ตะลุยสวนแบบ KM
กว่าระยะเวลา 1 ปีเต็มที่ผมไม่ได้ย่างก้าวเข้าไปในสวนของตนเองเลย ถึงแม้จะมีระยะทางห่างจากบ้านเพียง 11 กิโลเมตร เท่านั้นเอง ครั้นเมื่อเจอกับพักพวกเพื่อนฝูงเพื่อนๆ ก็มักจะถามเสมอว่าเป็นไงบ้างที่สวนปลูกอะไรบ้างเนื่องจากเดิมทีเดียวผมเองไม่ค่อยห่างเหินจากสวนเท่าไหร่นัก ผมก็ได้แต่อั้มๆ อึ้งๆ ...และได้แต่ยิ้ม บ้างก็ตอบว่าทำเกษตรธรรมชาติ... เมื่อทุกคนที่ถามได้คำตอบแล้วก็คิดว่าน่าจะสบายใจ เพราะไม่ถามต่อ แต่แท้ที่จริงแล้วความลำบากใจ และความทุกข์มันกลับมาตกอยู่ที่ตัวผมเอง เพราะที่ตอบว่าทำเกษตรธรรมชาติของผมนั้นหมายความว่า ไม่ได้จัดการอะไรเลย ปล่อยทิ้งเอาไว้ อะไรอยากจะเกิดก็ปล่อยให้มันเกิดไป...ความที่ไม่ได้เอาใจใส่ และการตอบแบบไม่ได้ไปดูของจริงมาตอบจึงเกิดภาวะที่เป็นทุกข์…
สภาพสวนที่ถูกทิ้งมานาน
หลังจากที่ต้องมาเรียนและจัดการความรู้แบบธรรมชาติ (KM ธรรมชาติ) จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมารื้อฟื้น บูรณะสวนใหม่ เพื่อจะได้เป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ ตลอดทั้งเป็นการทดสอบทฤษฏี ที่เราต้องการจะทดสอบ และศึกษาความถูกต้องของข้อมูลอันจะนำไปสู่การเรียนรู้ที่ถูกต้อง และมีความเหมาะสมทั้งต่อบริบท และวิธีการอันจะนำไปสู่การพัฒนาที่จะส่งผลถึงความยั่งยืนในอาชีพ
จะเริ่มต้นอย่างไรดี?...จึงเป็นโจทย์ใหญ่ที่สำคัญ...ทำให้ผมต้องครุ่นคิดอยู่นานเนื่องจากที่ดินเราก็รก แถมยังไม่มีทั้งไฟฟ้า และระบบน้ำอีกต่างหาก จึงทำให้ผมต้องมานั่งคิด นอนคิดอยู่หลายตลบ...ครั้นเมื่อแนวความคิดเริ่มตกผลึกพร้อมๆ กับการใช้ KM เข้ามาช่วยในการวิเคราะห์ จึงตัดสินใจในการที่จะศึกษาในพื้นที่ 1 ไร่ ตามแนวทางการจัดการความรู้เกษตรกรรมประณีต 1 ไร่ ของเครือข่ายปราชญ์ชาวบ้าน
เกษตรประณีต 1 ไร่ เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเอง ทรัพยากร วิชาการ นโยบาย และแผนการพัฒนาที่ถูกต้อง ดังนั้นผมจึงเริ่มต้นที่ 1 ไร่ก่อน แล้วค่อยๆ จัดการความรู้ของตนเองที่มีอยู่ว่าจะปลูกอะไรดี หลังจากนั้นจึงได้แนวคิดว่าเราจะต้องออมต้นไม้ใหญ่เพื่อสร้างระบบนิเวศน์ให้กลับมา จึงตัดสินใจปลูกต้นยางนา ซึ่งเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดอุบลราชธานี อีกทั้งเป็นต้นไม้ที่โตเร็ว แถมยังเป็นพืชอาศัยของเชื้อราเห็ดระโงกอีกด้วย ดังนั้นเมื่อปลูกต้นยางนาแล้วคงได้มีต้นไม้ร่มเงาที่ร่มรื่น แถมยังได้กินเห็ดอีกต่างหาก จึงตัดสินใจปลูกแบบ KM จำนวน 80 ต้น
กล้วย เป็นพืชพี่เลี้ยงที่น่าปลูกเช่นกันเพราะสามารถเก็บความชื้นได้ดี แต่ไม่รู้ว่ากล้วยชนิดไหนดีจึงทดลองปลูกไป 6 ชนิด ประกอบด้วยกล้วยน้ำหว้าขาว น้ำหว้าเขียว กล้วยส้ม กล้วยหอม กล้วยไข่กำแพงเพชร และกล้วยไข่พม่า นอกจากนั้นก็คิดว่าใบกล้วยเป็นวัสดุในการห่อหมูยอที่ชาวอุบลผลิตอย่างเป็นล่ำเป็นสันมานาน น่าจะนำใบไปใช้ประโยชน์ได้อย่างดี
