การศึกษาเพื่อความสุขและสันติภาพ
เรามักตั้งคำถาม
กับตัวเองบ่อย ๆ ว่า
ภายใต้ระบบการศึกษาที่เป็นอยู่ของสังคมไทยและสังคมโลก ณ ปัจจุบันนี้ จะสามารถนำพามนุษยชาติไปสู่ความสุขและสันติภาพได้อย่างไร
เราจะมีขบวนการศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบที่จะสร้าง “คนเก่งและดี” หรือ “คนดีและเก่ง” ที่มี “ความสุข” ได้อย่างไร
“ความรู้ด้านวิชาการ หากเกิดกับคนพาล มีแต่จะนำความฉิบหายมาให้ เพราะจะใช้ความรู้ไปในทางที่ผิด” เป็นคำสั่งสอนของครูบาอาจารย์ที่เรายังจดจำรำลึกในใจได้ตลอดมาเสมอ
แต่เดิมมา... “คุณธรรมนำหน้าวิชาการ” เนื่องเพราะผู้คนในสังคมไทยเคารพนับถือกันด้วยคุณธรรมและความดีงาม......หากทว่าจากผลพวงของการศึกษาภายใต้ขบวนการ “พัฒนา” ที่เรียกกันว่า “Modernization” ได้ทำให้ “คุณค่า” ของคุณธรรมและความดีงามถูกลดทอนลง... “คุณธรรมคู่วิชาการ” ...และในที่สุด...สังคมไทยในทุกวันนี้... "วิชาการนำหน้าคุณธรรม"...
เราจึงพบเห็นผู้คนมากมายในสังคมที่ยิ่ง “เรียนมาก” ยิ่ง “รู้มาก” ก็ยิ่ง “เห็นแก่ตัวมาก” และยิ่ง “เอาเปรียบมาก”
ผู้คนที่มี “คุณวุฒิ” สูงส่ง แต่มี “ภูมิธรรม” ต่ำเตี้ย
ที่สำคัญ ผู้คนเหล่านี้นี่เองที่ได้กลายมาเป็น “ตัวอย่าง” ให้กับเยาวชนที่กำลังเติบใหญ่...
ท่ามกลางสังคมวัตถุนิยมที่ละเลยมิติแห่งจิตวิญญาณ “คนรุ่นใหม่” ซึ่งเป็น “Next Generation” ของสังคมไทยได้ “เรียนรู้” และได้ “ซึมซับ” อะไรบ้างจากผู้คนและสิ่งต่าง ๆ รอบตัว
คงคาดเดากันได้ว่า สังคมไทยภายภาคหน้าจะอยู่ในสภาพใด...
แล้วเราจะสามารถ “หยุด” ขบวนการและกลไกการเปลี่ยนผ่านทางสังคมที่กำลังดำเนินไปสู่ “หายนะธรรม” นี้ได้หรือไม่ อย่างไร
จากประสบการณ์การทำงานในแวดวงการศึกษาและการพัฒนาสังคม เราคิดว่า “ครู” เป็นคำตอบสำคัญคำตอบหนึ่ง
“ครู” มาจากคำว่า “ครุ” ซึ่งมาจากคำว่า “คารวะ” หมายความถึง “เคารพ” ดังนั้น การจะเป็น “ครู” ซึ่งได้รับความเคารพและการ “ยอม” การ “รับ” การ “นับ” และการ “ถือ” นั้น...ลำพังวิชาการความรู้ที่มีอยู่คงไม่ “เพียงพอ” ที่จะเป็น “ครู” ของใครได้
โดยเฉพาะภายใต้สังคมแห่งการเรียนรู้ในยุคเทคโนโลยีสารสนเทศ เพียงแค่ปลายนิ้วสัมผัส ข่าวสารข้อมูลและความรู้ในสาขาวิชาต่าง ๆ จากทุกมุมโลกก็ปรากฏขึ้นหน้าจอคอมพิวเตอร์ ในทุกที่... ทุกเวลานาทีที่ปรารถนา
หาก “ครู” ไม่สามารถเป็น “ต้นแบบ” ที่ดีให้แก่ลูกศิษย์ ไม่สามารถสร้าง “แรงบันดาลใจ” และ “กระบวนการเรียนรู้” เพื่อบ่มเพาะ นำพา และพัฒนา“นิสัยที่ดี” ให้กับลูกศิษย์
ก็แล้ว “ครู” จะดีกว่า “คอมพิวเตอร์” ได้อย่างไร...
