็นต้น

การประเมินสภาพอารมณ จิตใจ เป็นการประเมินความรู้สึกที่ถูกคุกคามจากความปวด ถ้ารุนแรงจะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ ผู้ป่วยจะมีความรู้สึกเบื่อหน่าย รําคาญ เศร้าหมอง รู้สึกไร้ค่าหรือบางครั้งทําให้เกิดความกลัวและทุกข์ทรมาน

การประเมินโดยรวมหมายถึงการรวมคะแนนของทั้งหมด

1-10 ประเมินความรู้สึกทางระบบประสาท

11-15 ประเมินความรู้สึกทางด้านอารมณและจิตใจ

16 ประเมินโดยรวม

17-20 ประเมินอื่นๆ

ดัชนีระดับความปวด( Pain Rating Index : PRI ) คือคะแนนรวมทั้งหมด

 ประเมินระดับความปวดปัจจุบันโดยใช้คะแนน 0- 5 (PPI)

 

2.2.2 แบบสอบถามของแมคกิลลแบบย่อ ( short-form Mcgill pain questionnair : SF-MPQ) เป็นแบบสอบถามที่ดัดแปลงมาจากแบบสอบถามของแมคกิลล โดยมีการประเมินที่สั้นลงเพื่อใช้ในกรณีที่พยาบาลมีเวลาไม่มากนักแต่ต้องการข้อมูลมากกว่าความรุนแรงของความปวดประเมินความรู้สึกทางระบบประสาท

 

2.2.3 บัตรสอบถามความรุนแรงและความรู้สึกของผู้ป่วย (memorail pain assessment card) คือการประเมินความรุนแรงของความปวดโดยใช้บัตรคําในบัตรนี้มีการวัดผลการรักษาร่วมด้วย โดยเปรียบเทียบบัตรแต่ละใบลักษณะของบัตรจะเป็นกระดาษแข็งขนาด 8.5 x 11 นิ้วแบ่งออกเป็น 4 ส่วน

          ส่วนที่1 เป็นการถามระดับความรุนแรงของความปวด

          ส่วนที่2 เป็นการถามระดับของอารมณ์ผู้ป่วยขณะมีความปวด

          ทั้ง  2 ส่วนนี้ใช้วิธีวัดโดยวิช่วลอนาล็อกสเกล

          ส่วนที่3 เป็นการถามความรู้สึกของผู้ป่วยโดยการใชเวอร์เบลเรทติ้งสเกล

          และส่วนสุดท้าย  เป็นการถามระดับความพอใจของระดับการบรรเทาปวด ใช้การวัดโดยวิช่วลอนาล็อกสเกลเช่นกัน

2.2.4 การประเมินทางสรีระวิทยาและพฤติกรรมที่แสดงออกขณะมีความปวด (biobehavioral pain inventory) เช่นความดันโลหิตเปลี่ยนแปลง ชีพจรเร็ว ร้องกวน หงุดหงิด กระสับกระส่าย หรือไม่ยอมเคลื่อนไหว และอื่นๆ วิธีนี้เหมาะสําหรับเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยที่ยังไม่รู้สึกตัวดี หรือผู้ที่สื่อสารไม่ได้

 

เอกสารอ้างอิง

- สุรศักดิ์ นิลกานุวงศ. การประเมินผู้ป่วยที่มีอาการปวด, In The Common Chronic

กรุงเทพมหานคร : เรือนแก้วการพิมพ, 2534 ; 16-20

- Donovan Ivers Marilee. A Practical Approach to Pain Assessment, In Pain

- Faucett Julia.Pain Assessment, In IASP Refresher course syllabuss 1993 ; 133-

134

m a n a g e m e n t n u r s i n g p e r s p e c t i v e 1 9 9 2 ; 6 6 - 6 7

Pain Problems and Management

- Watt-Walson H. Judith .Misbeliefs About Pain, Pain management nursing 

perspective 1992; 41

 

[ครูอรวรรณ]

 

