วิจัยชุมชน ภาค 2 ไปชวนเกษตรกรร่วมกันแก้ปัญหาของตนเองโดยใช้ “วิจัยชุมชน”

สนุกก็สนุก เหนื่อยก็เหนื่อยเมื่อไปทำงานกับชุมชน โดยเฉพาะ ""วิจัยชุมชน"

ขั้นที่ 2 นอกชั้นเรียน (ลงพื้นที่จริง) ในภาคบ่ายพวกเราทุกคน (20 กว่าคน) ก็ลงไปจัดกระบวนการเรียนรู้กับเกษตรกรกลุ่มข้าว เพื่อต้องการทราบข้อมูลและสถานการณ์ของกลุ่ม ค้นหาประเด็น และประเมินความเป็นไปได้ของการทำวิจัยชุมชนร่วมกันนั้น ควรมีประเด็นอะไรบ้าง?

ซึ่งก่อนที่จะลงพื้นที่จริง ทางทีมงานของเราก็ได้สอบถามและพูดคุยกับทีมงานเจ้าหน้าที่ของพื้นที่ จังหวัดสุพรรณบุรี ถึงข้อมูลคร่าว ๆ ของกลุ่มข้าว (อำเภอเมือง) มาบ้างแล้ว ฉะนั้น สิ่งที่เราจะลงไปทำก็คือ การตรวจสอบข้อมูล โดยใช้เครื่องมือ ที่เรียกว่า Time Line เป็นสื่อกลางกับเกษตรกร ได้แก่

1) การจัดช่วงชั้นของพัฒนาการ โดยใช้อายุกลุ่มเป็นเกณฑ์ เมื่ตรวจสอบอายุกลุ่มก็ทราบว่า กลุ่มดังกล่าวมีอายุ 11 ปี ฉะนั้น จึงแบ่งเป็น 3 ช่วงอายุ คือ ช่วงที่ 1 อายุ 1-4 ปี เป็นกลุ่มที่ 1 ช่วงที่ 2 อายุ 5-7 ปี เป็นกลุ่มที่ 2 และ ช่วงที่ 3 อายุ 8 ปี ถึง ปัจจุบัน เป็นกลุ่มที่ 3 โดยกลุ่มเริ่มก่อตั้งเมื่อปี 2540 เป้าหมายเพื่อช่วยเหลือกันเรื่อง การทำนาข้าว มีสมาชิกเริ่มต้น 31 คน และตอนนี้ก็ยังมีสมาชิกเท่าเดิม มีคนต้องการเพิ่มเป็นสมาชิกด้วย แต่กลุ่มรับไม่ไหว เพราะดูแลได้ไม่ทั่วถึง มีการลงหุ้นกันด้วย และมีหน่วยงานต่าง ๆ เข้ามาสนับสนุนเงินทุนหมุนเวียน

2) ให้แต่กลุ่มที่จัดชั้นตามช่วงอายุได้ทำการ “ทบทวนสิ่งที่ทำและสิ่งที่เกิดขึ้น” ตามสิ่งที่ตนเองเห็นแล้วนำมาเขียนร่วมกันเพื่อเป็นของกลุ่มย่อยตามกลุ่มอายุนั้น ๆ

3) จัดให้มีการนำเสนอข้อมูลของแต่ละกลุ่มอายุ แล้วใช้ Time Line เพื่อเก็บ ประมวล และสรุปข้อมูล

4) ผลสรุป ที่เกิดขึ้นคร่าว ๆ ก็คือ ได้บอกชุมชนว่า “พวกเราไม่มีเงินมาให้ แต่พวกเรามีความรู้มาร่วมกันแก้ปัญหากับท่าน ฉะนั้น ปัญหาเรื่องการคัดพันธุ์ข้าวปน พันธุ์ข้าวไม่พอ และข้าวแดง/ข้าวดีด/ข้าวเด้ง นั้นเป็นปัญหาของท่านเอง ท่านก็ลองไปคิดและตัดสินใจดูว่า…ท่านจะร่วมกันแก้ปัญหามั้ย? โดยมาทดลองหาวิธีการแก้ปัญหาร่วมกัน ซึ่งเราจะมาร่วมกันค้นหาคำตอบกับท่านด้วย” ซึ่งคำตอบที่ได้คือ “ชาวบ้านเอาด้วย”

