ทานศีลภาวนา

การทำบุญแบ่งเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ คือ

1 การให้ทาน

2 การรักษาศีล

3 การภาวนา

1 การให้ทานแบ่งได้หลายอย่างหลายวิธีหลายอย่าง อย่างที่ยากยิ่งและยิ่งใหญ่ก็คือการได้ใส่บาตรแก่พระอริยะเจ้าและหากเป็นการใส่บาตรขณะที่ท่านออกจากการเข้าฌานนิโรธสมาบัติใครได้ใส่บาตรจะเป็นบุญใหญ่ที่ให้ผลทันทีภายใน 7 วันชีวิตเปลี่ยนเป็นเศรษฐีร่ำรวย ซึงท่านจะพิจารณาช่วยเหลือใครสุดแท้แต่การโปรดหรือสั่งสมบุญมาที่จะได้เจอ ในปัจจุบันหากเราจะมองว่ายากก็ยากที่จะรู้ว่าใครจะเป็นสัปปะบุรุตพระอริยะ ชั้นโสดาบัน พระสกิทาคามี พระอนาคามี หรือ พระอรหันต์ เกินแก่ปุถุชนอย่างเราจะรู้ได้ขอเพียงเราตั้งใจให้บริสุทธิ์ ด้วยทานที่บริสุทธิ์ ส่วนผู้รับทานสุดแล้วบุญเราไม่อาจเลือกได้หรือดูได้จากภายนอก

การให้ทานยังแบ่งได้อีกมากมายนอกจากการใส่บาตรทำบุญที่ปฏิบัติกันอยู่โดยทั่วไปแล้วยังมีหลายอย่างที่เราเลือกทำได้ ก็เป็นการสะสมออมบุญไว้ให้สุขใจทันที่และมีสุขต่อไปในภายภาคหน้าผู้เขียนจะพยายามแจงในรายละเอียดในบทต่อไป

และ ทานยังพอจำแนกได้ เป็นสองวิธีใหญ่ ๆ คือ

อามิสทาน ธรรมทานและอภัยทาน

อามิส ก็คือการบริจาคสละออกเสียสละทรัพย์บริจาคทรัพย์สินข้าวของเงินทองและรวมทั้งกำลังกายใจสติปัญญาเพื่อช่วยเหลือผู้อื่น เพื่อประโยชน์ของผู้อื่นเมื่อเราบริจาค เสียสละทรัพย์ไปแล้วผลนั้นได้เป็นผลที่ดีกับคนอื่นได้เป็นผลบุญ เป็นกุศลกับผู้บริจาคลดความตระหนี่ หรือการยึดติด ยึดมั่นว่าเป็นของตน การสละทาน หรือจาคะ ที่ทำให้ผู้อื่นมีความสุขเท่ากับเป็นการปลดภาระตัวเราของเรา เป็นกุศลต่อผู้กระทำ ลดความเห็นแก่ตัว นอกจากทรัพย์หรือกำลังกายใจสติปัญญาแล้วทานที่เหนือกว่าการให้ทานใด ๆ คือธรรมทานที่ดังพุทธพจน์ ที่ว่า สพพทาน ธรรมมทาน ชินาติ ธรรมทานชนะการให้ทั้งปวง หมายความว่าไม่ว่าการให้ใดยิ่งใหญ่กว่าการให้ธรรมมะไม่มี การให้ธรรมทานก็คือการให้แสดงธรรมให้คนเข้าใจในธรรมการที่พระสงฆ์แสดงธรรมให้เราเข้าใจถือเป็นการให้ธรรมทาน หากแต่การให้ธรรมทานนั้นคือการให้ที่เป็นธรรมมะให้ให้เข้าใจ ไม่ได้หมายถึงการแจกเอกสารธรรมมะเพราะคนอาจไม่ได้อ่านไม่ได้เข้าใจแต่ก็เป็นธรรมทานได้หากมีคนรับอ่านแล้วเข้าใจเข้าถึงได้จากเอกสารที่เราให้ แต่การให้ในตอนแรกไม่ถือว่าเป็นธรรมทานยังเป็นอามิสทานอยู่ จะเป็นธรรมทานได้หมายถึงผู้รับได้เข้าใจในธรรมที่ผู้ให้ถ่ายทอดไป หาผู้ให้ธรรมทานเป็นอริยบุคคล โอกาสที่ผู้รับจะเข้าใจในธรรมนั้นสูงมากเพราะท่านจะรู้จริตของผู้รับธรรมมะทำให้ง่ายในสมัยพุทธกาล เราจะได้ยินเสมอว่าไดฟังเพียงครั้งเดียวก็บรรลุธรรมได้ จริงแล้วนอกจากผู้ให้จะมีความสามารถเป็นอริยบุคคลแล้วผู้รับก็ต้องบำเพ็ญบารมีมานับชาติไม่ถ้วนเช่นกันไม่อย่างนั้น คงไม่ได้มีรับธรรม กับพระอริยบุคคลได้ เราปุถุชนได้ยินได้ฟังแบบนี้อย่าท้อใจก็ต้องหมั่นบำเพ็ญทานบารมีให้มากที่สุด เพราะทุกคนทำได้ได้เกิดมาเป็นมนุษย์ทั้งที่อย่าได้เสียโอกาส เสียชาติเกิดเลยที่เดียว

