เรียนรู้จากหน้างาน : การประเมินแบบมีส่วนร่วม (7) อ.คลองลาน
วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2550 ทีมงานของสำนักงานเกษตรจังหวัดกำแพงเพชร ประกอบด้วย คุณสราญจิต หรุ่นขำ , คุณสายัณห์ ปิกวงค์ , คุณประยงค์ จินดารัตน์ ,คุณสมเดช สิทธิยศ และผม ร่วมกับทีมงานของเกษตรอำเภอคลองลานนำโดยคุณสวัสดิ์ คำไทย เกษตรอำเภอคองลาน และคุณมาโนช อินทกูล นักส่งเสริมการเกษตรประจำตำบลโป่งน้ำร้อน ได้ร่วมการประเมินกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มเกษตรกรทำไร่ หมู่ที่ 5 บ้านคลองสมบูรณ์ ตำบลโป่งน้ำร้อน อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร
กลุ่มเกษตรกรทำไร่บ้านคลองสมบูรณ์ สมาชิกส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการปลูกมันสำปะหลังและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ การดำเนินธุรกิจของกลุ่มของวิสาหกิจชุมชนยังอยู่ในระยะเริ่มต้น และในการร่วมประเมินฯ ในวันนี้ ทีมงานเราก็ยังวางแผนไว้ 3 ขั้นตอนเช่นเดิม คือ
- ขั้นตอนที่ 1 การทบทวนข้อมูล/ประเมินสถานการของกลุ่ม
- ขั้นตอนที่ 2 การประเมินตนเองโดยสมาชิกกลุ่มฯ และ
- ขั้นตอนที่ 3 การระดมหาแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
ลองมาดูบรรยากาศในการประเมินกลุ่มวิสาหกิจชุมชนฯ ของเราในวันนี้นะครับ ว่าผลจะเป็นอย่างไร
เริ่มต้นพอเราเดินทางไปถึง ทางทีมงานของสำนักงานเกษตรอำเภอและกลุ่มฯ ก็ทยอยเดินทางมาเช่นกัน มีการจัดโตะและเก้าอี้ตามปกติ (รูปแบบการประชุม-อย่างเป็นทางการ)
การจัดโต๊ะ - เก้าอี้ยังใช้รูปแบบที่เป็นทางการ
ขั้นตอนที่ 1 การทบทวนข้อมูล/ประเมินสถานการของกลุ่ม
ขั้นตอนที่ 1 ดำเนินการโดยคุณสมเดช สิทธิยศ เราก็ปรับการนั่งเท่าที่จะทำได้ โดยการหันหน้าเข้าหาข้างฝาที่ติดกระดาษฟาง จะให้เป็นรูปครึ่งวงกลมก็ไม่ได้เพราะวันนี้มีสมาชิกมาร่วมมาก และห้องประชุมก็แคบแต่ยาว เลยเอาเท่าที่ได้ ลดประตูทางเข้าทั้งสองด้านลงมาเพราะลมแรง และแสงสว่างมากเกินไปมองกระดาษฟางไม่เห็น
การทบทวนข้อมูลในวันนี้ คุณสมเดชก็ใช้เวลาประมาณ 40 นาที เป็นการโยนคำถามเพื่อให้กลุ่มฯ ได้เล่าถึงความเป็นมา และการดำเนินธุรกิจของกลุ่มฯ (เทียบกับเกณฑ์การประเมินของวิสาหกิจชุมชน) ซึ่งผลสรุปก็พอจะทำให้ทราบได้ว่า กลุ่มฯ ยังรวมตัวกันดำเนินธุรกิจกันอย่างหลวมๆ คล้ายๆ กับการรวมกลุ่มอาชีพกันโดยทั่วๆ ไป แต่ยังดำเนินธุรกิจกันไม่เข้มแข็งมากนัก
ขั้นตอนที่ 2 การประเมินตนเองโดยสมาชิกกลุ่มฯ และ
ขั้นตอนที่ 2 นี้ ผมเป็นคนดำเนินกระบวนการ โดยวันนี้ใช้การเล่า และอธิบายมากหน่อย เพราะแบบประเมินที่เขียนไว้ค่อนข้างจะเป็นภาษาวิชาการ ต้องใช้การอธิบายและยกตัวอย่างหลายๆ รอบ เพราะเกรงว่าจะไม่เข้าใจคำถาม
