สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๗ จัดวันที่ ๒๗ - ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๖๘ ที่อิมแพ็คฟอรั่ม เมืองทองธานี เป็นสมัชชาสุขภาพแห่งชาติที่ผมเข้าไปมีส่วนร่วมมากที่สุด ดังเล่าไว้ที่ (๑) (๒) (๓) (๔)
สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๗ และ ๑๘ หัวข้อใหญ่คือ เศรษฐกิจยุคใหม่ สร้างสุขภาวะไทยยั่งยืน โดยครั้งที่ ๑๗ จับ ๒ ประเด็นย่อยคือ พลิกโฉมกำลังคนเพื่อสังคมสุขภาวะ กับ การท่องเที่ยวแนวใหม่ สู่สุขภาวะและเศรษฐกิจไทยยั่งยืน
วันนี้ (๗ มีนาคม ๒๕๖๘) ได้รับเอกสาร รายงานผลการจัดประชุม สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๗ พ.ศ. ๒๕๖๗ ที่จัดทำได้อย่างครบถ้วน กระชับ และสวยงาม ที่สำคัญต่อผมคือ มีการสรุปสาระการอภิปรายในห้องย่อยต่างๆ ที่ผมไม่ได้เข้า ช่วยให้มองเห็นภาพรวมของการประชุมจริงๆ ไม่เพียงข้อสรุปอย่างเป็นทางการ
แต่เมื่ออ่านแล้วคนอย่างผมก็อดสะท้อนคิดกับตัวเองไม่ได้ว่าผมเห็นอะไร
ผมเห็นความถอยหลังของวงการวิชาการด้านสังคม ที่จะออกมาตั้งข้อสงสัย ข้อสังเกต ข้อท้าทาย และข้อเสนอทางเลือกให้แก่สังคมไทย ด้วยมุมมองที่แปลกใหม่ และคม ที่เมื่อ ๒๐ ปีก่อนมีความคึกคักมาก นี่คือข้อสะท้อนคิดให้แก่ผู้ใหญ่ของบ้านเมืองที่ดูแลระบบอุดมศึกษา และระบบ ววน. (วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม) ของประเทศ
ผมมองสมัชชาสุขภาพแห่งชาติเป็นเวทีทางสังคม (มากกว่าเวทีด้านสุขภาพหรือสุขภาวะ) ทำหน้าที่ทั้งด้านการตั้งคำถาม และหาคำตอบ รวมทั้งการหาข้อตกลงร่วมเพื่อการดำเนินการขับเคลื่อนทางสังคม ให้เกิดการขับเคลื่อนอย่างมีพลัง
โดย สช. หยิบเอาไปขับเคลื่อนทางด้านระบบสุขภาพ และมีข้อเสนอภาพใหญ่ที่เชื่อมโยงกับสุขภาพ เป็นทั้งเหตุและผลของระบบสุขภาพที่ดี คือภาพใหญ่ด้านสังคมและด้านเศรษฐกิจ เสนอให้แก่คณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และต่อ ครม.
ที่สำคัญยิ่งกว่าคือ สช. นำไปเสนอต่อสังคมไทย เพื่อขับเคลื่อนสังคมไทย และผมมองว่า รายงานนี้มีเป้าประสงค์นั้นเป็นหลัก โดยรายงานนี้คนทั่วไปเข้าไปอ่านและดาวน์โหลดได้ (ที่ ๕)
หากเป้าหมายของ สช. ตรงกับที่ผมเดา รายงานนี้ยังไม่คมพอ
ผมสะท้อนคิดว่า รายงานนี้เขียนแนวราชการ มากกว่าแนวขับเคลื่อนสังคม มุ่งให้คำตอบ มากกว่ามุ่งตั้งคำถาม มีความเป็นทางการสูง และยังจับประเด็นเชิงท้าทาย หรือเชิงนวัตกรรมทางกระบวนทัศน์ได้ไม่ชัด หรืออาจไม่กล้าสรุปแนวนั้น
ผมสะท้อนคิดจากประสบการณ์ว่า การประชุมส่วนใหญ่ที่จัดโดยราชการไทย เป็นการประชุมที่จัดขึ้นเพื่อให้มีการประชุม หรือเพื่อโชว์ผลงาน หรือเพื่อให้นายมาโชว์ มีน้อยที่เป็นการประชุมเพื่อนำผลไปปฏิบัติ ผมอยากให้การประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติอยู่ในกลุ่มหลัง และใช้รายงานการประชุมให้เป็นพลังเชื่อมโยงสู่การปฏิบัติ หนุนการปฏิบัติโดยภาคีที่หลากหลาย
ท่านผู้อ่านพึงระวังว่า ข้อเขียนนี้ อาจเป็นข้อสะท้อนคิดของชายชราผู้มีสายตาพร่ามัว และสมองเสื่อม
วิจารณ์ พานิช
๗ มี.ค. ๖๘