หมอปู ... อยู่ที่ รพ.พิบูลมังสาหาร ค่ะ เป็น รพ. 60 เตียง อยู่ จ.อุบลราชธานี ทีมกองทันตฯ เพิ่งไปเยี่ยมหมอปูมาเมื่อเดือนที่แล้ว หมอปูเล่าว่า
- กิจกรรมนำร่องที่ทำ ความจริงแล้ว โครงการที่เป็นทันตฯ อาจจะยังไม่เด่นมาก แต่เรื่องของความเข้มแข็งของชมรมผู้สูงอายุค่อนข้างเด่น
- ตัวที่เราค่อนข้างรู้สึกดีกับการทำงานของเราก็คือ ได้รับความร่วมมือจากหลายๆ ส่วน เพราะว่าบางที่ เป็นกิจกรรมของชมรมเอง หรือชมรมกับ PCU ชมรมกับ รพ. ชมรมกับ อบต. เทศบาล
- แต่ของเราจะรู้สึกว่าเราจได้ภาพของการเป็นทั้ง รพ. ช่วยกัน ทั้งเทศบาลเขาจะมาช่วย และทางชมรมก็ค่อนข้างเข้มแข็ง
- และส่วนหนึ่งที่ค่อนข้างได้ความร่วมมือ คือ ตอนแรกๆ เหมือน รพ. เป็นเหมือนแกนนำให้ชมรมมาตั้ง ตั้งแต่ปี 2536
- เทศบาลเขาก็จะอยู่อย่างของเขา แบบเป็นเทศบาล เทศบาลทำงานตลาด ทำงานโน่น ทำงานนี่ และสูงอายุก็จะเป็นของ รพ.
- เราพยายามถามว่า ทำยังไงจึงจะได้เทศบาล ได้คนมาช่วยเรา และเรื่องงบประมาณดำเนินการ ก็ทำแต่เฉพาะกันใน รพ. ก็เพราะว่าชาวบ้านมา รพ.
- หลังๆ เราคุยกันว่า ตัวงานทันตฯ เอง ก็ยังไม่ค่อยไปมีส่วนร่วมกับพี่ๆ เขา และพอมามีชมรมฯ ก็ทำกันมาเรื่อยๆ เพราะเขามีกิจกรรมด้านสุขภาพ แต่ด้านทันตฯ ค่อนข้างน้อย
- พอมีจุดประกายว่า มีโครงการฟันเทียม เราก็เลยต้องหากลุ่มเป้าหมาย หาจุดประชาสัมพันธ์ และจัดที่จะประชาสัมพันธ์ได้ดี ก็คือชมรมฯ เพราะว่าเขาค่อนข้างเป็นกลุ่มก้อน
- เราก็คิดว่า กระโดดลงไปในชมรมนี่ละ ผู้สูงอายุมีอยู่เยอะแล้ว ถ้าไป ปชส. ตามหมู่บ้านนี่ การรวมตัวอะไรได้ไม่ค่อยดี
- และจะเข้าหา ... คนที่เป็นประธานชมรมฯ เล่าให้พ่อเขาฟังว่า โครงการนี้เป็นอย่างนี้ และเขาสนับสนุนกันอย่างนี้ และจะได้ประโยชน์อะไร และพ่อที่เป็นประธานชมรมฯ จะค่อนข้างเหมือนมีศักยภาพในชมรมฯ
- พอเวลาที่เราจะ ปชส. หรือให้ข้อมูลอะไรนี่ บางทีเราเองไม่สามารถจะไป ปชส. กับชมรมฯ ได้บ่อยๆ ทุกเมื่อ แต่พ่อที่เป็นแกนนำชมรม เขาค่อนข้างเข้าถึงได้ใกล้ชิด และพอมีกิจกรรมอะไร เราจะพยายามเล่าให้พ่อที่เป็นแกนนำกับเราเข้าใจว่า เราทำกิจกรรมอะไรบ้าง เขาให้อะไรบ้าง ส่วนไหนเป็นอะไร ยังไง
- ทีนี้ เมื่อเวลาคนแก่สงสัย บางทีเราก็เข้าไปไม่ได้บ่อยๆ บางทีคุณพ่อที่เป็นแกนนำ เขาก็จะเหมือนกับรู้เรื่องดี ส่วนใหญ่ก็จะคุยได้
- พอเป็นกิจกรรมชมรมฯ เราก็เลยไปประสานกับเทศบาล (เมืองพิบูลฯ จะเป็นเทศบาล)
- ส่วนหนึ่งเราจะโชคดี ที่พี่พยาบาลไปเป็นรองนายกเทศมนตรี และภรรยาท่านนายกเทศมนตรี ก็เป็นพยาบาลที่อยู่ สสอ.
