ชีวิตที่พอเพียง : ๒๓๐๐. ตามเสด็จปราจีนบุรี : ๖. ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน

หลังจากทำงาน ๓ วัน (๗ - ๙ ตุลาคม ๒๕๕๗) คณะกรรมการนานาชาติ รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล และคู่สมรส ได้รับพระราชทานพาเที่ยว ๓ วัน (๑๐ - ๑๒ ตุลาคม ๒๕๕๗) ปีนี้ไปภาคตะวันออก ๓ จังหวัด คือ ปราจีนบุรี สระแก้ว และ ฉะเชิงเทรา

วันสุดท้าย คือวันที่ ๑๒ ตุลาคม ๒๕๕๗ เสด็จที่เดียว คือ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน จังหวัดฉะเชิงเทรา พื้นที่ซึ่งเคยเป็นป่าอุดมสมบูรณ์ แล้วการตัดไม้ทำลายป่าก็ทำให้บริเวณนี้กลายเป็นที่เสื่อมโทรม นิทรรศการที่ศูนย์ประสานงาน บรรยายโดย ดร. พิสุทธิ์ วิจารสรณ์ ข้าราชการเกษียณอายุจากกรมพัฒนาที่ดิน ให้ทั้งความสนุกสนานจากอารมณ์ขันของท่าน และให้ความรู้เรื่องการฟื้นที่ดินเสื่อมโทรม กลายเป็นป่าดังเดิม โดยเริ่มในปี พ.ศ.๒๕๒๒

ที่นี่คือ Development Research Center ศึกษาวิธีการพัฒนาดิน พัฒนาแหล่งน้ำ ฟื้นฟูสภาพป่า พัฒนาพันธุ์พืช พัฒนาพันธุ์สัตว์ พัฒนาการประมง พัฒนาอาชีพ พัฒนาความเข้มแข็งของชุมชน และพัฒนาการท่องเที่ยว คือศูนย์ฯ กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยว พักผ่อนหย่อนใจ เป็น "พิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิต"

เราไปดูวีดิทัศน์นำเสนอเรื่องราวของศูนย์ แล้วออกมาชมนิทรรศการถาวรเกี่ยวกับเรื่องราวของศูนย์ แล้วจึงไปชมนิทรรศการสด แสดงการเลี้ยงกบ เลี้ยงไก่ลูกผสมพันธุ์พื้นเมืองที่ปล่อยให้คุ้ยเขี่ยหากินเอง เลี้ยงเป็ดกินไข่ ปลูกมะนาวนอกฤดูในวงซีเมนต์ แสดงการตำข้าว สีข้าวด้วยสีมือ ฝัดข้าวด้วยกระด้ง ขนมและเครื่องดื่มจากข้าว การเพาะเห็ด ว่านสาวหลง และสมุนไพรชนิดต่างๆ

แล้วจึงนั่งรถรางทัศนศึกษาวนไปรอบบริเวณอันกว้างขวาง มีกิจการหลากหลาย พร้อมคำบรรยายของ ดร. พิสุทธิ์ เรื่องการเษตรทฤษฎีใหม่ หญ้าแฝก การฟื้นฟูดิน การเกษตรอินทรีย์ สวนพฤกษศาสตร์หลากชนิดพืช สวนสมุนไพร การฝึกอาชีพ การพัฒนาชุมชน ได้เห็นกับตา ว่าศูนย์นี้มีคุณประโยชน์ต่อการเรียนรู้ของสังคมไทยอย่างไรบ้าง ใช้เวลา ๑ ชั่วโมง ก็ถึงกำหนดเวลารับประทานอาหารเที่ยง ที่อาหารมากกินได้ไม่ถึงครึ่ง อร่อยทุกอย่าง แต่ที่ต่างจากที่อื่นคือกุ้งแม่น้ำ ที่อยู่ในน้ำกร่อย เนื้อแน่นและหวานมาก ท่านผู้ว่าราชการจังหวัดฉะเชิงเทราบอกว่ามีที่นี่ที่เดียว

รับประทานอาหารเที่ยงเสร็จ ก็เสด็จกลับแยกจากคณะ สาวน้อยกับผมไปลงรถที่โรงแรมโอเรียนเตล แล้วนั่งแท็กซี่กลับบ้าน เป็นอันจบภารกิจงานรับใช้มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลปี ๒๕๕๗ ชุดใหญ่ ๖ วัน ต่อไปมีการประชุมคณะกรรมการมูลนิธิฯ วันที่ ๑๗ ตุลาคม และแถลงข่าวประกาศรางวัล วันที่ ๖ พฤศจิกายน

ผมบันทึกเรื่องการไปเที่ยวศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนไว้เมื่อ ๗ ปีที่แล้ว ที่นี่

ภายในห้องนิทรรศการถาวร คนขวามือคือ ดร. พิสุทธิ์

ผังแสดงพื้นที่ทำการเกษตรทฤษฎีใหม่

แสดงการสีข้าวด้วยสีมือ ตำข้าว และฝัดข้าว

นั่งรถรางทัศนศึกษาทั่วบริเวณ

ทางเดินศึกษาพรรณไม้

สวนสมุนไพร และบริการการแพทย์แผนไทย

การฝึกอาชีพตีเหล็ก

การเพาะพันธุ์ไรแดง เป็นอาหารสัตว์น้ำ

เลี้ยงกบในกระชัง

แปลงรวมพันธุ์บัว

แปลงสาธิตเกษตรผสมผสาน

พลับพลาพระราม ราษฎรสร้างถวายในหลวง

ทดลองปลูกหญ้าแฝกรอบแนวป่าไม้

แปลงเกษตรยั่งยืน

เตยเปียก

ส่วนหนึ่งของอาหารเที่ยง กุ้งแม่น้ำ (กร่อย) ด้านบนซ้ายของภาพ เนื้อแน่นอร่อยมาก มีเฉพาะที่ฉะเชิงเทรา

วิจารณ์ พานิช

๑๐ ต.ค. ๕๗