2 การรักษาศีล

การรักษาศีล จะทำให้เป็นคน เป็นมนุษย์ ที่สะอาดบริสุทธิ์ การรักษาศีลอย่างน้อยศีลห้า การรักษาศีลห้าโดยปกติคนทั่วไปจะไปรับศีลสมาทานศีลจากพระสงฆ์ แต่จริงแล้วศีลห้าแม้ไม่ได้สมาทาน ก็ถือว่าเป็นศีลพื้นฐานของมนุษย์เป็นอานิจศีล ไม่ต้องสมาทานก็ต้องรักษาและหากทุศีลแม้ไม่ได้สมาทานก็ถือว่าขาด หรือทะลุได้แล้วแต่กรณี ฉะนั้นแม้ไม่ได้สมาทานก็ไม่ได้แปลว่าไม่ต้องรักษาศีล หรือ จะรักษาศีลโดยไม่ต้องสมาทาน ก็ถือว่ามีศีล คำว่า มีศีล ก็หมายความว่าต้องมีวิรตี 3 หมายถึง ตั้งใจวิรัติเรียกว่า สมาทานวิรัต สองสัมปัตติวิรัติคือตัดได้จริงเมื่อมีสถานการณ์ เช่น สมาทานแล้วนอนหลับหรือหลีกหนีสถานการณ์ก็ยังไม่ถือว่ามีศีลเช่นเพื่อนชวนกินเหล้าที่เคยกินแล้วเราปฏิเสธ อย่างนี้ถึงจะเรียกว่ามีศีลผ่านได้สามคือ สมุทเฉทวิรัติคือตัดได้จริง ๆ หากจะพิจารณาให้ละเอียดจริง ๆ เราต้องละได้ทั้งทางใจด้วย เช่นอยากดื่มเหล้าแต่หักห้ามใจได้ก็มีศีลในทางหยาบ แต่ทางจิตประณีตจริง ๆ ก็ถือว่าขาดศีลเพราะยังอยากดื่มเหล้าอยู่ เพราะฉะนั้นอย่างน้อยเราไม่ดื่มเราปฏิเสธได้จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี นำไปสู่การละเลิกได้ในโอกาสต่อไปก็ยังดีกว่าไม่คิดจะละเลิกเลยเมื่อสะอาดทั้งระดับหยาบแล้ว ต่อมาสามารถถือศีลให้บริสุทธิ์ได้ทางจิตเพิ่มขึ้นก็มีความริสุทธิหมดจริง ๆ ก็เป็นบาตร ให้นำไปสู่การภาวนามัยต่อไป

อานิสงส์ของการรักษาศีล ก็ทำให้เป็นสุขไม่ทุกร้อนไม่เดือดร้อน หมายถึง เป็นปกติ ไม่มีเรื่องให้เดือกร้อนรำคาญใจไม่เจอเรื่องทุกข์หนักมารบกวนใจผู้เขียนเห็นว่าเป็นหลักใหญ่ที่สำคัญและตรงไปตรงมามีเหตุผลที่เห็นและพิสูจน์ได้เลยเพราะการไม่มีศีลก็เท่ากับเราละเมิดหรือทำให้ตัวเองและคนอื่นเดือดร้อนเช่นการดื่มเหล้าเมามายไม่มีสติอาจไปขับรถเกิดอุบัติเหตุทำให้ตัวเองเจ็บหรือตายและชนคนอื่น ๆ ให้บาดเจ็บหรือตายก็เป็นทุกข์กันมากมายทั้งตัวเราเองและญาติพี่น้องหรือฆ่าคนฆ่าสัตว์ที่เขาก็รักชีวิตและกลัวความตายความเจ็บ ทุกข์คนปุถุชนทุก ๆ ชีวิตก็รักสุขเกลียดทุกข์เมื่อเราก็เป็นทุก ๆ คนก็เป็นอย่างนี้การไม่รักษาศีลจึงเป็นเรื่องเดือดร้อนและเป็นทุกข์ทั้งตัวเราและคนรอบข้าง

