วิทยาศาสตร์เป็นเพียงเสี้ยวหนึ่งของการย้อมคราม

เรื่องเล่าจากสกลนคร

ผมไปสกลนครมาเมื่อเดือนที่แล้ว ไปคราวนั้นไปดูครามไปศึกษาคราม งานที่ผมไปก่อนที่อื่นใดคือ กลุ่มทอผ้าบ้านวาใหญ่และที่นั้นทำให้ผมคิดถึงบางสิ่งบางอย่างที่กำลังเปลี่ยนไป

การย้อมครามนั้น ช่างย้อมเชื่อว่าครามมีวิญญาณมีชีวิต ครามอาจจะหนีได้หากไม่พอใจ ครามจะย้อมไม่ติดเมื่อเราทำผิดกฎเกณฑ์บางอย่าง และอีกสารพัดที่เป็นความเชื่อดั่งเดิมของชาวบ้านวาใหญ่

แต่เมื่อลองสำรวจอีกสองสามชุมชนพบว่าความเชื่อเรื่องวิญญาณเหล่านี้หายไป เพราะมีความรู้ใหม่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์มาอธิบายเรื่องคราม

 วิทยาศาสตร์สมัยใหม่อธิบายเรื่องครามด้วยหลักเกณฑ์ความเป็นกรด- เบส อุณภูมิและออกซิเจน(ไม่ขออธิบายเพราะไม่ได้ศึกษา) หลักการเหล่านั้นบางเรื่องกำลังทำลายความเชื่อและกฎเกณฑ์ดีดีบางอย่าง

เมื่อช่างย้อมบางชุมชนทราบถึงภาวะย้อมติดและภาวะย้อมไม่ติด ในเชิงวิทยาศาสตร์  ความเชื่อที่เคยมีหายไป ผมออกจะไปทางเสียดายอยู่มากเนื่องจากความเชื่อเหล่านี้เป็นความเชื่อที่ส่งเสริมคุรธรรมจริยธรรมและความสุขของครอบครัว ชุมชน

ท่านลองคิดดูว่าความเชื่อเดิมที่ว่านี้หากช่างย้อมเมินเฉยอะไรจะเกิดขึ้น

เชื่อว่า  หากวันไหนจะย้อมครามจะต้องพูดจาไพเราะ ไม่ด่าสามี ไม่ด่าลูกหลาน ไม่เช่นนั้นครามจะหนี

เชื่อว่า หากจะเข้าไปหม้อครามต้องอาบน้ำ ล้างมือให้สะอาด

เชื่อว่า  วันพระวันศีล มีคนตายในชุมชน ห้ามย้อมครามให้ไปทำบุญ

เชื่อว่า เป็นประจำเดือนไม่ให้ย้อมคราม ให้หยุดย้อม

 ฯลฯ

เสียดายจัง หากความเชื่อเหล่านี้จะหายไป

[แก้ว..อุบล จ๋วงพานิช]

ดีนะคะ ความเชื่อเหล่านี้

มิน่าล่ะใส่เสื้อย้อมครามแล้วมีความสุข  เพราะคนย้อม..คิดดีนี่เองค่ะ

[ออต ญาณพิสิษฐ์]

พี่อุบลครับ

• เมื่อออตคิดเรื่องนี้นานและทบทวนงานทอผ้าและย้อมคราม
• ออตลืมไปเลยที่จะหาคำตอบเหล่านั้นในเชิงวิทยาศาสตร์
• แต่อยากเชื่อแบบนั้นอยู่เช่นเดิม ความเชื่อแบบที่มีสิ่งแฝงเร้นอยู่ อันจะนำมาซึ่งความสุขของช่างทอและคนในครอบครัว ในชุมชน
• ขอบคุณมากครับ

[ธ.วั ช ชั ย]

สวัสดีครับ ไม่ได้ทักทายเสียหลายวัน เห็นช่างย้อมครั่งย้อมเปลือกไม้แถวสุรินทร์ก็เชื่อแนวๆ นี้เหมือนกัน ถ้ามีคนตาย มีประจำเดือนจะย้อมไม่ติด เขาบอกว่าเป็นอย่างนั้นจริงๆ... ถ้าธุรกิจเติบโต ต้องผลิตปริมาณมากๆ การหยุดทำงานวันพระวันโกนอาจหมดไปก็ได้ ต้องคอยดูต่อไปครับ

[ออต ญาณพิสิษฐ์]

อาจารย์ธวัชชัย

• ขอบพระคุณมากครับที่แวะมาเยี่ยมครับ
• สังคมอาจจะต้องรับมือกับความเปลี่ยนแปลง
• ส่งเสริมการทำบุญและสนับสนุนกิจกรรมแห่งจิตวิญญานเพื่อชุมชนแข็งแรงครับ

[ยุวนุช]

ดีใจที่คนหนุ่มเช่นคุณออตมีความเห็นเช่นนี้ นี่ล่ะค่ะเป็นจุดสำคัญของการบูรณาการความรู้ ทำอย่างไรเราจึงจะพัฒนาความรู้และรักษามิติทางจิตใจและจริยธรรมที่เคยอยู่เป็นเนื้อเดียวกับการทำผ้าคราม

พี่ยังมีความเชื่อว่าผ้าครามที่มีคุณภาพสูงจะต้องทำด้วยหัวใจ ทำด้วยความรู้สึกสอดประสานลงไปในเส้นใยและน้ำย้อม

[ออต ญาณพิสิษฐ์]

ขอบพระคุณครับ

• เป็นกำลังสำหรับออตมากครับ
• ออตเป็นลูกชาวบ้าน ชีวิตเดิม ๆของชุมชนเรามีความสุขจากงานเหล่านี้
• บางเรื่องไม่ต้องอธิบาย เพราะมันเป็นเนื้อเดียวกันกับมิติทางสังคม