ซอการเมือง
ฮื้อประชาชนปี่น้องตั้งหลาย
ตึงหญิงตึงจายชาวไทยทั่วหน้า
อดีตมีจน ประชาชนทั่วหล้า
ชาวไฮ่ชาวนา ก็ประชาธิปไตย
พี่น้องอาวอา อยู่แห่งหนไหน
เฮาเป็นคนไทย มีอำนาจว่าอั้น
ประชาชนตึงวัน ฮื้อมีอำนาจแต้แต้
หื้อตั๋วของเฮา นี้ยังจ้วยตน หื้อประชาชน มีอำนาจบ่น้อย
ในความต้องการของประชาชนเรียบร้อย มีอำนาจบ่น้อย กว่าราชการ
หื้อมีสิทธิทัดเทียมเท่ากั๋น หน้าที่การงานการเงินว่าอั้น
ให้พี่น้องจ้วยกั๋นในวันนี่แล้ว.
นี่เป็นส่วนหนึ่งของบทซอ ที่ถ่ายทอดจากกลุ่มเยาวชนบ้านร่องเห็ด ตำบลบ้านแหง อำเภองาว จังหวัดลำปาง ภายใต้โครงการ "กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นแก่เยาวชน ด้านการขับร้องเพลงซอพื้นเมืองเพื่อเสนอแนวคิดการเมืองภาคพลเมือง" โดยการสนับสนุนของสถาบันพระปกเกล้า
(เยาวชนในโครงการ)
ซอ คือ ศิลปะการแสดงอีกประเภทหนึ่งของล้านนา การแสดงเป็นลักษณะของการขับขาน หรือการร้องร้อยกรองที่มีฉันทลักษณ์เฉพาะและมีเครื่องดนตรีประกอบโดยมีท่วงทำนอง ต่าง ๆ แตกต่างกันไป โดยจะเป็นการร้องโต้ตอบซึ่งกันและกันระหว่างช่างซอชายและช่างซอหญิง ภาษาพื้นถิ่นเรียกว่า “คู่ถ้อง” เครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการขับซอของจังหวัดเชียงใหม่ใช้ปี่จุม ส่วนซอแถบจังหวัดน่านจะใช้สล้อ ซอ ซึง การร้องขับขานมีทั้งร้องตามบทและร้องตามปฏิภาณไหวพริบ โดยจะนำเอาเหตุการณ์ต่าง ๆ มาพรรณนาโวหารตามลักษณะของการบังคับฉันทลักษณ์ของแต่ละทำนองซอ
ผมได้เลือกเอาการแสดงซอพื้นเมืองนี้มาเป็นสื่อในการถ่ายทอดแนวคิดการเมืองภาคพลเมืองสู่ประชาชน เพราะโดยหน้าที่ของการจ้อย การซอ ก็เพื่อถ่ายทอดคติธรรม แง่คิด เหตุการณ์ หรือสถานการณ์ต่าง ๆ อยู่แล้ว หากเอาแนวคิดการเมืองภาคพลเมืองมาถ่ายทอดสู่ประชาชนด้วยก็มีความเชื่อว่าจะง่ายต่อการทำความเข้าใจแนวคิดดังกล่าว
โดยที่ "การเมืองภาคพลเมือง" นั้นได้ถูกหยิบยกขึ้นมากล่าวถึงอยู่บ่อยครั้งในปัจจุบัน ทั้งนี้เพราะการพัฒนาโดยรัฐเป็นเจ้าภาพทั้งหมดที่ผ่านมาไม่ได้สร้างเสริมคุณภาพประชากรของประเทศแต่อย่างใด หากแต่เป็นการผลักไสประชาชนให้เป็นเพียงไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน ของระบบอุปถัมภ์ ไม่มีอำนาจ ไม่กระตือรือร้น ไม่แยแสต่อความสูงต่ำของสังคม ความร่วมไม้ร่วมมือ การพึ่งพาตนเองและพึ่งพากันเองในชุมชนก็พลอยหดหายไปด้วย
ทำอย่างไรจะให้ประชาชนคนไทยลุกขึ้นมาแสดงบทบาทในการเป็นเจ้าของแผ่นดินอย่างเต็มภาคภูมิ ได้กลายเป็นโจทย์สำคัญที่ผู้เกี่ยวข้องต้องหาวิธีการ ซึ่งในส่วนหนึ่งนั้นรัฐธรรมนูญได้เปิดโอกาสให้พลเมืองทั้งหลายมีสิทธิอย่างกว้างขวางอยู่แล้ว หากเพียงแต่จะทำอย่างไรให้ประชาชนเข้าใจสิทธินั้น และพร้อมที่จะสร้างสรรค์ให้เกิดขึ้นในสังคมไทย
ที่บ้านร่องเห็ด อำเภองาว จังหวัดลำปาง มีกลุ่มปราชญ์ชาวบ้านที่พยายามร่วมกันถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่ลูกหลาน โดยเฉพาะทางด้านดนตรี การฟ้อนรำ และการจ้อยซอ ประจวบเหมาะกับที่ผมได้รับสนับสนุนโครงการวิจัยด้านการเมืองภาคพลเมือง พอดี จึงเสนอให้พ่อครูแม่ครูทั้งหลายได้สอนซอเรื่องการเมืองภาคพลเมืองแก่ลูกศิษย์ เพื่อที่จะได้ทำหน้าที่ในการถ่ายทอดแนวคิดสู่ประชาชนต่อไป ซึ่งก็ได้รับการสนับสนุนอย่างดียิ่ง
