เรียนศัพท์จากราก ตอนที่ 2

ความแตกต่างระหว่างรากศัพท์ (root) และ ฐานศัพท์ (base)

รากศัพท์ (root) คือ องค์ประกอบของคำ ที่ไม่สามารถแยกย่อยลงไปได้อีก และ ฐานศัพท์ (base) หมายถึง รูปคำในในขั้นตอนการสร้างคำ ในฐานะที่เป็นฐาน รองรับรวมกับองค์ประกอบอื่น เพื่อสร้างคำใหม่ขึ้นมา

จะขอยกตัวอย่างคำว่า decentralization ที่แปลว่า การกระจายอำนาจออกจากศูนย์กลาง มาวิเคราะห์ เป็นตัวอย่าง ดังนี้

decentralization เกิดขึ้นมาจาก decentralize + ation คำว่า decentralize จึงเป็นฐานศัพท์ (base) ของคำว่า decentralization

decentralize เกิดมาจาก de- + centralize คำว่า centralize จึงเป็นฐานศัพท์ของคำว่า decentralize

centralize เกิดจาก central +-ize คำว่า central จึงเป็นฐานศัพท์ของ centralize

central เกิดจาก center + - al คำว่า center จึงเป็นฐานศัพท์ของคำว่า central เนื่องจาก center เป็นองค์ประกอบของคำ ที่ไม่สามารถแบ่งแยกได้อีกต่อไป คำว่า center จึงเป็นคำที่ไม่เปลี่ยนความหมาย ดังนั้นจึงเป็นรากศัพท์

กล่าวโดยสรุป รากศัพท์ (root) คือ องค์ประกอบของคำ ที่มีลักษณะสมบูรณ์ (absolute) เพราะไม่ว่าจะไปปรากฏของคำใด จะอยู่โดยอิสระ หรือโดยไปรวมกับคำอื่น ก็มีฐานเป็นรากศัพท์อยู่เสมอ

ฐานศัพท์ (base) หมายถึง กระบวนการสร้างคำ ฐานศัพท์มีลักษณะสัมพัทธ์ (relative) เพราะจะมีฐานะฐานศัพท์ก็ต่อเมื่อมีองค์ประกอบอื่นมาเติมข้างหน้าหรือข้างท้าย หรือมีศักยภาพที่จะให้องค์ประกอบอื่นมาเติมข้างหน้าหรือข้างท้ายได้ อนึ่งฐานศัพท์จะเป็นรากศัพท์หรือไม่เป็นก็ได้ ถ้าจะเป็นรากศัพท์ จะต้องมีมีความหมายที่ไม่เปลี่ยน ไม่ว่าจะอยู่ในตำแหน่งใดก็ตาม

หนังสืออ้างอิง

สมศีล ฌานวังศะ. ภาษาน่ารู้: เรียนศัพท์จากราก ตอนที่ 2 ตีพิมพ์ในมติชนสุดสัปดาห์ หน้า 73 ขอโทษที่มิอาจจะบอกฉบับได้ครับ

[sr]

Yes. And in another way a root of a word means where that word comes from (ie. origin). In this case 'centre' (English spelling from French word 'centre') or 'center' (US spelling) is from Latin 'centrum' or greek 'kentron'...

I think perhaps we need clearer Thai word(s) to call what we are talking about ('derivatives' from 'base word') here.

[Dr. Ple]

Root (รากศัพท์) และ ฐานศัพท์ (base) ชอบความรู้ แบบนี้มากๆๆ ค่ะ ... เป็นเรื่องที่่สำคัญ ที่ควรรู้ นะคะ