Peer Assist กับความภูมิใจยกกำลังสอง
สคส. ได้รับจดหมายจาก นพ. เสฐียรพงศ์ จารุสินธนากร รักษาการในตำแหน่ง ผอ. รพ.บ้านตาก แจ้งว่าได้รับหนังสือตอบขอบคุณจาก รพ. บ้านลาด จ.เพชรบุรี เขียนเล่าบรรยากาศในการทำงานและการพัฒนาคุณภาพ โดย รพ.บ้านตากได้รับเชิญไปให้คำแนะนำ ทำให้เกิดความภาคภูมิใจในการทำงานของชาว รพ.บ้านตาก จึงส่งสำเนาจดหมายและข้อเขียนมาให้
ในจดหมายของ นพ. สมพนธ์ นวรัตน์ นายแพทย์ 9 วช. ด้านเวชกรรมป้องกัน รักษาการในตำแหน่ง ผอ.รพ.บ้านลาด ที่มีไปถึง ผอ.พรพ. ระบุความเห็นว่า "แนวทาง 'เพื่อนช่วยเพื่อน' อาจเป็นแนวทางให้การพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาลประสบความสำเร็จได้ง่ายและเร็วขึ้นก็เป็นได้"
คุณหมอสมพนธ์ระบุในจดหมายดังกล่าวตอนหนึ่งว่า "คำแนะนำและข้อเสนอแนะของ รพ.บ้านตากได้ช่วยให้บรรยากาศการทำงานคุณภาพของรพ.บ้านลาดและพฤติกรรมของเจ้าหน้าที่ รพ.บ้านลาด จากการทำงานด้วยความทุกข์และมีความเครียดระดับสูง กลายเป็นบรรยากาศการทำงานอย่างมีความสุขและไม่เครียด"
ต่อไปนี้เป็นข้อเขียนของคุณหมอสมพนธ์ นวรัตน์
เพื่อนช่วยเพื่อนสู่ความสำเร็จได้เร็วขึ้น
โรงพยาบาลบ้านลาด ดำเนินงานพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาลโดยใช้ HA มาตั้งแต่ปี 2546 ทีมนำคุณภาพ ทีมประสาน ทีมตรวจสอบภายใน ทีมควบคุมป้องกันการติดเชื้อผ่านการอบรมตามหลักสูตรของ พรพ.ครบถ้วน มีอาจารย์ที่ปรึกษาที่ พรพ. แต่งตั้งเข้าเยี่ยมให้คำปรึกษาโรงพยาบาลครบ 3 ครั้งตามเกณฑ์ โรงพยาบาลบ้านลาดได้ดำเนินการกิจกรรมคุณภาพตามทีมที่ปรึกษาแนะนำอย่างครบถ้วน รู้สึกว่าการทำคุณภาพมันยุ่งยาก เหน็ดเหนื่อย และเครียดมากตั้งแต่เริ่มทำ แต่เราก็มีความมุ่งมั่นและอดทน พยายามหาวิธีการต่าง ๆ ที่จะหล่อหลอมเจ้าหน้าที่ให้หันกลับมาช่วยกันทำคุณภาพ แต่เจ้าหน้าที่เองก็มึนงงและเครียดกับการทำคุณภาพมาก ทุกคนท้อแท้ สิ้นหวัง แม้จะผ่านการทำ OD ทำ ESB และเชิญวิทยากรเก่ง ๆ ที่ประสบความสำเร็จมาบรรยาย แต่การปฏิบัติจริง ๆ กลับไม่มีความก้าวหน้า เมื่อเรียนรู้ด้วยตนเอง ปฏิบัติด้วยตนเองผลงานก็ยังไม่ปรากฎให้เห็น ทุกคนยังไม่ยอมรับทีมนำหรือทีมคร่อมสายงาน ยังมีเจ้าหน้าที่บางส่วนบอกว่าไม่ใช่ ที่เรียนรู้มาไม่ใช่อย่างนี้จนบางส่วนเครียดหนักจนไม่อยากทำหรือต่อต้านเลยก็มี
