ตั้งแต่วันที่ออกพื้นที่ไปเยี่ยมเยียนฐานเรียนรู้น้องกิ่งที่พุทธไธสง ยังนึกถึงใบหน้าเปือนยิ้มของพ่อๆ ทั้งหลาย ทั้งพ่อกว้าง พ่อวิจิตร พ่ออุ่น และพ่อทอง
พ่อกว้างเล่าเรื่องการปลูกข้าวและการปลูกหญ้าเลี้ยงโคอย่างมีความสุขและมีมุขเด็ด ๆ คอยอำพ่อวิจิตร
พ่อวิจิตรเป็นเสมือนหนุ่มหล่อประจำกลุ่มที่พกแว่นกันแดดสีดำประจำกาย พูดไปยิ้มไปในเรื่องเกี่ยวกับหมู ๆ ทั้งที่หมูเป็นหวัดตายกันว่าเล่น ก็ไม่เห็นแปลก ท่านบอกว่าเลี้ยงไป เรียนไป แก้ไป ตายไป ไม่นานคงได้คำตอบ
ส่วนพ่ออุ่นนั้นเล่า คือผู้คงวิชาแก่กล้า ทุกอย่างที่ท่านพูดจะเต็มไปด้วยความรู้และปรัชญาตามหลักของนักพัฒนา ที่มีวิชาแก่กล้าในเรื่องการเพาะกล้ายูคาราคาถูก ท่านย้ำว่าที่ขายถูกเพราะยังโกหกไม่เป็น ประมาณนั้น
พ่อทองนั้นเล่า มาถึงฐานน้องกิ่งต้องรีบกลับเพราะต้องไปรับแขกนักเรียนร้อยกว่าชีวิตที่ย้ายฐานเรียนจากห้องแคบๆ มาศึกษาเศรษฐกิจพอเพียงแบบไม่เพียงพอ
พ่อทองกับต้นบักแซว
เรานักศึกษาจึงได้โอกาสไปเยี่ยมฐานเรียนรู้พ่อทองเป็นของแถม
เป็นของแถมที่ทรงคุณค่า ที่เห็นใบหน้าเปื้อนยิ้มของพ่อทอง ที่ยิ้มอย่างหาญกล้า ท้าทายธรมชาติ ไม่งอมืองอเท้ารอโชคชะตา บ้าหวยบ้าเบอร์หรือบ้าขอความเมตตาหาคนมาใช้หนี้ให้เหมือนคนบางกลุ่ม
ทำไมถึงพูดว่า ใบหน้าเปื้อนยิ้มของพ่อทองนั้นหาญกล้า
เพราะพ่อทองต้องเผชิญชะตากรรมทางธรรมชาติที่มากกว่าบรรดาพ่อ ๆ ทั้งหลายจากภัยน้ำท่วมของพายุช้างสาร
พืชสวนไร่นาเสียหายไปพร้อมกับน้ำ ปูปลาท่องไปท้องนที ขนย้ายหนีน้ำได้แต่สัตว์เลี้ยงเป็ด ไก่ และโค แต่กระนั้นยังมิวายงูเหลือมยังคอยรังควานมาขโมยกินเป็ดไปหลายสิบตัว
ความรู้สึกของสองตายายที่สู้ทำการเกษตรมายาวนาน เป็นการเกษตรที่หล่อเลี้ยงชีวิตยามแก่เฒ่า ต้องหายมลายสิ้นไปกับน้ำ คำว่าท้อและสิ้นหวัง ก่อร่างขึ้นในใจว่าจะเลิกทำ
แต่หัวอกของคำทำงานและทำจริง จึงยอมทิ้งไปไม่ได้ เมื่อน้ำลดสองตายายก็กลับมาพลิกฟื้นท้องทุ่ง ตามกำลังที่มี วันละนิด ๆ ชีวิตก็มีความหวัง มีหนทางในการพัฒนาตนเอง พัฒนาพื้นที่ พัฒนาอาชีพที่เหมาะสม