- เราก็เลยได้รับความสำคัญค่อนข้างใกล้ชิด
- และเขาก็จะเห็นว่า ประเด็นนี้มันมีเนื้องานที่น่าจะพัฒนาเยอะ เทศบาลก็เลยรับที่จะประสานงาน
- และก็มีกิจกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ก็คือ ชุมชนทำความสะอาดด้วยตนเอง ของอำเภอพิบูลฯ คือ เขาไม่ได้จ้างคนกวาดถนน แต่เขาจะให้คนในเขต ทำความสะอาดเอง และเงินที่เขาเคยจ้างลูกจ้าง เขาก็เอาไปลงให้กับ ชุมชน และให้บริหารกันเองในชุมชน ก็จะมีส่วนใหญ่ แกนนำจะเป็นคนแก่ เขาก็จะออกมากวาดถนน และเขาจะผนวกกิจกรรมไข้เลือดออกมาด้วย ... ทำนองนั้น
- นี่ก็คือ เหมือนกับว่า เทศบาลมาบูมทำกิจกรรมตรงนี้ และคนแก่ก็เริ่มมีกิจกรรม activity
- และส่วนหนึ่งเหมือนกับอย่างที่บอก เราลงกิจกรรม ลงงาน
- เราลงกิจกรรมที่เป็นกลุ่มเป็นก้อน และเขาก็หาผู้ที่เป็นแกนนำ และผู้ที่เป็นแกนนำมีศักยภาพ
- บางทีเราก็พูด พูด พูด แต่เราก็ไม่ได้เข้าใจว่า พูดยังไงคนแก่ด้วยกันนี่จะเข้าใจ ... แต่คนแก่ที่ท่านเป็นแกนนำผู้สูงอายุ ท่านก็จะเล่าได้
- และบางทีท่านก็จะมี idea มาบอกเราว่า อุ๊ย คุณหมอพูดอย่างนี้น่ะ คนแก่ไม่เข้าใจหรอก ต้องบอกเขาว่าอะไร เขาก็จะบอกเรา เราก็จะบอกว่า อ๋อ เหรอคะ พ่อ พ่อ เราก็ทำตัวเหมือนเป็นลูก – พ่อ ใช้คำว่า “พ่อว่าอะไรนะคะ พ่อ อย่างโน้น อย่างนี้”
- พอเราอยากได้อะไร ข้อมูล หรือะไร และก็จะถามว่า ตัวที่เราอยากให้ออกมานี่ อยากให้เป็นตัวนี้ ตัวนี้ นะ แต่ว่า ไม่มั่นใจว่า ข้อมูลนี่จะออกมาจากใคร ... ก็ได้รับคำตอบว่า "จุดนี้น่ะ ต้องไปหาคนนี้ อันนี้ต้องไปบอกคนนี้" เขาก็จะบอกเราได้ว่า ... อยากได้ข้อมูลนี้ต้องไปบอกพัฒนาชุมชน ถ้าข้อมูลผู้สูงอายุ หรือเกณฑ์ผู้สูงอายุเท่าไรนี่ ต้องเหรัญญิกชมรมฯ จะมีข้อมูลละเอียดนะ เขาก็จะบอกประมาณนี้ละค่ะ
- ภาพรวมๆ ที่ได้ จะพยายามไม่ให้อยู่ที่เราคนเดียว ให้เทศบาลเข้ามามีส่วน เพราะว่าเวลาเทศบาลเขาเข้ามามีส่วน มันก็จะบูมทั้งอำเภอ ก็จะเป็นภาพที่ใหญ่
- เวลาจะประสานงานอะไร ก็พยายามเข้าหาพ่อที่เป็นแกนนำเรื่องข้อมูลก็จะได้มาจากพ่อที่เป็นแกนนำ ไม่ใช่ท่านเดียว มีอยู่ 4-5 ท่าน เราก็จะรู้ว่าใครเป็นคนสำคัญ