นอกจากนี้คนที่มีโอกาสมาเกิดเป็นคนนั้นแสนยากหากไม่รักษาศีลย่อมกลับมาเกิดเป็นมนุษย์อีกนั้นยากมากยิ่ง ๆ ขึ้นไปอีกสังสารวัฏก็จะทอดยาวไปอีกนานแสนนานต่อไป ศีลจึงถือว่าเป็นบาตรเบื้องต้นที่เป็นคนอยู่ได้และได้เป็นคนต่อไป และเป็นฐานในการปฏิบัติบุญใหญ่ที่เรียกว่าภาวนาต่อไป

3 การภาวนา เป็นที่สุดหรือบุญใหญ่ที่สุด และผู้เขียนอยากบอกว่าเป็นเรื่องที่ทุกคนควรเรียนรู้และเข้าใจและนำไปสู่การปฏิบัติ หลายคนเห็นโฆษนาที่วัดโน้นนี้สำนักนั่นนี่สอนปฏิบัติธรรมกันดาษดื่นมากมาย ให้เราเลือกไปปฏิบัติหรือเราไปแล้วเมื่อเรารู้และเข้าใจเราก็สามารถปฏิบัติได้เองขยันหมั่นทำจนเป็นประจำเป็นสันดาน หรือเป็นกิจวัตรที่สำคัญในชีวิตประจำวันก็ยังได้และบางครั้งเมื่อเราเข้าใจแม้ในชีวิตประจำวันก็ทำได้โดย และได้บุญมากกว่าการให้ทานและยิ่งการให้ทานแบบไม่รู้เรื่องรู้ราวมาก ๆ การเชื่อไปตามคำทำนายของหมอดูและไปทำบุญบ้างปล่อยนกปล่อยปลาก็เป็นบุญแต่ เรากลับไปส่งเสริมกาจจับนกหาปลามาให้เราปล่อย ก็น่าจะไม่เป็นเหตุเป็นผลที่ดีที่ควรส่งเสริมเลยการที่เราเห็นใครขังนกไว้ซื้อปลามาไว้ให้เราปล่อยจึงไม่น่าจะได้บุญมาก อย่าแห่ทำตาม ๆ กันไปแต่หากเราเห็นสัตว์เดือดร้อนเป็นทุกข์ช่วยเหลือก็ย่อมเป็นบุญได้โดยเราสงเสริมให้การทำบุญของเราเกิด วัฐจักรการส่งเสริมทำธุรกิจบาปต่อไป การภาวนาที่ผู้เขียนบอกว่าทำที่ได้แม้กระทั่งขณะทำงาน จิตใจเราประณีต อยู่กับงานอย่างใส่ใจทั้งกายใจที่ปฏิบัติอยู่อยู่ด้วยกัน เมื่อกายใจอยู่ด้วยกันเป็นการรู้อารมณ์ปัจจุบัน ก็เป็นบุญที่ได้รับผลทันทีได้สุขใจได้ทันที่ เช่นเซลล์ที่มีความรู้ขยันตั้งใจเมื่อมีลูกค้ามาพบก็ ประณีต ตั้งใจให้ความสำคัญให้ข้อมูลให้รายละเอียดให้ความสำคัญกับลูกค้าเมื่อใจและการปรานีตอยู่ด้วยกันไม่วอกแวกตั้งใจจากภายในก็จะทำให้ลูกค้าเห็นสิ่งที่ปรากฏเหล่านี้ออกมาทางสีหน้ารอยยิ้มและความตั้งใจอบอุ่นหากเขาพร้อมและตั้งใจมาด้วยก็มีโอกาสมากอย่างยิ่งที่จะเกิดการตัดสินใจซื้อสินค้า นี่คือผลของการ ไม่นอกใจ ให้ความสำคัญกับคนตรงหน้าที่เราพูดคุยตั้งใจ การทำงาน จึงเป็นการปฏิบัติธรรมและได้ผลตอบแทนที่ดีก็คืองานสำเร็จที่ประจักษ์แจ้งอยู่ตรงหน้าทันที แต่การภาวนาก็แบ่งได้เป็นหลายระดับนอกจากการระลึกรู้การตั้งใจอยู่กับปัจจุบันอารมณ์อย่างที่กล่าวแล้ว ยังมีการปฏิบัติอีกหลายแบบ ที่หลายคนแปลก ๆใจ เช่นผู้เขียนเห็นชีวิตของคนพม่าผ่านทางโทรทัศน์ ว่าทุก ๆ เช้าเขาจะทำบุญใส่บาตรและนั่งวิปัสสนา จากนั้นก็ไปเขียนรูป วางไว้ให้นักท่องเที่ยวเลือกซื้อไป การทำงานเขียนรูปข้าง ๆ เจดีย์ เก่า ๆ เขียนเสร็จก็นั่งวิปัสสนา จนรู้สึกอนุโมทนามาก ๆ เรียบง่ายได้เงินก็ดูแลคุณแม่ที่สูงอายุว่างก็วิปัสสนา