เพิ่งจะทราบว่า  มีการวัดความเจ็บปวดด้วยในทางการแพทย์

ถ้าให่เลือก  พี่ชอบแบบ facing scale  ค่ะ  ตอบง่ายดี

ไม่อยากพบกับความเจ็บปวดเลย  แต่ก็คงหนีไม่พ้น

พี่เพิ่งกลับมาจากลาวค่ะ

[สุวิญญา]

สวัสดีค่ะพี่ครูอรวรรณ

ยินดีต้อนรับกล้บเมืองไทยนะค้า ^___^

ไปสปป.ลาวมาเป็นไงบ้างคะ

เครื่องมือวัดความปวดมีหลากหลายรูปแบบเลยค่ะ

เลือกใช้ให้เหมาะกับแต่ละบุคคลจะเกิดประโยชน์สูงสุดค่า

ใช่ค่ะ เกิดเป็นมนุษย์แล้วหนีไม่พ้นความเจ็บปวดแน่นอน..

หลักพุทธศาสนาจึงสอนว่าให้เราอยู่กับปัจจุบันขณะ ปวดก็ให้รู้ว่าปวด ค่ะ

มันก็แค่ปวด ความปวดมันมาเดี๋ยวมันก็ไปค่ะ ^___^

มีผู้ป่วยมะเร็งระยะสุท้ายรายนึง สามารถหลุดพ้นตรงความทุกข์ทรมานจากความปวดตรงนี้ได้

โดยเมื่อความปวดทรมานมาเยือนปุ๊บ รับรู้ว่าปวดท้อง...ปวดแค่ที่กาย ใจไม่ได้ปวดตามค่ะ

เค้าฝึกแบบนี้ ทุกวัน และใช้วิธีพนมมือ ในมือถือดอกบัว 1 ดอก อธิษฐานว่าขอให้เอาความปวดออกไป

แล้วส่งดอกบัวออกไป เมื่อความปวดมาเยือนครั้งต่อมา ผู้ป่วยเพียงรับรู้ว่าปวด

และคอยดูนาฬิกาที่ผนังห้อง ผู้ป่วยดีใจมากที่ความปวดที่เข้ามาแต่ละครั้งนั้น มีระยะเวลาสั้นลงๆทุกครั้ง

ผู้ป่วยขอยาแก้ปวดจากพยาบาลความถี่ห่างออกไปเรื่อยๆ จาก ทุกชั่วโมงต้องขอยาแก้ปวด เป็นทุก 2 ,3,4....6

และจนสามารถลุกขึ้นนั่งบนเตียง ทานอาหารได้ ลุกเดินจากเตียงไปเข้าห้องน้ำ ทำกิจวัตรประจำวันได้เองด้วยค่ะ

สีหน้าสดชื่นขึ้นด้วย และมีรอยยิ้มเสมอเลยค่ะ สังเกตว่าผู้ป่วยรายนี้มี social support ที่ดีด้วย

เพราะมีสามีคอยเป็นกำลังใจเฝ้าข้างเตียงตลอด คอยเช็ดเนื้อเช็ดตัวให้ คอยนั่งจับมือเสมอเวลามีอาการปวด.

กำลังใจที่ดีที่สุดที่ผู้ป่วยต้องการไม่ใช่จากพยาบาลหรือทีมสุขภาพค่ะ แต่เป็นญาติสนิท บุคคลสำคัญในชีวิตนั่นเอง...

หลังจากนั้น 4 สัปดาห์ ผู้ป่วยรายนี้จากไปอย่างสงบ ...

[สุวิญญา]

งงจังเลยค่ะ เมื่อคืนหนึ่งเขียน blog นี้ และเซฟใหม่หลายรอบมาก

แล้วก็ยังคงเป็นแปลกแบบนี้เหมือนเดิม

เกิดอะไรขึ้นน้อ อยู่ดีๆข้อความต่างๆก็สลับบรรทัดกัน

ลองแก้ไขอีกครั้ง

[สุวิญญา]

ในที่สุด แก้ไขได้แล้วค่ะ ต้องแก้หลายรอบมากเลย ปวดหัวๆๆๆ อิอิ

[pivara]

เข้ามาแวะครั้งแรกค่ะ

ขออนุญาตใส่ไว้ในแพลนเน็ตนะค่ะ

[สุวิญญา]

