เครื่องมือนักคิด: 1 การระดมสมอง

การระดมสมอง (Brainstorming)

ในการสร้างงานพัฒนา จำเป็นต้องมีเครื่องมือที่เหมาะสมกับงานนั้นๆ การระดมสมองนับเป็นเครื่องมือ หรือวิธีการหนึ่ง ในการจุดประกายงานพัฒนาให้มีทิศทางที่ตรงเป้าประสงค์

จุดประสงค์หลัก คือ การแตกความคิดจากประสบการณ์ของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (Stakeholder) เพื่อตกผลึกเป็นความคิดของกลุ่ม เป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการแก้ปัญหาร่วมกัน

ขั้นตอน

1. จุดประกายเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยน คือ การกระตุ้นให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียขยายความคิดของตนโดยการแลกเปลี่ยนกันในกลุ่มอย่างอิสระ โดยไม่ยึดติดกับความคิดของคนใดคนหนึ่ง
2. เรียนรู้สู่การจับกลุ่มก้อน คือ การสรุปใจความสำคัญ หรือประเด็นที่ได้จากการระดมกลุ่มใหญ่ออกเป็นหมวดหมู่ เห็นถภาพรวมของความคิดของทั้งกลุ่ม
3. สะท้อนข้อมูลกลับกลุ่มใหญ่ คือ การสรุปสิ่งที่ได้จากการระดมกลุ่มใหญ่ให้สมาชิกฟัง ซึ่งเป็นแนวคิดที่สรุปจากกลุ่มใหญ่ ทุกคนมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็น
4. หัวใจคือรวมเป็นหนึ่ง คือ การระบุปัญหา หรือประเด็นหลักของการระดมสมองครั้งนี้ จากหลายความคิด หลายแนวทาง สู่การสรุปเป็นหัวใจของกลุ่ม
5. รู้ซึ่งถึงทางแก้ปัญหา หลังจากระบุปัญหาหรือประเด็นหลักของการพัฒนาแล้ว โจทย์ของการระดมสมองต่อไป คือ การหาแนวทางในการแก้ปัญหา หรือการพัฒนานั้น ต่อไป

หัวใจสำคัญ

• อิสระทางความคิด
• ไม่ยึดติดความเห็นส่วนตัว
• อย่ากลัวถูกผิด
• แลกเปลี่ยนความคิดสู่การพัฒนา 

อุปสรรคและปัญหาที่พบ

• อิทธิพลทางความคิด มักเกิดขึ้นถ้ากลุ่มมีความแตกต่างระหว่างสมาชิกในด้านการศึกษา ฐานะ สถานภาพทางสังคม สูง
• ยึดติดอนัตตา บางครั้งจะพบในกลุ่มที่ถือความคิดของตัวเองถูกต้อง เพราะมีความรู้ มีประสบการณ์
• ปัญหาความขัดแย้ง ปัญหาหนึ่งปัญหามักจะพบการมองต่างมุมอยู่เสมอ เป็นธรรมดาที่การระดมสมองอาจจะเจอกับการขัดแย้งทางความคิด
• ไม่เปลี่ยนแปลงสู่การพัฒนา บทสรุปสุดท้ายของการระดมสมอง คือ ได้แนวทางในการแก้ปํญหา หรือการพัฒนา แต่บางครั้งอาจจะพบว่าหลังการระดมสมอง ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจะแยกย้ายกันไป โดยไม่ได้เกิดการพัฒนาที่ต่อเนื้อง
• อุปสรรดที่พบทั้งหมดนี้ เป็นโจทย์ที่สำคัญสำหรับวิทยากรกระบวนการ (Facilitator) ที่ต้องคอยควบคุมการประชุมให้เป็นไปตามทิศทางและเป้าประสงค์  

แนะนำเอกสารเพิ่มเติม

     1. วันรัตน์  จันทกิจ. 17 เครื่องมือนักคิด (ฉบับปรับปรุง). สถาบันเพิ่มผลผลิตแห่งชาติ. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้มส่วนจำกัด ซีโน ดีไซน์, 2549.

ขอบคุณมากๆ ค่ะ