ในช่วงวันที่ ๑๘ - ๑๙ สิงหาคม ที่ผ่านมา ผมได้พาคณะอาจารย์ภาษาไทยไปร่วมสัมมนาเชิงปฏิบัติการ เรื่อง  "ก้าวสู่มืออาชีพ : การสอนภาษาไทยในฐานะภาษาต่างประเทศ"  ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร   ผมเห็นว่าสาระการสัมมนามีประโยชน์มากสำหรับอาจารย์ภาษาไทยทุกท่านที่กำลังสอนภาษาไทยให้แก่ชาวต่างประเทศ รวมทั้งบุคคลทั่วไป ที่สนใจว่า  ภาษาไทยเรานั้นมิได้มีเพียงคนไทยที่เรียนรู้เท่านั้น หากยังเป็นที่นิยมเรียนของคนต่างประเทศมากมาย ไม่ว่าจะเป็นชาวจีน ญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม ชาวยุโรป หรืออเมริกา  ภาษาไทยได้ก้าวสู่เวทีโลกแล้ว

 

ความเป็นมา

            เหตุผลที่ผมได้พาคณะอาจารย์ไปสัมมนาในครั้งนี้ก็เนี่องมาจาก มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ ซึ่งมีโครงการร่วมมือกับต่างประเทศมาช้านาน ได้มีการแลกเปลี่ยนอาจารย์และนักศึกษาไปยังประเทศต่างๆ หลายประเทศ  โดยเฉพาะประเทศจีน  ญี่ปุ่น  เกาหลี นั้นได้ร่วมมือมานานนับสิบปีแล้ว  เช่น  กับมหาวิทยาลัยภาษาต่างประเทศปักกิ่ง , จีน    มหาวิทยาลัยยูนนานนอร์มอล , จีน   มหาวิทยาลัยชนชาติกว่างซี , จีน  ล่าสุดกับมหาวิทยาลัยหงเหอ ,จีน  นอกจากนี้ยังได้มีโครงการร่วมมือกับมหาวิทยาลัย ๖ แห่งในญี่ปุ่น  มหาวิทยาลัยชิกะ .ญี่ปุ่น มหาวิทยาลัยเทนริ , ญี่ปุ่น  มหาวิทยาลัยฮันกุก , เกาหลี และล่าสุดกับมหาวิทยาลัยในประทศเวียดนาม  และประเทศกัมพูชา

            อาจารย์ภาษาไทยของเรามีความรู้ความเชี่ยวชาญการสอนภาษาไทยแก่นักศึกษาต่างชาติเหล่านี้มานานมีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวาง ผมเองก็ได้เคยไปสอนภาษาไทยที่มหาวิทยาลัยภาษาต่างประเทศปักกิ่ง ๒ ครั้งๆ ละ ๑ ภาคเรียน และสอนภาษาไทยแก่นักศึกษาจีน ญี่ปุ่น ในมหาวิทยาลัยมานานกว่า ๗ ปีแล้ว จึงคิดว่าจะทำหลักสูตรการสอนภาษาไทยสำหรับชาวต่างประเทศ จึงได้พาคณะอาจารย์ไปศึกษาแนวทางการดำเนินงานที่มศว.ประสานมิตรด้วย เพราะอาจารย์ของเราคือ รศ.โกชัย  สาริกบุตร ซึ่งเกษียณอายุแล้วได้ไปเป็นวิทยากรที่นั่นด้วย

 

สาระความคิดจากที่สัมมนา

             

             ภาษาไทย กำลังเป็นที่สนใจของชาวต่างประเทศไม่ว่าจะเป็นแถบเอเซีย ยุโรป หรืออเมริกา  โดยเฉพาะจีน เกาหลี ญี่ปุ่น เวียดนาม   ปีหนึ่งๆ ได้ส่งนักศึกษามาเรียนในสถาบันการศึกษาเมืองไทยนับพันคน  แต่เนี่องจากแต่ละสถาบันไม่ว่าจะระดับประถม มัธยม หรืออุดมศึกษา ต่างก็สอนไปตามนโยบายและหลักสูตรเฉพาะกิจตามโครงการที่สุดแต่จะตกลงกัน ทำให้การสอนภาษาไทยแก่ชาวต่างประเทศเป็นไปในลักษณะ "ต่างคนต่างทำ"   ไม่มีใครกำหนดไว้เป็นมาตรฐานกลาง  ข้อสอบวัดระดับความสามารถทางภาษาอย่าง  ภาษาอังกฤษ  ภาษาจีนหรือภาษาญี่ปุ่น ของภาษาไทยนั้นไม่มี  ดังนั้นจึงมีกลุ่มผู้รู้ผู้เชี่ยวชาญการสอนภาษาไทยแก่ชาวต่างชาติ ได้พยายามถ่ายทอดความรู้ความเชี่ยวชาญนั้นไปสู่คนอื่นๆ เพื่อให้เกิดแนวทางที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน  การอบรมสัมมนาในเรื่องดังกล่าวนี้จึงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องเพื่อเชื่อมความรู้ไว้ด้วยกันเพื่อพัฒนาไปสู่ความเป็นมาตรฐานต่อไป (คล้าย KM )

 

เทคนิคและวิธีการสอนภาษาไทยแก่ชาวต่างประเทศ

 

    "ไม่มีวิธีการสอนใดดีที่สุด     มีแต่วิธีที่เหมาะสมเท่านั้น"  หมายความว่า สามารถพัฒนาผู้เรียนให้มีทักษะการใช้ภาษาไทยได้เร็ว ทำให้เขาภูมิใจในความสำเร็จในการสื่อสาร และขยายการสื่อสารออกไปอย่างกว้างขวางจนเกิดความชำนาญในที่สุด  ดังนั้นผู้สอนต้องรู้จักประยุกต์วิธีการต่างๆ โดยอาศัยบุคลิกภาพ ความรู้ ทักษะของตนช่วยให้เขาเชื่อถือ ศรัทธาสามารถนำเขาไปสู่ความสำเร็จดังกล่าว

 

จิตวิทยาการสอนภาษา

             ๑  การเรียนภาษาสัมพันธ์กับความแตกต่างระหว่างบุคคล  หมายถึงความสามารถในการเรียนภาษาของแต่ละคนช้าเร็วไม่เท่ากัน

             ๒ วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมมีอิทธิพลต่อการใช้ภาษา การเรียนภาษาจึงต้องเรียนรู้วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมของภาษานั้นๆ ด้วย แต่ต้องเข้าใจว่า ผู้เรียนอาจปฏิเสธวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมภาษาที่ผู้สอนหยิบยื่นให้ก็ได้ ดังนั้นต้องหาวิธีการจูงใจเขาให้เรียนรู้และยอมรับให้ได้

             ๓ คนสื่อสารกันก็เพื่อความเข้าใจกัน โดยใช้ภาษาเป็นเครื่องมือ แต่ถ้าภาษาแตกต่างกันแม้ไม่รู้หากต้องการจะสื่อสารกันคนก็จะหาหนทางที่จะสื่อสารกันเองได้ ดังนั้นถ้าผู้เรียนมีแรงจูงใจสูงเช่นนี้ การสอนภาษาย่อมป็นเรื่องง่าย

             ๔ การสอนภาษา ต้องสอนให้ผู้เรียนรู้จักคิดภาษาด้วย โดยใช้วิธีการสร้างสถานการณ์หนึ่งๆ ขึ้นมาแล้วถามว่า "จะทำอย่างไร โดยอธิบายเหตุผลในการทำเช่นนั้นด้วย"

(โปรดติดตามอ่านตอนต่อไป)