- เพราะว่างานของทันตฯ ยังไม่เด่นเท่างานอื่นๆ ก็ต้องไปช่วยงานเขา เช่น เรื่องข้อมูล ก็ไปช่วยแสดงความคิดเห็น ให้เก็บข้อมูลตัวนั้น ตัวนี้
- แล้วเขาก็จะช่วยเรา เพราะว่าบางเรื่องเราก็ไม่รู้ ว่า ต้องดู BMI นะ ... ถ้าดูสภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุ เราก็จะไปช่วยดู ช่วยเสนอแนะ ช่วยเก็บข้อมูล
- แล้วพอมีอะไรในส่วนทันตฯ พี่เขาก็จะช่วยเรา คือ ปวารณาตัวเข้าไปด้วย ไปร่วมงานกับฝ่ายอื่น ไม่ได้ทำงานโดดเดี่ยว แต่ฝ่ายทันตฯ อย่างเดียว
- โครงการทันตฯ เอง เริ่มทำปี 49 โครงการทันตฯ ยังไม่เด่นมาก มีเด่นในเรื่องของชุมชนทำความสะอาดด้วยตนเอง ... พอตัวนี้เข้มแข็ง เวลามีกิจกรรมอะไร กิจกรรมยังไม่เด่นชัด ก็จะเหมือนส่วนใหญ่เป็นเรื่องของตรวจสุขภาพ ให้คำแนะนำ
- ตอนนี้กำลังทำเรื่องการทำความสะอาด เพราะว่าคนไข้ที่มาทำฟันเทียม เราจะได้เรื่อง ข้างเก้าอี้ ที่ตรงการทำความสะอาด แต่ว่าภาพใหญ่เรายังไม่ได้ แต่ได้ในเรื่องการทำความสะอาดที่เป็น Proximal area ที่ดูว่ามีปัญหาเยอะ พยายามทำให้เกิดกลุ่มย่อย จากคนที่ใส่ฟัน ไปหาคนที่ยังไม่ได้เข้าโครงการ
- มีการเข้าไปตรวจฟันในชมรม มีการเข้าไปตรวจฟัน เพื่อที่จะได้แนะนำ เพราะว่าบางท่านก็ยังไม่ได้เข้าโครงการฟันเทียม
- มีการเข้าไปคุยในชมรมฯ เพราะเขาจะนัดกันวันอังคารที่ 2 ของเดือน มีคุณพ่อก็จะยกให้เลย เพราะว่าหมอฟันมา ขอจะยกให้คุยในเรื่องโน้นเรื่องนี้
ที่พิบูลสำเร็จได้ ก็มีหลายปัจจัยเลยนะคะ ก็คือ
- ความเข้มแข็งของชมรมฯ
- ผู้ทำมีใจรัก และตั้งใจในการทำงานเรื่องการดูแลสุขภาพ
- เอางานของทันตฯ ไปบูรณาการกับงานอื่นๆ เพื่อช่วยเขา และเขาจะได้ช่วยเรา
- การประสานงานกับฝ่ายอื่นๆ
- Key person เข้มแข็ง
รวมเรื่อง "รวมก๊วนสร้างพลังเรียนรู้ และพัฒนากิจกรรมผู้สูงอายุ"
สวัสดีค่ะคุณหมอนนท์คนขยันของครูอ้อย...เพื่อนร่วมทาง
สู้ สู้ ห้ามถอย อนุญาตให้ท้อได้...แหะแหะ...ล้อเล่น..
พี่นนท์คะ... ขอบคุณสิ่งดีดี..ที่พยายามสอนน้องให้บันทึก..การทำให้เห็นเป็นตัวอย่าง..มากมายยิ่งกว่าทุกคำพูดนะคะ ..จะพยายามเรียนรู้ค่ะ