(กลุ่มปราชญ์ชาวบ้าน)
ความอุตสาหะทั้งพ่อครูแม่ครูในการสร้างกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อทำความเข้าใจในแนวคิดการเมืองภาคพลเมือง ก่อนที่จะร้อยกรองออกมาเป็นบทซอ และความวิริยะของกลุ่มเยาวชนที่ต่างก็ไม่เคยมีประสบการณ์ในการจ้อยซอมาก่อน ผ่านการฝึกฝนกว่าหนึ่งเดือนจึงสามารถขึ้นเวทีแสดงให้คนในชุมชนชมได้ ครั้งแรกอาจดูขลุกขลักและตื่นเต้น แต่พอครั้งที่สอง ที่สามทุกอย่างมันช่างดูลื่นไหลไปหมด
(เยาวชนรุ่นน้องบ้านร่องเห็ด) (เยาวชนรุ่นพี่จาก จ.เชียงใหม่ มาร่วมสร้างสีสัน)
ถึงวันนี้โครงการวิจัยกำลังอยู่ระหว่างการประเมินผลว่า ผลอันเกิดจากความอุตสาหะของพ่อครูแม่ครู และของเยาวชนนั้น สามารถถ่ายทอดแนวคิดการเมืองภาคพลเมืองได้มากน้อยเพียงใด แต่ไม่ว่าผลจะออกมาอย่างไร กระบวนการเรียนรู้ และกระบวนการดำเนินงานของกลุ่มปราชญ์ชาวบ้าน เพื่อการดำรงรักษาศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น และปลุกขวัญประชาชนให้ตื่นมาทำหน้าที่ของตน ก็เป็นการแสดงบทบาทของพลเมืองแล้วอย่างน่าชื่นชม....ขอขอบคุณปราชญ์ชาวบ้าน เยาวชน และพี่น้องบ้านร่องเห็ดทุกคน มา ณ โอกาสนี้ครับ....
(พี่น้องชาวบ้านมาร่วมให้กำลังใจ)
ความเห็น (16)
สวัสดีค่ะอ.ย่ามแดง
- ต้องขอบอกว่าเคยฟังซอตอนวัยละอ่อนค่ะ
- เวลามีงานบุญที่วัด เขาจะมีซอให้ฟังด้วย
- ตอนเด็กๆฟังรู้เรื่องบ้างไม่รู้เรื่องบ้างค่ะ
- เดี๋ยวนี้คงหาดู ฟัง ได้ยาก
พิชชา
ช่วงออกพรรษาเป็นต้นไป จะเร่มมีการแสดงซอตามงานบุญต่าง ๆ ในภาคเหนือครับ...
ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมนะครับ..
เป็นเรื่องราวที่น่าชื่นชมและส่งเสริมมากๆครับ
- การใช้ภูมิปัญญาด้านดนตรี การฟ้อนรำ และการจ้อยซอ
- เป็นยุทธศาสตร์ที่จะนำพาสร้างสรรความรู้สึกความรักและภาคภูมิใจ
- ในสิ่งที่มีคุณค่าเป็นมรดกให้ลูกหลานได้ชื่นชม
- เป็นกำลังใจให้ประสบความสำเร็จครับ โชคดีครับ
สวัสดี ครับ
มาด้วยความระลึกถึง นะครับ
สวัสดีค่ะ คุณย่ามแดง
- สุข สดชื่น สมหวัง ตลอดปี ๒๕๕๓ และตลอดไปค่ะ
- สวัสดีค่ะ
- แวะมาทักทายค่ะ
- มีความสุขกับสิ่งดี ๆ ในทุก ๆ วันนะค่ะ
สวัสดีค่ะ
แวะมาส่งความระลึกถึงค่ะ
และเชิญชวนร่วมสร้างหอสมุดเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา ด้วยกันนะคะ
http://gotoknow.org/blog/rongkham/349984
ขอบคุณค่ะ
ส่งความสุขปีใหม่ รับสิ่งดีๆ สดใสในปีนี้ค่ะคุณย่ามแดง
มาชม ส่งกำลังใจ เชียร์กิจกรรมดีๆ มีความสุขนะคะ
สวัสดีครับ แวะเวียนมาเยี่ยม และร่วมอนุรักษ์ศิลปพื้นบ้านตามแบบล้านนาครับ..
ที่น่าสนใจคือ ในขณะที่หลายฝ่ายมอง ครม.ปูแดง 1 อย่างฉาบฉวยว่า ไม่ปรากฏแกนนำคนเสื้อแดงรั้งตำแหน่งรัฐมนตรีนั้น แท้จริงแล้วมีสิ่งที่น่ากลัวกว่าแฝงเร้นอยู่ คือ มี “คนชุดดำ”แฝงตัวอยู่ใน ครม.ชุดนี้ ด้วยความภูมิใจเสนอของหัวหน้าหัวหน้าผู้ก่อการร้ายตัวเอ้!?
http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9540000100585
ช่วยกันตรวจสอบด้วยครับผม
โอ้!! อันนี้น่ากลัวจริงครับผม