หลังจากนั้นก็ให้สมาชิกของกลุ่มทุกคน ออกมาประเมินตนเอง ซึ่งสมาชิกทุกคนก็ร่วมกันประเมิน ผลที่ออกมาก็สรุปว่าทุกประเด็นสมาชิกทุกคนเห็นพ้องต้องกันว่าต้องทำการปรับปรุง (ผลการประเมินตามภาพด้านล่างนี้)
ร่วมกันประเมินตนเอง
ผลการประเมินตนเองของสมาชิกกลุ่มฯ
ขั้นตอนที่ 3 การระดมหาแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
ขั้นตอนที่ 3 นี้ ดำเนินกระบวนการโดยคุณสราญจิต หรุ่นขำ วันนี้มีคุณสมเดชเป็นลูกมือช่วยในการเขียนและเรียงบัตรคำ ซึ่งได้ร่วมกันหาแนวทางพัฒนากลุ่มฯ ผลก็ออกมาดังภาพด้านล่างนี้ครับ
หลังจากดำเนินครบทั้ง 3 กระบวนการแล้ว คุณประยงค์ จินดารัตน์ นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร ที่ดูแลมันสำปะหลังก็ได้ถือโอกาสพบปะกับสมาชิกกลุ่มฯ โดยได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์เกี่ยวกับการปลูกและแนวทางพัฒนาการปลูกมันสำปะหลังกับสมาชิกกลุ่มฯ ด้วย
ขั้นตอนสุดท้าย ธกส. สาขาอำเภอคลองลานร่วมให้ข้อมูลในการดำเนินวิสาหกิจชุมชน ซึ่งเป็นกลุ่มแรกที่เราร่วมดำเนินการประเมิน และมีเจ้าหน้าที่ ธกส.เข้าร่วมประชุมด้วย
สรุปบทเรียนร่วมกันหลังจากดำเนินกระบวนการประเมินเสร็จเรียบร้อยแล้ว
กิจกรรมที่นักส่งเสริมของอำเภอคลองลานจะไปดำเนินการต่อ
- การจัดทำแปลงเรียนรู้ร่วมกับกลุ่มฯ อาจจะดำเนินการในลักษณะของโรงเรียนเกษตรกร
- เสริมความรู้ของกลุ่มในด้านการบริหารจัดการ
- ร่วมกับกลุ่มฯ จัดทำแผนพัฒนากลุ่มฯ
- เสริมความรู้ให้กับกลุ่มฯ ในด้านการจัดทำบัญชี
ขณะที่เรากำลังสรุปบทเรียนร่วมกัน ทีมงานของ ธกส. ก็พบปะและหารือกับตัวแทนขอลกลุ่มวิสาหกิจชุมชนไปพร้อมๆ กัน
ธกส. ก็ถือโอกาสพบปะกับตัวแทนของกลุ่มด้วย
สรุปบทเรียนวันนี้
- วันนี้ การดำเนินกระบวนการสามารถดำเนินการไปได้อย่างราบรื่นดี เพราะทีมงานทุกคนต่างก็มีประสบการณ์ สามารถปรับ ทดแทนและช่วยเหลือกันได้
- ในกระบวนการในการหาแนวทางพัฒนากลุ่ม ได้มีทีมงานที่ดูแลเกี่ยวกับพืชที่เป็นกิจกรรมของกลุ่มวิสาหกิจชุมชน มาเพิ่มเติมและ ลป.ประสบการณ์ของกลุ่มฯ ทำให้สมาชิกได้รับข้อมูลเพิ่มเติมก่อนการตัดสินใจที่จะกำหนดแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
- หลังจากจบกระบวนการจนได้แนวทางพัฒนาของกลุ่มแล้ว ได้มีหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ธกส. เข้ามา ร่วม ลปรร. ในการดำเนินธุรกิจชุมชน ทำให้บางกิจกรรมพอจะมองเห็นทิศทางในการพัฒนาและต่อยอดธุรกิจชุมชน หากต้องการทุนมาพัฒนากิจกรรมในบางส่วน
- การทำงานกระบวนการในภาคสนาม ต้องลงมือปฏิบัติและเรียนรู้กับกลุ่ม/เกษตรกรจริง ๆ จึงจะเกิดทักษะ และสามารถเชื่อมโยงระหว่างหลักการ องค์ความรู้เข้ากับบริบท ซึ่งจะทำให้มองเห็นทิศทางการพัฒนาที่ถูกต้องและแม่นตรงได้