ผู้บริหารเองก็เครียดหนัก กลัวว่าจะไม่ผ่านการประเมิน มีการคาดโทษ มีการตำหนิอย่างรุนแรงจนเจ้าหน้าที่อยู่ในอาการขวัญผวา กลัวว่า พรพ.มาประเมินแล้วตอบไม่ได้ผู้อำนวยการเอาตายแน่
ในบรรยากาศแห่งความหวาดระแวงและเอาตัวรอดของหน่วยงาน ผู้บริหารมองเห็นว่าคงจะนำความหายนะมาสู่องค์กรแน่ทำอย่างไรจึงจะเปลี่ยนแนวคิดและพฤติกรรมของเจ้าหน้าที่ให้หันกลับมาร่วมมือกัน ทำงานเป็นทีมช่วยเหลือเกื้อกูลกัน เพื่อให้การทำคุณภาพเป็นไปอย่างทั่วถึง ทั้งองค์กรและบุคลากรทุกคนมีความสุข ไม่เครียด เมื่อถึงทางตัน ทางออกสุดท้ายคือการไปดูงานโรงพยาบาลที่มีบริบทใกล้เคียงกัน ปัญหาคล้ายกันแต่เขาสามารถทำคุณภาพจนประสบความสำเร็จได้
โรงพยาบาลบ้านตาก โรงพยาบาลชุมชนขนาด 60 เตียง ดาวเด่นในเรื่องการทำงานคุณภาพในภาคเหนือ เป็นตัวเลือกที่โรงพยาบาลบ้านลาดจะใช้เป็นแบบอย่างในการพัฒนาคุณภาพ ผลงานผ่านการประเมินทั้ง HA และ HPH ทำให้เรายอมรับและเชื่อมั่นว่าคงจะพาให้โรงพยาบาลของเราหลุดออกจากกับดักแห่งความไม่รู้ ความสับสน ไปสู่หนทางแห่งความสำเร็จได้
เราเลือกศึกษาดูงานทั้ง HA และ HPH ที่โรงพยาบาลบ้านตากและนำแนวางของโรงพยาบาลบ้านตากมาเป็นแนวทางในการพัฒนาคุณภาพของโรงพยาบาล
ครึ่งปีหลังจากดูงานกลับมา เราผ่านบันไดขั้นที่ 1 เราภาคภูมิใจมากว่าเราคงเลือกพี่เลี้ยงไม่ผิด และเราคงต้องพัฒนาอย่างหนักเพื่อขอรับการประเมินต่อไป
แต่แล้วเราก็ติดกับแห่งความไม่รู้อีก ทำไปสักพักก็งงกับแบบประเมินตนเอง การเชื่อมโยงระบบและการหาผลลัพธ์ การหาตัวชี้วัดเพื่อแสดงความก้าวหน้าของการพัฒนาคุณภาพ ทีมคร่อมสายงานไม่สามารถสื่อสารขบวนการและกิจกรรมคุณภาพลงสู่เจ้าหน้าที่ได้อย่างครอบคลุม ผู้บริหารอยากเห็นความก้าวหน้าจากบันไดขั้นที่ 1 ก็เริ่มกดดันเจ้าหน้าที่ระดับทีมคร่อมสายงานและหัวหน้าหน่วยงานให้เร่งดำเนินการให้เกิดผลฤทธิ์โดยเร็ว
เอาอีกแล้วเริ่มเครียดกันอีกแล้ว การทำคุณภาพเริ่มไม่สนุกและนำความทุกข์มาอีกแล้ว ผู้บริหารเริ่มสังเกตเห็นและมองแนวทางแก้ไขเราอาจต้องเชิญใครที่มีความรู้ความสามารถและมากประสบการณ์มาช่วยเราอีกแล้ว