ฉะนั้นจึงบอกชาวบ้านต่อว่า “เราก็ไม่รู้หรอกว่า.....มันแก้ปัญหาได้อย่างไร? แต่เราสามารถค้นหาแหล่งหรือคนที่สามารถแก้ปัญหาในเรื่องนี้/ที่ท่านต้องการให้ท่านได้…เราสามารถพาท่านไปเรียนรู้ได้” นอกจากนี้ ชาวบ้านก็สนทนากันเรื่องการลดต้นทุน เพราะการทำนานั้นลงทุนสูงมาก ทำแล้วขาดทุนจนจะเลิกทำแล้ว

ดังนั้น เราจึงได้คุยกันกับชาวบ้านว่า “เคยเห็นคนที่ทำนาแล้วรวยมั้ย? เคยเห็นคนที่ทำนาโดยสามารถกำหนดกำไรของตนเองได้ด้วยมั้ย?” ซึ่งทำให้ "ชาวบ้านโต้เถียงกันยกใหญ่ และสงสัยว่า…มีด้วยหรือ เพราะที่เห็นมีแต่ขาดทุนกันทั้งนั้น”

ฉะนั้น จึงชวนชาวบ้านคุยต่อว่า “เรามาทดลองคิดต้นทุนกันมั้ยละ…ที่เป็นรายจ่ายของการทำนาข้าว เพราะจะได้เอาตัวเลขมาคุยกันจริง ๆ” ผลปรากฏว่า ชาวบ้านเอาด้วยเรื่องราวจึงจบลงที่ว่า “ท่าน (ชาวบ้าน) ลองไปคิด ไปคุย และไปตัดสินใจ กันดูก่อนก็ได้ ถ้าเอาจริงเราก็จะได้มาคุยรายละเอียดกัน เพื่อทดลองค้นหาคำตอบกันจริง ๆ ตามที่ท่านสงสัย ฉะนั้นท่านลองกลับไปจดข้อมูลคร่าว ๆ ของรายจ่ายที่ใช้ทำนาดูว่า เป็นค่าอะไรบ้าง? และขายข้าวได้เท่าไหร่? ส่วนการค้นหาคำตอบนั้น อาจจะแบ่งนามาสัก 1 ไร่ จาก 10 ไร่ เพื่อมาร่วมกันแก้ไขปัญหา เช่น ในเรื่องพันธุ์ข้าวปลูก การคัดพันธุ์ข้าว ข้าวแดง ข้าวดีด ข้าวเด้ง และการลดต้นทุนการทำนา ซึ่งเราจะมาร่วมกันคุยรายละเอียดกันอีก”

เป็นอีกบทเรียนหนึ่งของการนำทีมเจ้าหน้าที่ฝึกจัดเวทีชุมชน โดยมีการใช้เครื่องมือที่จะชวนชาวบ้านคุยในเรื่องของเขาเอง การสร้างบรรยากาศกลุ่ม และการร่วมกันทำงานเป็นทีม ซึ่งถ้าเรายิ่งทำเราก็จะยิ่งรู้ ยิ่งเป็น และยิ่งสนุก มีงานอีกมากมายที่รอให้เราทำร่วมกับเกษตรกร.

(อ่าน : PAR ภาค 1 เจ้าหน้าที่) (อ่าน : PAR ภาค 3 สรุปผล)

เขียนใน GotoKnow โดย นาง ศิริวรรณ หวังดี
ใน PAR

คำสำคัญ (Tags): #par

หมายเลขบันทึก: 82199เขียนเมื่อ 6 มีนาคม 2007 12:26 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 17:51 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน