108 1,009 สุข กลาง ทุกข์: กิจกรรมบำบัดใจ
หลายอาทิตย์ที่ผ่านมาผมได้นำพาตัวเองเป็นผู้เรียนรู้ วิทยากรเกม-กิจกรรม-กระบวนการ นักกิจกรรมบำบัด นักสื่อสารจิตใต้สำนึก นักสื่อสารละคร ฯลฯ จนเกือบลืมขอบพระคุณจิตใจ-หัวใจ-สมอง-ร่างกาย-ความดีแห่งตัวตนที่นำมาชีวิตผ่านบทบาทต่างๆนานา
อาจจะสงสัยว่าทำไม 108 1009 จากหนังสือธรรมะเล่มหนึ่งกล่าวว่า "ตา หู จมูก ลิ้น กาย (ผิวหนัง) ใจ (จิต + สิ่งที่จิตรับรู้ = คิด จำ จินตนาการ) นับเป็น 6 ประการ คูณ อีก 3 ประการแห่ง สุข ทุกข์-ฟุ้งซ่าน เฉยๆ คูณอีก 3 ประการแห่งเวทนา - รู้สึกกายกับใจอดีต ปัจจุบัน อนาคต และในความรู้สึกนึกคิดอีก 2 ประการคือบวกกับลบ เมื่อคำนวนง่ายๆ คือ 6*3*2*3 = 108 ประการ" ผมจึงเติมว่า หากเรามัวใช้สมอง-จิตคิดเชื่อในปัญหามากมายเมื่อเรากำลังใช้ทุกส่วนต่างๆของร่างกายที่มากเกินไปหรือน้อยเกินไปย่อมมีแต่ปัญหาไม่จบสิ้น 108 1,009 หากใช้สติสัมปชัญญะอยู่กับการทบทวนด้วยทักษะปัญญาอารมณ์ก็จะเกิดปัญญาเมตตาอย่างฉับพลันหรือ Spontaneous Happiness เมื่อฝึกเจริญสติในทุกๆบริบทชีวิตก็จะเกิดจิตมุ่งมั่นดีงามหรือ Mindfulness ...จงฝึกรับรู้สึก ปล่อยตามลมหายใจ เข้าใจความจริง อธิบายคำพูดไม่ได้ตรง ฝึกไม่ตัดสินใจให้ค่า
บทสรุปที่ผมอยากรับรู้ร้อยเรียงรักเรียนรู้คือ "การเรียนรู้ที่แท้จริงย่อมเกิดจากบทเรียนชีวิตที่เคยล้มเหลวแล้วก้าวข้ามปัญหา...มิใช่มุ่งหวังคิดลบจนแสดงพฤติกรรมทำให้รู้สึกลบไร้การเรียนรู้เพื่อพัฒนาสุขภาวะทั้งคู่กรณี...ผมขออโหสิกรรมและขออนุโมทนาบุญกับเหตุการณ์เตือนสติเหล่านี้"
ในทางวิทยาศาสตร์ ฮอร์โมนความสุขจะสมดุลตามภาพข้างต้น เมื่อไม่สมดุลก็จะนำพาใจให้เกิดอารมณ์คิดลบ เริ่มจากกลัว สงสัย ย้ำคิดย้ำทำ กังวล ไร้แรงจูงใจ หงุดหงิด ไม่พอใจทางเพศ ไม่พอใจต่อบุคคลแบบจำฝังใจ ตำหนิติเตียน อยู่ไม่นิ่ง อิจฉา ไร้คุณค่า จมอดีต แยกตัว เศร้า ซึม เกียจ ซึมเศร้า โมโห ก้าวร้าว ฯลฯ มากมาย
หลักการเพิ่มฮอร์โมนความสุขนั้น ได้แก่ การหัวเราะออกกำลังคิดจิตกาย จะเพิ่มสาร Endorphin ทำให้หลั่งฮอร์โมนข้างต้น ได้แก่ Dopamine เมื่อรับรู้สึกความเพลิดเพลินไม่เจ็บปวดไม่เจ็บใจ Serotonin เมื่อรับรู้สึกอารมณ์ดีคิดบวกจำเรื่องราวประทับใจใน Hippocampus สุขภาวะทางเพศวิถี อาหารอร่อยมีประโยชน์ อากาศสดชื่น นอนหลับดี เรียนรู้ดีมีคุณค่า Oxytocin เมื่อสัมผัสกอดนวดด้วยความรักต่อเพื่อนมนุษย์ (เมตตากรุณา) เอาใจเขามาใส่ใจเรา (จริงจังจริงใจและตั้งใจบวก) ขอบคุณตัวเองและผู้อื่น ซึ่งส่งเสริมสุขภาวะกายจิตสังคมเพียง 40% พร้อมๆกับสิ่งแวดล้อมกายจิตสังคมอีก 10%