บันทึกมาเพื่อการ ลปรร. ครับ
วีรยุทธ สมป่าสัก
ความเห็น (6)
เรียน พี่สิงห์ป่าสัก
- ผมรบกวนขอข้อมูลรายละเอียดในแต่ละขั้นตอน ว่ามีการดำเนินการอย่างไร ใช้เทคนิค หรือวิธีการอะไรบ้าง
- ขอขอบคุณสำหรับองค์ความรู้ต่าง ๆ ที่พี่และทีมงานของจ.กำแพงเพชร ร่วมกันสร้างขึ้น ผมคิดว่า จะเป็นอีกหนึ่งแนวทางในการส่งเสริมการเกษตรอย่างยั่งยืน
- สัมมนาวันที่ 9 เสร็จแล้ว น่าจะมีอะไรมา ลปรร.กับพี่บ้างครับ
ขอรู้แค่สถานการณ์
ส่วนกระบวนการต้องค้นหา
บทสรุปคือข้อมูลมีค่าอนันต์
ระยะทางมิปิดกั้นการทำงานได้
เรียน คุณวิศรุต ตุ้ยศักดา
- รูปแบบและเทคนิค ก็น่าจะขึ้นอยู่ที่การปรับใช้นะครับ สำหรับทีมงานของเรา สรุปไว้ 3 ขั้นตอน (ประมวลจากคู่มือทั้งส่วนของกระบวนการ และส่วนของผลลัพธ์ และการสนทนากลุ่มฯ) คือ
ขั้นตอนที่ 1 การทบทวนข้อมูล/ประเมินสถานการของกลุ่ม
ขั้นตอนที่ 2 การประเมินตนเองโดยสมาชิกกลุ่มฯ และ
ขั้นตอนที่ 3 การระดมหาแนวทางในการพัฒนากลุ่มฯ
- ทั้งหมดนี้ใช้เวลาระหว่าง 2-3 ชั่วโมง และทั้ง 3 ขั้นตอนนี้ ใช้เทคนิคผสมผสานครับ
- บอกไม่ถูกเหมือนกัน แต่หากทบทวนจากทั้ง 7 ตอนที่ผ่านมา คงจะนำไปปรับใช้ต่อได้นะครับ เพราะจะมีทั้งขั้นตอนและเทคนิควิธีแทรกอยู่
- หากยังไม่ค่อยมั่นใจก็ลองลงฝึกปฏิบัติจริงดูนะครับ รับรองว่าไม่ยากเลย
- รอ ลปรร.ทางบล็อกอยู่นะครับ
เรียน คุณศิริวรรณ
- เรียนรู้ร่วมกัน สร้างสรรค์ชุมชน
- ขอบพระคุณมากครับที่แวะเข้ามาเยี่ยมเยียน
เรียน พี่สิงห์ป่าสัก
- ขอบพระคุณมากครับ ผมเองพยายามถอดรหัส กระบวนการอยู่ ตอนนี้อยู่ในระหว่างดำเนินโครงการจัดทำแผนวิสาหกิจชุมชนกลุ่มนำร่องเชิงกลยุทธอยู่ครับ แต่ผมประเมินผลแล้วมันไม่ค่อยได้ผลตรงตามวัตถุประสงค์เท่าไหร่ (เหลืออีกวิสาหกิจเดียวก็ปิดโครงการ) ปัญหาส่วนใหญ่ก็คือ
- ระยะเวลาในการจัดทำแผนแต่ละครั้ง (เวลาสั้น)
- เนื้อหา กระบวนการที่ วช.เอง บอกว่ายาก
- ผมไม่มีทีมงาน ( พยายามให้จนท.อำเภอเป็นหลัก)
- ยังขาดประสบการณ์ในการเป็นวิทยากรกระบวนการ
- ก็พยายามเต็มที่ครับ คงต้องใช้เวลาสักพัก
เรียน น้องวิศรุต ตุ้ยศักดา
- ระยะเวลาสั้น ก็ต้องปรับเป็นการดำเนินการหลายๆ ครั้ง หรือไม่ก็ส่งลูกต่อให้ทีมอำเภอดำเนินการต่อไป
- เนื้อหา/กระบวนการ เราคงต้องปรับให้เหมาะกับบริบท ยืดหยุ่นได้ครับ
- ทีมทำงานก็สำคัญ ต้องหาทีมให้ได้จึงจะทำงานสนุก ที่สำคัญ เกษตรจังหวัด/หัวหน้ากลุ่มต้องสนใจและเห็นความสำคัญ
- หากไม่มีประสบการณ์ ก็คงต้องฝึกบ่อยๆ ครับ ขอเป็นกำลังใจให้นะครับ (หากสนใจจริงๆ ต้องมาที่กำแพงเพชรนะครับรับรองสนุกแน่....อิอิ-เฉพาะคนที่ชอบนะครับ)