หลังน้ำลดพ่อทองพบว่าต้นมะกอกน้ำ หรือต้นบักแซวในภาอีสาน เติบโตได้ดีไม่ยี่หระต่อน้ำท่วม ต้นกล้วยตายบ้างแต่เมื่อตัดต้นเก่าทิ้ง ต้อนใหม่ก็แทงยอดอย่างรวดเร็ว
พ่อทองพบว่า พื้นที่ของตนเหมาะสมที่จะปลูกต้นมะกอกน้ำเป็นพิเศษเพราะทนและชอบน้ำ จึงเริ่มต้นคิดใหม่บังคับมะกอกน้ำให้ออกนอกฤดู ซึ่งอยู่ในขั้นทดลองจึงไม่กล้าบอกวิธีการ ได้ผลสำเร็จเมื่อไรจึงแจกเคล็ดลับกับทุกคน
ส่วนพืชชนิดอื่นทั้งมะม่วง ฝรั่ง ก็ยังงาม แต่ท่านจะพยายามทำคันนาเงินล้านใหม่ให้ใหญ่กว่าเดิมและปลูกพืชได้หลายหลากชนิดมากขึ้น รวมทั้งเตรียมขุดบ่อกักเก็บน้ำเพิ่มเติมในพื้นที่ส่วนที่ห่างไกลจากแหล่งน้ำเดิมโดยเฉพาะแหล่งน้ำที่จะมารดแปลงหญ้าแพงโกลาสำหรับเลี้ยงโค
วัวกับแปลงหญ้าแพงโกลา
เดิมทีพ่อทองปลูกหญ้าแพงโกลา 2 ไร่ เลี้ยงโค 4 ตัว แต่ตอนนี้เพิ่มเป็น 6 ตัว หลังน้ำท่วมแพงโกลายังไม่ตาย พ่อทองจึงหมายปลูกต่ออีก 2 ไร่ ด้วยเห็นข้อดีทนน้ำท่วม เก็บเกี่ยวง่ายและโคชอบกิน
นักวิชาการแนะนำให้ท่านตัดหญ้าในแปลงด้วยเครื่องตัดหญ้าพร้อมกันในคราวเดียว แล้วให้หญ้างอกใหม่พร้อมกัน
พ่อทองหรือก็เสียดาย ตัดทั้งหมดคงเสียของเพราะโคกินไม่ทัน จะตากแห้งหรือหมัก ก็ไม่คุ้มเพราะมีไม่มากพอ จึงตัดสินใจเกี่ยวด้วยมือวันละนิดละหน่อยแบ่งชอยเป็นแปลงเล็ก แล้วปล่อยให้งอกใหม่เป็นแปลง ๆ ด้วยไม่จำเป็นต้องเกี่ยวมาก เพราะมีทุ่งนาหลังน้ำท่วมที่ยังมีหญ้าให้โคแทะเล็ม
หญ้าแพงโกลาที่เกี่ยวด้วยมือ
หญ้าที่เกี่ยวเก็บไว้สำหรับล่อให้โคกลับเข้าคอกในตอนเย็น เพราะโคจะจำได้ว่าถ้ากลับคอกจะได้ลิ้มรสหญ้าสด ๆ นุ่ม เมื่อเจ้าของปลดเชือก ทุกตัวไม่รอช้ารีบวิ่งมาที่แปลงหญ้าใกล้ ๆ คอก ให้เวลาเล็มหญ้าในแปลงสักเล็กน้อย แล้วค่อยเอาหญ้าไปใส่รางอาหาร ไม่ต้องเรียกให้เมื่อย โคทั้งหลายจะเรียงหน้าเข้าคอกอย่างเป็นระเบียบ
แล้วพบกับเรื่องราวของพ่อทองใหม่ในวันพรุ่งนี้ค่ะ
ขอบคุณค่ะ อาจารย์ขจิต
วัวที่เลี้ยงไว้คงน่ารักสู้รูปที่อาจารย์ส่งมาให้ เพราะถ้าเลี้ยงได้แบบในรูปคงขายวัวได้ง่าย แบบขายของที่ระลึกแน่เลยค่ะอาจารย์
อาจารย์แสวงที่เคารพ
จะนำเสนอเรื่องราวของพ่อทองหลายตอน แล้วจะสรุปทั้งหมดที่เดียวหรือว่าจะสรุปในแต่ละวันค่ะอาจารย์
ขอบคุณค่ะ