ก็แล้ว “ลูกศิษย์” จะต้องมาเรียนรู้จาก “ครู” ทำไม...
ครูจึงต้องเป็นทั้งผู้ที่ให้ความรู้ “ทางโลก” คือความรู้ด้านวิชาการเพื่อให้ศิษย์นำไปใช้ในการประกอบวิชาชีพเพื่อเลี้ยงชีวิต อีกทั้งเป็นผู้ให้ความรู้ “ทางธรรม” คือความรู้ที่เป็นดั่ง “เข็มทิศ” เพื่อชี้ทางในการดำเนินชีวิตที่ถูกต้อง
เราคิดว่าสังคม “อุดมธรรม” ที่พวกเราใฝ่ฝันถึงนั้น จะบังเกิดขึ้นมิได้เลย หากครูซึ่งเป็นผู้สร้างเยาวชนที่จะต้องเติบใหญ่และสร้างสรรสังคมในอนาคต มีเพียงความรู้และความเข้าใจด้าน “วิชาการ” ...ทว่าขาดความรู้และความเข้าใจที่ถูกต้องในเรื่องราวความจริงของ “โลกและชีวิต”
คำถามที่เรายังหาคำตอบไม่ได้ในวันนี้ก็คือ...แล้วเราจะมีขบวนการในการสร้าง “แรงบันดาลใจ” และ “กระบวนการเรียนรู้” ให้กับ “ครู” เพื่อที่จะให้ครูได้ “ปฏิบัติตน” เพื่อเป็น “ต้นแบบ” ให้กับลูกศิษย์ได้อย่างไร
เพลงที่เราชอบฟังดังแว่วมาในมโนสำนึกอีกครั้ง......
ต้องเก่งและดี
ต้องมีทั้งสองอย่าง
จึงจะพาโลกไป
สู่จุดหมายปลายทาง...
ความเห็น (8)
สวัสดีค่ะอาจารย์ดร.ยุวนุช
ช่วงนี้ได้มีโอกาสเข้าร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในประเด็นการวิจัยและพัฒนาด้านการศึกษาอยู่หลายวงค่ะ เห็นโจทย์สำคัญเช่นที่อาจารย์ยุวนุชเห็นเช่นกันว่า สังคมมีแต่จะรอวัน "ระเบิด" หากสังคมดำเนินไปในทิศทางที่เป็นอยู่... เลยต้องขอบอกกล่าวเล่าความคิดผ่าน Blog แบบว่าขอ "ฟันธง" ...เหมือนตอนที่กองทัพจะออกศึกสงคราม...เราไม่มีเวลาเหลือมากพอที่จะเพียงแค่แสดง "วาทกรรม" หากแต่เราต้องลงมือ "ปฏิบัติ" กันอย่างจริงจังด้วยค่ะ
เราน่าจะสร้าง "เครือข่าย" ของกลุ่มผู้สนใจประเด็นการศึกษาให้มากขึ้นนะคะ...อาจารย์ช่วยรับเป็น "หัวหน้าแก๊ง" ให้หน่อยซิคะ...จะได้ไปนั่งล้อมวงคุยกันในวันพระจันทร์เต็มดวงที่บ้านริมน้ำของอาจารย์ไงละคะ
สวัสดีครับท่านอาจารย์..ขออนุญาตแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้วยครับ ผมเห็นด้วยกับท่านอาจารย์ทุกประการครับ แต่มีมุมมองเพิ่มเติมครับว่า เรื่องของการศึกษาเป็นเรื่องใหญ่ครับ และ ครู เอง ก็เป็นเพียงเฟืองตัวเล็กๆ ที่อยู่ภายใต้เฟืองตัวใหญ่ของระบบ เฟืองของระบบหมุนไปทางใหน เฟืองตัวเล็กอย่างครู ก็ต้องหมุนไปทางนั้นแหละครับ หากแข็งขืนไม่หมุนตาม ก็มีอันต้องถูกเฟืองตัวใหญ่บดละเอียดแน่ครับ แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มีทางออกเลยนะครับ ผมว่าเราคงต้องเริ่มจากจุดเล็กๆครับ ก่อนอื่นต้องเริ่มที่ตัวเองก่อน สำคัญนะครับ เพราะที่ผ่านมาเห็นหลายคนพูดเรื่อง คุณธรรม แต่ คุณ นะ ทำ ไม่ใช่ผมทำ ผมว่าเมื่อเริ่มที่ตัวเองแล้วก็ค่อยๆขยายผลไปในกลุ่มเล็กๆ ทำให้คนอื่นเขาเห็นและศรัทธา ก็น่าจะขยายไปในวงกว้าง และอาจจะสะเทือนไปถึงเฟืองตัวใหญ่ของระบบก็ได้นะครับเพราะเด็ดดอกไม้ ยังสะเทือนถึงดวงดาวได้...ขอบคุณครับ