สวัสดีค่ะคุณpivara

ขอบคุณที่แวะมาทักทายค่า ยินดีค่า ^__^

[ตาหยู]

ผมใช้อันไหนวัดดีครับ

[สุวิญญา]

สวัสดีค่ะคุณตาหยู

วัดอาการปวดหลังที่บอกใช่ป่าวคะ

numerical rating scales : NRS <== iระดับคุณตาหยูไม่ต้องมีเครื่องมือ

วัดได้โดยให้บอกระดับความปวดเป็นตัวเลขได้เลยค่ะ อิอิ

ให้คุณตาหยูให้คะแนนความปวดหลังที่เป็นตอนนี้นะคะ ถ้าคะแนนเต็ม 10

0 คือไม่ปวดเลย

10 คือปวดมากที่สุดในชีวิตที่เคยปวดมา

วันนี้คุณตาหยูปวดกี่คะแนนคะ???

[ตาหยู]

ประมาณ 4 ครับ

มากหรือน้อยไปครับ

.

คำว่า ปวด กับเมื่อย ทางการแพทย์ ถือว่าต่างกันมั้ยครับ

[สุวิญญา]

สวัสดีค่ะคุณตาหยู

ระดับความปวดที่วัดกับเครื่องมือนี้ ใช้วัดระดับความรุนแรงของความปวดค่ะ

ว่าผู้ป่วยแต่ละรายมีความปวดที่ระดับไหน

จริงๆ WHO กำหนดระดับความปวดไว้เป็น 3 ระดับค่ะ

mild => 0 - 3 คะแนน

Moderate => 4 - 6 คะแนน

severe => 7 - 10 คะแนน

แพทย์จะพิจารณาให้ยาแก้ปวดตามเกณฑ์ ค่ะ (กรณี > 6 คะแนน จำเป็นต้องได้รับยาแก้ปวดแล้วค่ะ)

[สุวิญญา]

ยังไม่ได้ตอบคำถาม อิอิ

ถามว่ามากหรือน้อยไป อันนี้ตอบไม่ได้ค่ะ

แต่ละคนระดับความรุนแรงความปวดก็ต่างกัน

แต่ยิ่งมีคะแนนมาก แสดงว่ายิ่งรู้สึกทุกข็ทรมานมาก

เพราะฉะนั้น ไม่ปวดจะดีที่สุดค่า อิอิ

เรื่องความปวดกับความเมื่อย ถามว่าต่างกันหรือไม่ ต้องมาดูที่ความหมายค่ะ

ความปวด (pain) หมายถึง ความรู้สึกหรืออารมณ์ที่ไม่พึงปราถนา อันเกิดจากการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อที่ชัดเจน หรือมีแนวโน้มที่จะเกิด หรือเป็นเพียงการบรรยายอาการเหล่านั้นจากความรู้สึก (IASP)

ความเมื่อย (stiffness) หมายถึงอาการเพลียของกล้ามเนื้อ (พจนานุกรมออนไลน์) ความเมื่อยล้า

[หม่อมนักบิน]

สวัสดี หมอฮานะ

เป็นราชบัณฑิต อีกตำแหน่งดีไหม จะได้ช่วยคนไม่รู้หนังสือได้อีกเยอะเลย

[jan]

สวัสดีค่ะ ดีใจได้พบคนเก่ง

[pang]

ขอบคุณสำหรับเรื่องดีดีที่นำมาให้เรียนรู้นะคะ พอดีแป้งกำลังจะไปสอบสัมภาษณ์เข้าทำงานเลยเข้ามาหาความรู้ในนี้อะคะ^^ ซึ่งแป้งเชื่อว่ามันจะเป็นประโยชน์อย่างมากเลยค่ะ

[จณิสตา สายสุด]

BP วัดที่บอกว่าเพิ่มขึ้น เพิ่มจากค่า BP ปกติ หรือจาก ค่าเฉลี่ยของตัวคนไข้คะ

[Noon]

ถ้าเป็นการตรวจวัดเรื่องความปวดฟันของเด็ก ควรประเมินอย่างไรดีคะ อายุประมาณ 4-10 ปี ค่ะ