นาฏยศัพท์

               นาฏยศัพท์  หมายถึง  ศัพท์ที่เกี่ยวกับลักษณะท่ารำที่ใช้ในการถ่ายทอดและฝึกหัดในการรำนาฏศิลป์ไทย  ซึ่งจะใช้คำนาฏยศัพท์เป็นสื่อกลางในการถ่ายทอดท่ารำ  ซึ่งนักเรียนจะต้องเป็นผู้ที่รู้จักในเรื่องของนาฏยศัพท์มาแล้ว  จะทำให้การสื่อสารระหว่างครูกับนักเรียนเป็นไปอย่างราบรื่น(สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.2552 : 48)

              นาฏยศัพท์ที่ควรทราบในพื้นฐานเบื้องต้น มีดังนี้

              1.  ตั้งวง ให้ยกแขนที่ตั้งวงขึ้นไปข้างลำตัว ดูให้ปลายมือสูงเสมอแง่ศีรษะ(ตัวพระ) หรือหางคิ้ว(ตัวนาง)ข้อสำคัญอย่าให้หัวไหล่ยกขึ้นไปขณะที่ยกแขนตั้งวง ลักษณะของวงโค้งคล้ายกับงาช้าง(อรวรรณ  ขมวัฒนา : 25)

                         1.1 วงบน

                         ตัวพระ -  ตั้งวง  ปลายนิ้วสูงระดับแง่ศีรษะ  กันวงกว้างกว่าตัวนาง

                         ตัวนาง  -  ตั้งวง  ปลายนิ้วสูงระดับหางคิ้ว  โค้งลำแขนมาข้างหน้าเล็กน้อย

                        1.2 วงกลาง

                         ตัวพระ  -  ตั้งวง  ปลายนิ้วอยู่ระดับไหล่  กันวงกว้างกว่าตัวนาง

                         ตัวนาง  -  ตั้งวง  ปลายนิ้วอยู่ระดับไหล่  โค้งลำแขนมาข้างหน้าเล็กน้อย

                       1.3  วงล่าง

                          ตัวพระ  -  ตั้งวงระดับชายพก  หรือระดับหัวเข็มขัด  กันข้อศอกให้วงกว้างกว่าตัวนาง                                                                                ตัวนาง  -  ตั้งวงระดับชายพก  หรือระดับหัวเข็มขัด

                       1.4  วงหน้า

                           ตัวพระ -  ตั้งวงอยู่ด้านหน้า  ระดับปาก  โค้งลำแขนมาข้างหน้า  ข้อศอกให้วงกว้างกว่าตัวนาง                                                                     ตัวนาง  -  ตั้งวงอยู่ด้านหน้า  ระดับปาก  โค้งลำแขนมาข้างหน้า

                       1.5 วงบัวบาน

                            ตัวพระ -   มือทั้งสอง ดึงจีบขึ้นมาแล้วคลายจีบตั้งวง 

                            หงายฝ่ามือขึ้น  ปลายนิ้วชี้เฉียงออกมาด้านหน้าข้างลำตัว 

                                 หักข้อศอก  ให้แขนท่อนล่างพับเข้าหาลำตัว 

                                 ข้อศอกสูงระดับไหล่  มืออยู่ระดับแง่ศีรษะ 

                                  กันข้อศอกออกกว้างกว่าตัวนาง

                            ตัวนาง  -  มือทั้งสอง  ดึงจีบขึ้นมาแล้วคลายจีบตั้งวง 

                                 หงายฝ่ามือขึ้น  ปลายนิ้วชี้เฉียงออกมาด้านหน้าข้างลำตัว 

                                 หักข้อศอก  ให้แขนท่อนล่างพับเข้าหาลำตัว 

                                 ข้อศอกสูงระดับไหล่  มืออยู่ระดับหางคิ้ว