สวัสดีค่ะอาจารย์วิชชา
ใช่แล้วค่ะ...เราคงต้องเริ่มที่ "ตัวเราเอง" เป็นอันดับแรกค่ะ จากจุดเล็ก ๆ แล้วขยายผลต่อ หนึ่งเป็นสอง... สองเป็นสี่... สี่เป็นแปด....ทวีคูณไปเรื่อย ๆ ค่ะ
ในส่วนของสพฐ. ก็ดำเนินการไปมากพอควรนะคะ ท่านผู้บริหาร คือท่านผอ. ท่านรองผอ. ศึกษานิเทศน์ของเขตการศึกษาต่าง ๆ ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้าน "คุณธรรม" จากการ "ปฏิบัติ" จริง โดยเข้าร่วมโครงการปฏิบัติธรรมและสัมมนาด้านคุณธรรมที่กระทรวงศึกษาธิการจัดร่วมกับชมรมพุทธศาสตร์สากลฯ ค่ะ เท่าที่ติดตามงานด้านนี้ ทราบมาว่าท่านผู้บริหารหลายเขตการศึกษามีผลการปฏิบัติธรรมที่ดีค่ะ ...ทำให้มี "กำลังใจ" ที่จะทำในสิ่งดี ๆ ...หลายท่านสามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตนเองได้ เช่น งดดื่มเหล้า งดสูบบุหรี่ รักษาศีล ฯลฯ อีกทั้งยังได้จัดโครงการและกิจกรรมด้านการพัฒนาคุณธรรมในสถานศึกษาอีกหลายโครงการค่ะ
ที่ตราดก็มีเครือข่ายกันอยู่หลายโรงเรียนนะคะ
หากมีเวลาและโอกาส... เรียนเชิญอาจารย์เข้าร่วมกิจกรรมด้วยนะคะ
ขอเป็นกำลังใจให้อาจารย์ค่ะ
สวัสดีครับ อาจารย์ เขียนได้ตรงใจดีมาก ครับ
ปัจจุบันเราต้องการคนที่มีพื้นฐานความดี เป็นคนดี ก่อนแล้วค่อยสร้างเป็นคนเก่งครับ เพราะว่าคนดีเป็นคนเก่งได้ง่าย แต่คนเก่งที่ไม่ดี ทำให้เป็นคนดีได้ยาก บางครั้งใช้เวลาตลอดชีวิตยังทำไม่ได้ครับ
เพลงนี้ชื่อว่า "Journey" หรือ "การเดินทางของใจที่เที่ยงแท้" ค่ะ อยู่ในอัลบั้ม "นิพพาน จุดหมายปลายทางของสรรพชีวิต" ของคุณจำรัส เศวตาภรณ์ เป็นดนตรีเพื่อการทำสมาธิค่ะ
สวัสดีค่ะคุณภูคา
คงต้องร่วมด้วยช่วยกันโดยการให้ "กำลังใจ" คนดีก่อนนะคะอาจารย์
ปัจจุบันนี้แม้ในระบบมหาวิทยาลัยของเรา ยังให้ค่ากันที่ความเก่งมากกว่าความดีอยู่เลยค่ะ ทั้งในส่วนของตัวอาจารย์ บุคคลากรตลอดจนนิสิตนักศึกษา
นโยบายทางการศึกษาที่ว่า "คุณธรรมนำความรู้" มีอยู่ชัดเจน แต่ยังไม่มีการ implement เพื่อให้เกิดผลทางปฏิบัติเท่าใดนักนะคะ
คงต้องมาทำวงเรียนรู้เรื่อง "เครื่องมือ" และ "กระบวนการ" ในการสร้าง "คนดี" กันกระมังคะ