พืชผักสวนครัว หัวใจของความพอเพียง... เนื่องจากพืชผักสวนครัวเป็นสิ่งที่เราใช้ประกอบอาหารเป็นหลักดังนั้นจะขาดเสียไม่ได้ จึงต้องปลูกผักหวานบ้าน ชะโอม ตำลึง ผักบุ้ง ถั่ว หอม แมงลัก โหระพา กระเพรา เป็นต้น และตอนนี้กำลังเริ่มงอกครับ
ตระกูลมะ เป็นพืชหลักที่กำลังวางแผนการปลูกโดยเฉพาะไม้ผลเนื่องจากเราต้องกินในครัวเรือน ได้แก่ มะม่วง มะนาว (มีอยู่แล้ว) มะเฟือง มะไฟ มะกรูด มะพร้าว และกลุ่มส้มโอ ลำไย เกาลัด ลิ้นจี่ ชมพู่ เป็นต้น นอกจากที่เราจะใช้ในการบริโภคแล้วก็จะได้เป็นการศึกษา และแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้วย
อย่างไรก็ตามในกระบวนการทำเกษตรประณีต 1 ไร่ในครั้งนี้เป็นกระบวนการทำสวนที่ใช้ KM ตลอดเวลา เพื่อเราจะได้เรียนรู้ถึงความสัมพันธ์ของกิจกรรมที่เราทำ การเอื้อประโยชน์ซึ่งกันและกันซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการทำ KM แต่อย่างไรก็ตามกระบวนการเรียนรู้คงไม่มีวันจบ เพียงแต่ว่าเราจะจัดการวันนี้ให้ดีที่สุดได้อย่างไร
ขอบคุณครับ
อุทัย อันพิมพ์
1 สิงหาคม 2550
ความเห็น (10)
สวัสดีครับ อ.อุทัย
น่าสนใจมากนะครับผม แล้วจะเข้ามาเรียนรู้บ่อยๆ ครับ พ่อผมบอกว่าปลูกกล้วยในสวนยาง บริเวณที่มีกล้วยอยู่ต้นอยากจะงอกงามกว่า หมายถึงปลูกกล้วยระหว่างแถวยางนะครับ
นับว่าสวนของอาจารย์ จะเป็นสวนสมรมต่อไปครับ และจะเป็นแนวทางการสร้างระบบนิเวศน์ที่ดีครับ
ขอเป็นกำลังใจครับ
สวัสดีค่ะ อาจารย์อุทัย ที่คิดถึง
- ครูอ้อยมาเยี่ยมเยียนด้วยความคิดถึง และมีข่าวดีค่ะ
ขอบคุณค่ะ
- ไม่เรียน ไม่รู้
- ไม่ดู ไม่เห็น
- ไม่ทำ ไม่เป็น
อย่าลืม ๓ ครู ใช้ให้สมดุลย์ ตามจังหวะและความจำเป็น แล้วทุกอย่างจะตามมาเอง
ทำไป คิดไป ปรับไป (ตาม ๓ ครุ) คือหัวใจ KM
วางอัตตา และทฤษฎีเก่าๆ ไว้ก่อน
มาสร้างทฤษฎีใหม่หาทางออกกันดีกว่า
- สวัสดีครับ อ.อุทัย
- แวะมาเยี่ยมเยียนครับ
- เสียดายที่ไม่ได้เจออาจารย์ที่สวนป่าครูบานะครับ
- ขอบพระคุณมากครับที่บันทึกมาแลกเปลี่ยน
- สวัสดีครับ อ. อุทัย
- แวะมาเยี่ยมให้กำลังใจครับ
- อย่าลืม 4 ออม คือ ออมน้ำ ออมดิน ออมต้นไม้ และ ออมสัตว์ ตามแนวเกษตรประณีต 1 ไร่ นะครับ
คุณต้องเปลี่ยนระบบคิดด้วย ว่าจะเริ่มมองเห็นคุณค่าในสิ่งที่ตัวเองมี แล้วจะพัฒนาได้เร็ว ต้องใช้ตัวเองเป็นฐานคิด
เช่น แทนที่จะพูดว่า "รก" ควรมองว่า "อุดมสมบูรณ์" ไปด้วยอะไร
ถ้าระบบคิดไม่เปลี่ยน พัฒนายากครับ
คุณต้องเปลี่ยนระบบคิดด้วย ว่าจะเริ่มมองเห็นคุณค่าในสิ่งที่ตัวเองมี แล้วจะพัฒนาได้เร็ว ต้องใช้ตัวเองเป็นฐานคิด
เช่น แทนที่จะพูดว่า "รก" ควรมองว่า "อุดมสมบูรณ์" ไปด้วยอะไร
ถ้าระบบคิดไม่เปลี่ยน พัฒนายากครับ
- ขอบอบพระคุณทุกๆ ท่านเป็นอย่างสูงครับที่เข้ามาให้กำลังใจ
- สำหรับในกระบวนการคิด และมองสภาพที่เห็นก็อาจจะแตกต่างกันไปตามวัตถุประสงค์ของการใช้ประโยชน์ของพื้นที่ และบริบทที่เกี่ยวข้องครับ
- แต่อย่างไรก็ตามในโอกาสต่อไปผมจะพยายามมองให้รอบด้านมากยิ่งขึ้นครับ
ด้วยความเคารพ
อุทัย อันพิมพ์
สนใจทุกบันทึกของอาจารย์ครับ
มีประโยชน์มาก
ขอบคุณมากครับ
สนใจทุกบันทึกของอาจารย์ครับ
มีประโยชน์มาก
ขอบคุณมากครับ