การล่มสลายของอาณาจักรอ็อตโตมาน

บทวิจารณ์หนังสือ เรื่อง The sick man of Europe finally succumbs โดย Ali Allawi วิจารณ์หนังสือ The Fall of the Ottoman : The Great War in the Middle East, 1914 – 1920 เขียนโดย Eugene Rogan ลงในนิตยสาร The Spectator ฉบับวันที่ ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘บอกเราว่า เหตุการณ์ต่างๆ ในโลกมันกระทบ ถึงกันหมดมานานแล้ว ไม่โดยตรงก็โดยอ้อม

ผมทราบมานานแล้ว ว่าสงครามโลกครั้งที่ ๑ มีผลให้อาณาจักรอ็อตโตมานล่มสลาย แต่ก็อยากรู้ว่ากลไกมันเป็นอย่างไร

บทความบอกว่า สงครามโลกครั้งที่ ๑ มีผลมากต่อ ๓ อาณาจักร คือ รัสเซีย เยอรมนี และออสเตรีย รวมทั้งอาณาจักรที่ ๔ คืออ็อตโตมาน แต่ในยุโรปไม่ค่อยรู้สึก ในหนังสือชี้ให้เห็นว่ามีผลกระทบมากต่อ ตะวันออกกลาง มาจนถึงปัจจุบัน ความน่าสนใจอยู่ที่มันมีผลกระทบต่อเนื่องมาเป็นเวลาร้อยปี

Eugene Rogan บอกว่า การปฏิวัติ Young Turk ในปี 1908 แทนที่จะปลดปล่อยเสรีภาพแก่สังคมเตอรกี กลับกระชับอำนาจอยู่ในมือคนส่วนน้อย และรบทีไรก็ยิ่งเสียดินแดนไปเรื่อยๆ ทำให้มีความระแวงต่อคนถือ คริสต์ในอาณาจักร ในช่วงนี้แหละที่การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ครั้งแรกในศตวรรษที่ ๒๐ เกิดขึ้น คือคนอาร์มีเนีย ๑.๕ ล้านคนถูกฆ่าตายด้วยวิธีการต่างๆ

ผมหวังว่าจะได้อ่าน ว่าเมื่ออาณาจักรอ็อตโตมานล่มสลาย ผลต่อประเทศในตะวันออกกลางมันคลี่คลาย มาอย่างไรจนถึงปัจจุบัน แต่ในคำวิจารณ์ไม่มีเขียน เขียนแต่เรื่องราวการแพ้สงครามโลกครั้งที่ ๑ และโดนริบ ดินแดน เหลือเพียงส่วนเตอรกี รวมทั้งโดนพันธมิตรเข้ายึดครอง แต่ด้วยฝีมือของ เคมาล ปาชา ประเทศก็ได้เอกราช

ไม่ทราบว่าหนังสือเขียนอย่างไร เรื่องผลกระทบภายหลังปี 1920 อ่านชื่อหนังสือก็เข้าใจว่าเป็นเรื่อง ประวัติศาตร์ในช่วง ๗ ปีนั้น หากมีใครเขียนให้เห็นความเชื่อมโยงมาถึงความยุ่งยากในตะวันออกกลาง ในปัจจุบัน ก็น่าจะดี

วิจารณ์ พานิช

๗ พ.ค. ๕๘

บนเครื่องบิน EVA จากลอนดอนกลับกรุงเทพ