โรงพยาบาลบ้านตากเช่นเคย เราเล่าปัญหาและอุปสรรค การเตรียมพร้อมก่อนการเยี่ยมสำรวจอย่างเข้มข้นให้ฟังและขอร้องแกมบังคับให้บ้านตากมาช่วยเรา เป็นการช่วยชี้จุดบกพร่องให้เราแก้ไข เป็นการเตรียมตัวเตรียมใจให้เราจะได้ไม่ตื่นเต้นเวลาอาจารย์ของ พรพ.เข้ามาประเมินจริง ๆ เป็นเหมือนการสอบซ้อมหากทำได้ดี เราก็จะมีความมั่นใจมากขึ้น
ผู้เยี่ยมยุทธของโรงพยาบาลบ้านตาก 5 คนเดินทางมาช่วยเรา มาอย่างกัลยาณมิตร มาพร้อมกับความตั้งใจและความมุ่งมั่นเต็มเปี่ยม นอกจากจะมาประเมินแล้วยังทำหน้าที่เป็น FA ให้กับโรงพยาบาลด้วย อะไรที่เป็นความไม่รู้ อะไรที่เป็นความสงสัย ความสับสน พี่เลี้ยงจากโรงพยาบาลบ้านตากช่วยคลี่คลาย ช่วยชี้ทางออก ช่วยบอกถึงโอกาสพัฒนาต่อยอดต่อไป
ผู้เยี่ยมยุทธจากโรงพยาบาลบ้านตากกลับไปแล้ว บรรยากาศแห่งความสมานฉันท์ บรรยากาศแห่งความมุ่งมั่น คึกคัก กลับมาหาพวกเราอีกครั้งหนึ่ง ผู้บริหารเก็บกระบี่เข้าฝักเพราะกระบี่อยู่ที่ใจ เจ้าหน้าที่ทุกคนผ่อนคลาย เริ่มหันกลับมาร่วมมือกันทำงานอีกครั้งหนึ่ง บรรยากาศแห่งความทุกข์ บรรยากาศแห่งความเครียดหายไปจากโรงพยาบาลบ้านลาด ทุกคนทำงานพัฒนาคุณภาพอย่างมีความสุข
บรรยากาศเหล่านี้รุมเร้าเรา ตั้งแต่ผ่านบันไดขั้นที่ 1 มีแนวโน้มว่าจะมีมากขึ้น ๆ จนเราคิดว่าเราอาจประสบกับความล้มเหลวในการพัฒนาคุณภาพ
แต่ด้วยพลังแห่งกัลยณมิตร พลังแห่งความมุ่งมั่น พลังของผู้ที่ลงมือปฏิบัติเองย่อมเข้าใจผู้ปฏิบัติด้วยกันได้ดี พลังเหล่านั้นได้ถ่ายทอดจากโรงพยาบาลบ้านตากถึงโรงพยาบาลบ้านลาดและพวกเรารับรู้ได้จากพฤติกรรมของเจ้าหน้าที่ของเราเปลี่ยนไป เปลี่ยนจากความเครียดมาเป็นความกระตือรือร้น จากความทุกข์ในการทำคุณภาพมาเป็นความสุข เป็นความปิติที่มองเห็นความสำเร็จอยู่แค่เอื้อม เป็นความสำเร็จที่จะทำให้พี่น้องประชาชนชาวอำเภอบ้านลาดได้รับบริการที่มีคุณภาพได้มาตรฐานอย่างยั่งยืน คงเป็นเพราะเพื่อนปรารถนาดีต่อเพื่อนและเพื่อนช่วยเพื่อน พวกเราจึงประสบความสำเร็จได้เร็วเช่นนี้
ขอขอบคุณชาวบ้านตากด้วยใจจริง
นายสมพนธ์ นวรัตน์
นายแพทย์ 9 วช.ด้านเวชกรรมป้องกัน รักษาการในตำแหน่ง
ผู้อำนวยการโรงพยาบาลบ้านลาด
วิจารณ์ พานิช
1 พ.ย.48
