ลูกจัน...หอมชื่นใจ
เมื่อวานไปปั่นจักรยานในวังบ้านปืน....เห็น ลูกจัน .... ร่วงหล่นเต็มพื้นดิน... พื้นถนน....พื้นหญ้านะคะ .... ทหารในวังกำลังจะกวาดทิ้ง...เพราะเต็มถนนเดียวคนมาเดินออกกำลังกาย...จะเดินเหยียบลื่นล้ม ...หรือหกล้มได้ค่ะ...ผู้เขียนเลยขอเก็บนะคะ .... คนรุ่นใหม่น้อยคนนักที่จะรู้จักหรือเคยเห็นผลไม้ชนิดนี้ .... เพราะ “ตันจัน” ไม่นิยมปลูกและหาดูได้ยากแล้วในปัจจุบันนะคะ ...จันเป็นต้นไม้พื้นบ้านของไทย ... จัดอยู่ในสกุล Diospyros เช่น เดียวกับพลับ ... ผลทรงกลมขนาดเล็ก ... มีกลีบเลี้ยงอยู่ตรงขั้วผล ผลดิบสีเขียว .. เมื่อ สุกสีเหลืองนวล จุดเด่นของ ลูกจันสุก ...อยู่ที่มี กลิ่นหอมชื่นใจมาก..... คนไทยแต่โบราณจึงนิยมเก็บมาดมและวางไว้ตามมุมห้อง ... เพื่อให้ส่งกลิ่นหอมฟุ้งไปทั่ว
จันมีผล 2 แบบคือ ผลกลมแป้นและผลกลมรี .... ซึ่งบางท้องถิ่นเรียกชื่อต่างกันไปว่า ลูกจันและลูกอิน แต่ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตนสถาน ได้อธิบายลักษณะของ.. "ผลจัน" ไว้ว่า แบ่งออกเป็น “จันอิน” คือ ... จันชนิดลูกกลมแป้น ... ส่วน “จันโอ” คือ จันชนิดผลกลมรีและมีเมล็ด ...ซึ่งแตกต่างของผลทั้งสองชนิดนี้ เกิดจาก.... การที่ "จันอิน" มีเมล็ดที่ไม่สมบูรณ์เพศ ... ลีบแบนหรือไม่มีเมล็ดเลย .... ผลจึงมีลักษณะบุ๋มตรงกลาง ... ขณะที่ .. "จันโอ" ... มีเมล็ด 2-3 เมล็ด .... ทำให้ "จันโอ" มีผล รูปร่างกลมรี เนื้อน้อยกว่าจันอิน ... โดยเมล็ด "จันโอ" เป็นเมล็ดแบบสมบูรณ์เพศ สามารถนำไปใช้ขยายพันธุ์ได้ค่ะ
แม้ ผลจันหรือลูกจัน จะมีขนาดเล็ก ... แต่ก็เปี่ยมไปด้วยสารฟลาโวนอยด์ (Flavonoid) ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยต้านอนุมูลอิสระ ... ผลสุกเนื้อจะนุ่มฉ่ำน้ำรสหวานอ่อนๆ ปนฝาด ... ซึ่งเคล็ดลับในการกินลูกจันสุกให้อร่อยของคนสมัยก่อนก็คือ ใช้มือนวดคลึงผลให้น่วมก่อน .... เพื่อลดความฝาดลงหรือจะนำไปทำขนมหวานก็ได้ ... โดยเลือกผลจันสุกมาปอกเปลือก แคะเมล็ด ฉีกเนื้อเป็นชิ้นเล็กๆ ใส่ลงในน้ำกะทิที่ตั้งไฟอ่อน...แล้วเติมน้ำตาลปี๊บเพิ่มความหวาน กินคู่กับข้าวเหนียวมูน ยิ่งได้รสชาติหวานมันหอม ค่ะ (ขอบคุณhttp://prayod.com)
สรุปได้ว่า .... ผู้เขียนเก็บ ลูกจัน มาใช้ประโยชน์หลายอย่างคือ
1. ลูกจัน...ที่แตกนำไปปลอกเปลือกแช่ตู่เย็นค่ะ .... แล้วตอนเย็นๆๆ คุณหมอสมพนธ์ ...จะชอบทานนะคะ (เก็บไว้นานไม่ได้ค่ะ จะเน่าเสียได้ง่ายค่ะ)
2. ลูกจัน...ที่ไม่แตกจะนำมาใส่ตะกร้า ... ใส่ได้ตั้ง 3 ตะกร้านะคะ .. แล้วนำไปฝากเพื่อนบ้าน 2 ตะกร้า.. แล้วอีกตะกร้า เอาไว้ที่คลินิกสมพนธ์การแพทย์ค่ะ ... เวลาคนไข้มา... พวกเธอจะพูดว่า "หอมลูกจัน" จังเลย .... บางท่านก็จะชี้ชวนและบอกลูกๆๆ หรือเด็กๆๆ ว่า "นี้ลูกจัน"....หอมจัง....ผู้เขียนฟังแล้วชื่นใจค่ะ...และดีใจที่ได้รับคำ "ขอบใจและร้อยยิ้ม" จากเพื่อนบ้านค่ะ
ขอบคุณค่ะ
9 มิ.ย. 2558
ความเห็น (6)
พี่หมอเปิ้น ครับ ท่าน ดร.ขจิต..จะเดินทางมาเป็นวิทยากรที่ อ.เลาขวัญ วันที่ ๑๘ - ๑๙ มิย.นี้ครับ ท่านจะนำสารานุกรมมาให้ห้องสมุด ครับ ขอขอบพระคุณ..พี่หมอมากนะครับ
</span></span></strong>
ชอบกลิ่นลูกจัน ผลไม้โบราณนี้มากๆ..แต่ยังไม่เคยลิ้มลองเลยค่ะ...
ชอบ ๆ ๆ ๆ ๆ ลูกจัน หอม และ อร่อยด้วยจ้ะ
-สวัสดีครับ
-ตัวผมเองชอบกลิ่นลูกจันครับ
-หอมแบบเย็น ๆ นะครับ
-ขอบคุณครับ
ปลูกไว้ที่บ้านไม้ชายทุ่ง 1 ต้นค่ะพี่เปิ้น หวังว่าจะได้เห็นลูกจันบ้างค่ะ
ขอบคุณเรื่องราวดี ๆ นะคะ หอมออกจอมาเลย อิ อิ
เคยเอามากินเล่นตอนเด็กๆ
ผมพบผู้สูงอายุเอามากินกับข้าวเหนียวด้วยครับ