ข้าวสวย ตอน 6
การเกี่ยวข้าว หอบ และมัดฟ่อนข้าว
การเกี่ยวข้าวทางบ้านผมนั้นเป็นการเกี่ยวแบบวางราย หากข้าในนามีการนาบอย่างดี ข้าวล้มไปทางเดียวกัน และรวงข้าวไม่พันกันก็จะเกี่ยวง่าย (ผมถามคนเกี่ยวแต่ผมเกี่ยวไม่เป็น)ที่ชาวนาเกี่ยวแต่ละครั้งที่เกี่ยวจะรวบข้าวในกำมือของตนเองให้เต็มกำมือซึ่งจะเกี่ยวหลายครั้งกำแล้วเอามาวางบนซังข้าวเป็นรายๆหนึ่งจะมีข้าวที่เกี่ยวหลายกำโดยปกติสัก 5-6 กำจะนำมาวางเป็นรายหนึ่ง และเกี่ยวพันกำที่วิธีเกี่ยวเช่นเดียวกันซึ่งกำจะใหญ่กว่ากำของการเกี่ยววางรายพอเต็มกำแล้วก็จะเอาต้นข้าวที่เกี่ยวมาพันกำข้าวให้เป็นกำๆ แล้วก็นำมาวางไว้บนซังข้าวเช่นเดียวกัน การเกี่ยวทั้งสองอย่างจะไม่ต่างกันมากนักแต่ตอนเก็บนี้แหละที่ต่างกัน การเกี่ยววางรายต้องหอบข้าวที่เกี่ยวไว้แล้วโดยเอา คะเน็ด (ที่ทำจากต้นข้าวทั้งกอ หรือตอกไม้ไผ่ หรือปอแก้ว) ยาวประมาณสักเมตรครึ่ง หากทำจากต้นข้าว พ่อ แม่และพี่ชายจะเกี่ยวข้าวทั้งกอเกือบติดพื้นดินเอามาทำคะเน็ด ต้องเลือกเอาข้าวชนิดเดียวกันกับที่จะไปหอบ ข้าวแต่ละชนิดจะได้ไม่ปะปนกัน และต้นข้าวต้องสมบูรณ์ยาวเป็นพิเศษ อายุก็พอเหมาะไม่แก่เกินไปจนกรอบ โดยใช้บริเวณรวงข้าวมาพับพันทับผูกต่อกัน ผมไม่แน่ใจว่าชาวนาทางบ้านผมในปัจจุบันจะมีใครทำได้อีกเพราะระยะหลังๆชาวนาจะหันมาใช้ตอกไม้ไผ่หรือบางที่ผมก็สังเกตเห็นเชือกฟางที่เรามัดของนำมามัดข้าว ปอแก้วก็หายาก และในปัจจุบันชาวนาใช้รถเกี่ยวข้าวแล้ว
การหอบข้าว ผมและน้องๆก็จะทำหน้าที่วางคะเน็ดให้เป็นแถว และก็หอบเอาข้าวที่เป็นรายๆมาวางทับคะเน็ดไว้เป็นแถวตรงกันแครายเดียวพอให้เห็นแนว แต่ละแถวห่างกันตามปริมาณของรายข้าวถ้ามีรายข้าวมากก็จะวางถี่ ทั้งระยะแถว และระยะห่าง ของแต่ละแถว พ่อและพี่ผมก็จะหอบข้าวมาเติมใส่ในคะเน็ดให้มากพอ ที่ครอบครัวเราทำไว้ ในตอนเช้ามืดก่อนพระอาทิตย์ขึ้นโดยเฉพาะคืนเดือนหงายพ่อและพี่ชายคนโตก็จะออกไปมัดข้าวที่หอบเอาไว้แล้วมัดให้เป็นฟ่อนๆ พ่อบอกว่าต้องออกไปตอนเช้าเพราะมีน้ำค้างจะช่วยทำให้ความชื้นของคะเน็ด มากเวลามัดเป็นฟ่อนจะไม่ขาดที่เราจะดึงเอาทั้งสองข้างของคะเน็ดมาผูกมัดกัน การผูกมัดก็มีวิธีการที่ไม่ง่ายเลยผมได้ลองทำแล้วก็ไม่เข้าท่าสักครั้ง จนพี่บอกว่าไม่ต้องจะทำให้งานช้าลงเพราะพี่ต้องมาทำใหม่อีก ก็มีเหมือนกันที่คะเน็ดขาด ดังนั้นพ่อต้องเตรียมไปด้วยเวลาออกไปมัดข้าวตอนเช้าๆ ไม่ใช่เฉพาะคะเน็ด เท่านั้นนะครับการใช้ตอกไม้ไผ่ และปอแก้ว การมัดก็ต้องมัดตอนเช้าเช่นเดียวกัน พ่อจะสอนพวกเราเสมอให้เรียนรู้และเข้าใจธรรมชาติที่มีดีอยู่แล้วและทำอย่างไรจะอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างที่พ่อได้นำพาให้เราได้เรียนรู้เรื่องการทำนาเพื่อที่จะได้เป็นข้าวเปลือก ข้าวสาร และข้าวสวย ให้เราได้กินกันทุกวัน
..............................................................
ความเห็น (6)
"พ่อจะสอนพวกเราเสมอให้เรียนรู้และเข้าใจธรรมชาติที่มีดีอยู่แล้วและทำอย่างไรจะอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างที่พ่อได้นำพาให้เราได้เรียนรู้เรื่องการทำนาเพื่อที่จะได้เป็นข้าวเปลือก ข้าวสาร และข้าวสวย ให้เราได้กินกันทุกวัน"
- ข้าวทุกจาน อาหารทุกอย่าง
- อย่ากินทิ้งขว้าง เป็นของมีค่า
- หลายคนเหนื่อยยาก
- ลำบากนักหนา
- กว่าจะได้มา
- เปลืองแรง เปลืองทุน
กว่าจะเป็นข้าวให้ทาน
ถูกสอนให้ทานข้าวให้หมดจาน
เป็นคำสอนที่ดี ยิ่งตอนข้าวมีราคา
ต้องกินให้หมด...เลย..อ้วน อิอิ
ขนมปังก็ต้องกินให้หมดค่ะ
สวัสดีครับคุณยงยุทธ
เกี่ยวข้าวกับเคียว เกี่ยวทีละกอ
เกี่ยวข้าวกับแกระ เกี่ยวทีละรวงครับ
ภูมิปัญญา ปริศนาคำทายบ้านนอกทายว่า สุกแดงกินไม่ได้ สุกไหม้กินดี สุกสองที่กินอร่อย (คำเฉลยเกี่ยวข้องกับข้าวครับท่าน)
หมดแรงกายพักหน่อยก็กลับมา หมดแรงใจนะซิยาวเลยละ เรามาช่วยกันเติมแรงใจให้กันและกันนะครับ อาจารย์พอลล่า อาจารย์ประกาย และครูโย่ง ที่น่ารักอีกสัก 2 ต้องรบกวนคุณครูสาธิต การนวดข้าวนะครับ แบบเติม รวมถึงกัลยาณมิตรทุกท่าน....
ดีครับพี่บัง
เกี่ยวข้าวกับแกระ เกี่ยวทีละรวง อีกหนึ่งประสบการณ์ครับ
ขอบพระคุณ