วันนี้นึกได้ว่า เคยเอาเรื่องภูมิปัญญาเรื่องหนึ่งที่ถือว่าเป็นสุดยอดของเมืองเหนือ มานำเสนออาจารย์ทั้งหลาย จะถือว่าเป็นภูมิปัญญาที่คนเหนือคิดค้นเองก็ว่าได้ แต่ถ้าเราเอาไปประกอบอาชีพโดยไม่ได้รับอนุญาต ก็ถือว่าผิดกฎหมายนะครับ นั่นก็คือภูมปัญญาการทำสาโท นั่นเอง เคยนำเสนออาจารย์ธนพร ชุมวรฐายี ในรายวิชาวิถีไทย ในคราวจัดนิทรรศการเมื่อปีการศึกษาที่แล้ว คิดว่าน่าจะเอามาให้ทุกคนได้ศึกษานะครับ แต่นี่ไม่ได้ส่งเสริมให้ทุกคนผิดศีลห้านะครับ โปรดใช้วิจารณญาณในการศึกษาด้วย อะ...เริ่มกันเลยนะครับ อีกอย่าง เรื่องนี้มันยาวนะครับก็เลยแบ่งเป็น 3 ตอน โปรดติดต่อตอนต่อๆไปด้วยนะครับ
สาโทพื้นบ้านหรือชาวบ้านจะนิยมเรียกว่า เหล้าน้ำขาว ซึ่งเป็นสิ่งหนึ่งที่ชาวสมัยก่อนนิยมหมักไว้ดื่ม ที่ชาวไร่ชาวนาเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จก็จะมีการฉลองกัน เพราะสมัยก่อนจะไม่นิยมดื่มเหล้าที่ผลิตขายแข่งกันเหมือนกับสมัยนี้ กากสาโทก็สามารถเอากินกันโดยการนำเอากากสาโทต้มให้สุกเพื่อ ที่จะให้แอลกอฮอส์ลดลง เวลาย่ำกากสาโทก็จะหั่นกล้วยดิบ ตะไคร้ มะละกอ พริกหรืออย่างอื่นล้วนแล้เป็นที่ที่มีประโยชน์เพราะจะเป็นสมุนไพรทั้งนั้น และใช้ในเทศกาลรื่นเริงต่างๆ เช่น เทศกาลสงกานต์ ประเพณียี่เป็ง ขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน งานส่งท้ายปีเก่าตอนรับปีใหม่ งานปอยหลวง งานกินสลาก งานทอดกฐิน งานแข่งบั้งไฟ ฯลฯ ซึ่งสมัยก่อนเรื่องสุราเมรัย น้ำเมาโดยทั่วๆ ไปจะหายากมาก การหมักสาโทพื้นบ้าน (เหล้าน้ำขาว) เป็นภูมิปัญญาของคนสมัยก่อนที่คิดจะหาวิธีที่จะหาเครื่องดื่ม โดยคิดที่นำวัตถุที่มีอยู่ในพื้นบ้าน เช่น ข้าว แป้งหัวเชื้อ (ยีสต์) ซึ่งสิ่งเหล่านี้ชาวบ้านสมัยก่อนก็มีเกือบทุกหลังคาเรือนมักจะนิยมทำไว้ เมื่อถึงเทศกาลต่างๆ สาโทพื้นบ้าน (เหล้าน้ำขาว)สาโทพื้นบ้าน (เหล้าน้ำขาว) เป็นสุราพื้นบ้าน ที่คนสมัยก่อนใช้ภูมิปัญญา มาถึงสมัยคนในยุคปัจจุบันนิยมดื่มกันมากในเทศกาลต่างๆ เพราะมีรสชาติหวาน กินง่าย มีประโยชน์ต่อร่างกาย เพราะส่วนประกอบทำมาจากข้าวล้วนๆ ไม่มีสิ่งเจือป่น แป้งหัวเชื้อ (ยีสต์) ก็ทำมาจากไม่ยากการทำสาโทพื้นบ้าน ของกลุ่มพ่อบ้านบ้านวังธาร หมู่ที่ 1 ตำบลร้องวัวแดง กิ่งอำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ ขั้นตอนและวิธีการทำสาโทพื้นบ้าน
วัสดุอุปกรณ์ในการทำสาโท มีดังนี้
ไหหรือโอ่ง 1 ใบ , ข้าวเหนี่ยว(ต้องเป็นข้าวเก่าหรือข้าวค้างปี) 1 ถาด , แป้งหัวเชื้อ (ยีสต์) 5 ลูก , โก๊ะข้าวหรือที่พึ่งข้าว 1 ใบ , หวดข้าว (หรือตะกร้าซาวข้าว) 1 ใบ , ไหสำหรับนึ่งข้าว 1 ชุด , ถังยาง 1 ใบ , ถุงพลาสติกและยางรัดปากโอ่ง
โปรดติดต่อตอน 2
การทานสุราถือว่าเป็นการผิดศีล 5 แต่ถ้าทานเพื่อเป็นยา ก็ไม่ห้าม ฉะนั้นต้องรู้จักประมาณในการกิน อย่างพุทธพจน์ที่ว่า "โภชเน มัญญัญญุตา" รู้จักประมาณในการบริโภค ไม่มากเกินไปและไม่น้อยเกินไป
สาธุ.........