และตัวสุดท้ายที่สื่อสารกระตุ้นเซลล์ทางพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับจิตเชื่อมสมองของเราคือ Norepinephrine เมื่อมีพลังงานร่าเริงสนุกสนานพร้อมๆกับพลังกายแข็งแรงใจเข้มแข็งในกิจกรรมและความสัมพันธ์ที่ไม่จำเจ เกิดความคิดปิ้งแว๊ปสมองส่วนหน้าทำงานได้ 3-10% ในภาวะตัดสินใจแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ดีต่อใจ และเกิดสุนทรียการเปลี่ยนแปลงตนเองทันทีด้วยภาษากายที่สงบสุขจิตมุ่งมั่นพัฒนาความดีงามต่อตนเองและผู้อื่นอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต ซึ่งส่งเสริมสุขภาวะกายจิตสังคมเพิ่มอีก 50% ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเจริญสติใน 0-1,000 ระดับ การสะสมประสบการณ์การแก้ปัญหาชีวิตด้วยบุคลิกภาพตั้งแต่วัยเด็ก การสื่อสารคิดเครียดคลายวัยทารกในครรถ์ และการสื่อสารจิตวิญญาณแห่งบุญกรรมปมกำเนิดอดีตชาติภพภูมิจิตวิญญาณตั้งแต่ปฏิสนธิ ที่สำคัญการสื่อสารด้วยสติสัมปชัญญะแบบเอาใจเขามาใส่ใจเรา (Rapport) ทำได้ตามแผนภาพข้างล่างนี้
ผมจึงเชิญชวนให้กัลยาณมิตรได้ทบทวนเสียงในใจ...สะท้อนความรู้สึกนึกคิด...มองเห็น...ความหลากหลายแห่งกิจกรรมการดำเนินชีวิตที่ได้เรียนรู้มากมาย อันเป็นตัวอย่างของความสุข ความทุกข์ และความรู้สึกไม่สุขไม่ทุกข์ ดังนี้
1. กิจกรรมทดสอบสมองซีกซ้ายสมดุลซีกขวาหรือไม่ เมื่อหลับตาข้างซ้าย ใช้ตาข้างขวามองนิ้วโป้งข้างถนัด สลับหลับตาข้างขวา ใช้ตาข้างซ้ายมองนิ้วโป้งข้างถนัด ก่อนและหลังทำกิจกรรมที่มีเป้าหมายและมีความหมายในชีวิตปัจจุบันขณะ ก็จะพบว่าระยะห่างของการเคลื่อนนิ้วโป้งเมื่อมองด้วยตาข้างใดๆ จะลดลงจนเท่ากัน
2. กิจกรรมจับคู่เพื่อนที่รับรู้สึกมิตรภาพไว้ใจเชื่อใจกันหลังจากต่อตัวนำท่าประจำตัวประกอบเป็นอนุสาวรีย์แห่งความสุข ให้ท่านหนึ่งใช้นิ้วจัดกรอบภาพวิวทิวทัศน์แล้วค่อยๆพูดให้เพื่อนอีกท่านที่หลับตาอยู่จินตนาการวาดภาพนั้นๆด้วยสีน้ำ พร้อมนำมาติดบอร์ดนิทรรศการให้หลายๆคู่เพื่อนได้ชื่นชมมอบให้กันและกัน พูดขอบคุณสวมกอดกันและกัน
3. กิจกรรมรับฟังประสบการณ์ชีวิตดีงามของกัลยาณมิตรโดยตั้งใจฟัง ไม่คิดย้อนแย้ง ไม่ลังเลสงสัย ไม่วิพากษ์วิจารณ์ มีสติจดจ่อเห็นอกเห็นใจผู้เล่าเรื่องราวทีละคน ฟังด้วยความรักก็ได้สุขภาวะถึง 40%
