ชวนไปดู ..จุดเทียนพลังอุดมการณ์

ผมเพิ่งกลับจากหมู่บ้านเมื่อ ประมาณ 2 ทุ่ม เศษของวันนี้ เรา..ทีมงานศูนย์สุขภาพชุมชนท่ากระทุ่มประกอบด้วยผมและเจ้าหน้าที่ทุกคน รวม 5 คน ได้เข้าไปหมู่บ้านที่รับผิดชอบคือบ้านไพล ตำบลหลุมข้าว อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา เป้าหมายของเราวันนี้คือการสร้างพลังอุดมการณ์แก่ชุมชนเพื่อร่วมมือกันป้องกันโรคไข้เลือดออก เพราะจากปัญหาโรคติดต่ออันตรายที่ผ่านมาพบว่าหมู่บ้านนี้มีผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกเกิดขึ้น 2 ปี ติดต่อกัน รวมทั้งสิ้นจำนวน 3 ราย ถึงแม้ไม่ถึงแก่เสียชีวิตก็ตามแต่ก็ทำให้มีผลกระทบที่ไม่ดีต่อครอบครัวและชุมชนไม่น้อย จากที่เราทราบกันดีอยู่แล้วว่าโรคไข้เลือดออกนั้นมียุงลายเป็นพาหะนำโรค และประชาชนในหมู่บ้านเองส่วนใหญ่ก็มีความรู้เรื่องไข้เลือดออกและการป้องกันโรคค่อนข้างดี แต่ปัญหาอยู่ที่การปฏิบัติเพื่อป้องกันโรคนั้นมิได้มีการปฏิบัติอย่างจริงจังและต่อเนื่อง ชาวบ้านส่วนใหญ่ยังมองว่าการป้องกันโรคไข้เลือดออกนั้นเป็นบทบาทหน้าที่ของเจ้าหน้าที่เป็นผู้กระทำให้ เช่น การใส่ทรายอะเบทกำจัดลูกน้ำยุง การพ่นยุงตัวแก่เมื่อมีการระบาดของโรค การมีส่วนร่วมในการป้องกันโรคของชุมชนยังมีน้อย ดังนั้นวันนี้จึงเป็นที่มาของการสร้างพลังอุดมการณ์การมีส่วนร่วมป้องกันโรคขึ้น … โดยตั้งเป้าหมายให้ชาวบ้านมีส่วนร่วมในการป้องกันโรคโดยการควบคุมไม่ให้มีลูกน้ำยุงในหลังคาเรือนของตนเอง ซึ่งก็มีหลายวิธีในการปฏิบัติ แต่งานนี้จะเน้นให้ทุกหลังคาเรือนเลี้ยงปลาหางนกยูงเพื่อคอยจับกินลูกน้ำ เราใช้อาสาสมัครสาธารณสุข(อสม.)ที่รับผิดชอบหลังคาเรือนคนละ 8 – 10 หลังคาเรือน ร่วมกับ”พลังมดพิฆาตยุงลาย”(เลือกจากนักเรียนในหมู่บ้านที่สมัครใจร่วมงาน) เป็นแกนนำในการปฏิบัติ โดยมอบหมายภาระกิจให้ 2 กลุ่มนี้ช่วยกันดูแลหลังคาเรือนที่รับผิดชอบส่งเสริมให้เลี้ยงปลากินลูกน้ำทุกหลังคาเรือน และคอยตรวจสอบสำรวจลูกน้ำยุงทุกสัปดาห์แล้วรายงานผลให้ผู้ใหญ่บ้านประชาสัมพันธ์หอกระจายข่าวถึงผลการดำเนินงาน แต่งานนี้อสม.และพลังมดพิฆาตยุงลายต้องทำเป็นตัวอย่างก่อน .. วันนี้จึงนัดประชุมชาวบ้านทุกหลังคาเรือนจากจำนวน 130 หลังคาเรือน เรารอจนได้เวลาทุ่มเศษมีผู้ร่วมประชุม ประมาณ 90 หลังคาเรือน เริ่มประชุมชี้แจงวัตถุประสงค์และเหตุผลให้ฟังแล้ว ถามเพื่อการมีส่วนร่วมเสนอแนะ เมื่อที่ประชุมพร้อมใจกันแล้วก็ถึงขั้นตอนการสร้างพลังอุดมการณ์ร่วมกัน โดยเราเรียกว่าการ”จุดเทียนพลังอุดมการณ์ป้องกันโรคไข้เลือดออก” ซึ่งเราจะประยุกต์เทคโนโลยี่โดยอัดเสียงพูดการทำพิธีประกอบเสียงดนตรีลงในแผ่นซีดี (เตรียมทำมาก่อน) แล้วนำแผ่นเปิดฟัง .. ทำตามขั้นตอนดังนี้ครับ .. (ก่อนเริ่มพิธีดับไฟทุกดวงก่อน) เนื้อหาในแผ่นซีดีเริ่มจากพูดให้ทุกคนเห็นปัญหาหรือทุกข์ที่มีอยู่ของหมู่บ้าน แล้ว โยงถึงปัญหาโรคไข้เลือดออก … เสนอช่องทางแก้ปัญหา .. ร่วมใจกันเพื่อขจัดปัญหานั้น …เพื่อถวายในหลวงของเรา …และเพื่อชุมชนเอง แล้วผู้ใหญ่บ้านเป็นประธานจุดเทียนเป็นคนแรก แล้วคนอื่นจุดต่อจนครบ … ทุกคนปฏิญานตนว่าจะร่วมกันทำกิจกรรมนี้จนสำเร็จ … ทุกคนนำเทียนไปปักที่ถาดทราย … ร่วมร้องเพลงสดุดีมหาราชา .. ก่อนจากกันสรุปภาระกิจ ..โดยผู้นำกิจกรรม(หัวหน้าสถานีอนามัย) ..และผู้ใหญ่บ้าน ..เป็นเสร็จพิธี เวลาที่ใช้ช่วงพิธีการตามแผ่นซีดีรวม 37 นาที

จากบทเรียนการทำงานนี้นับเป็นนวัตกรรมใหม่ของพื้นที่ผม ซึ่งตัวชี้วัดสุดท้ายเราหวังว่า ปี 2550 นี้คนในหมู่บ้านจะไม่ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออก .. จะสำเร็จหรือไม่คงต้องติดตามดูกันต่อไป .. คงไม่มีสูตรสำเร็จใดที่จะใช้ได้กับทุกท้องที่เพียงแต่การก้าวทำในครั้งนี้ .. ปฏิกริยาจากชาวบ้านที่สนใจร่วมมือกันทำเพื่อประโยชน์ตัวเขาเองและคนในหมู่บ้าน .. ก็ถือว่าสำเร็จไปขั้นหนึ่งแล้ว. ..