4. กิจกรรมจังหวะเปลี่ยนชีวิต ใช้ความคิดน้อยๆ ใช้ความรู้สึกฟังทุกๆส่วนของร่างกายอย่างมีสติ สมาธิ และมีส่วนร่วมทำสิ่งที่ท้าทายด้วยเสียงดนตรี
5. กิจกรรมคิดบวกผ่านการสลับบทบาทอำนาจเหนือกับอำนาจร่วมประกอบการเคลื่อนไหวของร่างกายให้รู้สึกสมดุลฐานหัว-หัวใจ-หัวแม่มือ
6. กิจกรรมละครสื่อสาร 3 ฉากพร้อมจัดสภาวะการทำงานเป็นทีมให้เครียดเชิงบวก (เครียดคิดคลาย มิใช่ คิดคลายเครียด) เกิดสุขฉับพลัน
7. กิจกรรมการทำงานศิลปะสร้างสรรค์ผ่านการสื่อสารภายในจิตอ่านใจตนเองและเพื่อนๆ
จึงขอตบท้ายด้วยการแต่งกลอนตามความรู้สึกหลังร่วมกิจกรรมในครั้งนั้นด้วยความขอบพระคุณกัลยาณมิตรทุกท่านด้วยใจจริง
ละครสอนชีวิต พิชิตจิตวิญญาณ เชื่อมอ่านอารมณ์คน
รู้ตนรักทำดี ให้มีกรุณา นำพาคลื่นสะเทือน
สื่อเตือนหัวใจงาม อยู่ตามความเป็นจริง อ้างอิงสัมผัสไว
ครวญใคร่ไว้ใจกัน แบ่งปันอำนาจรวม ได้ร่วมนำสังคม
ความเห็น (9)
น่าสนใจมากค่ะ ผสมผสานนำดนตรีมาใช้ในกิจกรรมเพิ่มความสุข
ขอบพระคุณมากครับพี่ธิ คุณครูเพ็ญศรี คุณมะเดื่อ และพี่ดารนี มากๆครับผม ขอส่งความสุขกายสบายใจแด่กัลยาณมิตรทุกท่านนะครับผม
ขอบพระคุณมากค่ะ อ่านแล้วได้กำลังแรงใจ ได้แนวคิดปรับเปลี่ยนตัวเองเพื่อความสุขกาย สุขใจ
ขอบพระคุณมากครับคุณอังคณา
ขอบพระคุณมากครับพี่ดร.จันทวรรณ และคุณเพชรน้ำหนึ่ง ด้วยความรักและคิดถึงเสมอครับผม
-สวัสดีครับอาจารย์
-ตามมาบอกอาจารย์ว่า
-เมื่อเช้านี้ได้ชมรายการรู้เท่า รู้ทัน ทางช่อง Thai pbs
-ตอนแรกดูคุ้น ๆ หน้าน่ะครับ
-พอท้ายสุดพิธีกรเอ่ยชื่ออาจารย์ออกมา
-จึงถึงบางอ้อ...ว่าอ๋อ...นี่คืออาจารย์..
-ด้วยความระลึกถึงอาจารย์ครับ
-แอบบอกว่าผมได้ติด Hashtag #เกษตรกรรมบำบัด เอาไว้ใน page Hi Hug House ตลอดเลยครับ
-ก็นำเอามาปรับใช้จากคำว่า"กิจกรรมบำบัด"ของอาจารย์นั่นเองครับ
-#เกษตรกรรมบำบัด ของผมมีความหมายก็สั้นๆ ก็คือ การทำการเกษตรช่วยผ่อนคลายความตึงเครียด ส่งผลให้เรามีความสุขในทุก ๆ วันด้วยกิจกรรมของการเกษตร คร้าบ 555555
-เรียนมาเพื่อโปรดทราบว่าได้รับประโยชน์จากบทความของอาจารย์มาก ๆเลยนะคร้าบ...
ขอบพระคุณคุณเพชรน้ำหนึ่งมากๆครับสำหรับรูปและคำชื่นชม ผมระลึกถึงคุณเพชรน้ำหนึ่งเสมอครับในการใช้เกษตรบำบัด ซึ่งเป็นกิจกรรมบำบัดหนึ่งที่ทำให้สุขกายสบายใจครับผม
ตามมาชื่นชมมีกิจกรรมตลอด
ดีใจได้เห็นในทีวีด้วย
เย้ๆ
ขอบพระคุณพี่ขจิตด้วยความเคารพรักและคิดถึงเสมอครับผม