วันนี้คุยเรื่องความหลังของผู้เขียนนะคะ .... ชาวล้านนา .... นิยมรับประทานพืชที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ …. อาจจะเป็นผักป่าหรือว่าผักข้างรั้ว ... กินข้าวเหนียวเป็นอาหารหลัก... นิยมปรุงอาหารโดย...ไม่ใส่น้ำตาล … มีรสเค็มนำและเผ็ดเล็กน้อย ...ใช้กะทิปรุงน้อยกว่าภาคกลาง … นิยมแกงแบบน้ำขลุกขลิกและน้ำพริกต่างๆ ก็ค่อนข้างแห้ง เพราะชาวล้านนารับประทานด้วย ... วิธีปั้นข้าวเหนียว ...เป็นก้อนเล็กๆ แล้วจิ้มลงไปในน้ำแกง ผักป่า ... เป็นผักที่ได้มาจากป่า หรือ จากแพระ (ป่าละเมาะ) ...
- ในฤดูร้อน ...ได้แก่ ปลีกล้วย ...ยอดมะขาม ...ยอดมะม่วง ..ผักเสี้ยว ..ผักเฮือด
- ในฤดูฝน.. จะมีอาหารจากป่ามาก เช่น หน่อไม้ ...เห็ด... ผักหวาน...ผักปู่ย่า...ในทุ่งนามี ผักสีเสียด... ผักกาดนา หรือ ผักจุมปา ....ผักแว่น... ผักบุ้ง เป็นต้น
ภาพจากhttp://library.cmu.ac.th/ntic/lannafood/culture_la...
การจัดสำรับอาหารของชาวล้านนาจัดใส่...ขันโตก หรือโก๊วะข้าว ... ทำมาจากไม้ .... นิยมใช้ไม้สักในการทำขันโตก ... ปัจจุบัน มีการนำเอา...หวายมาสานเป็นขันโตกด้วย ...ในงานทำบุญใหญ่ เช่น งานปอยหลวง ..งานปอยหน้อย หรือ งานบวชเณร ...งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่ … หรือจะเป็นงานศพ ฯลฯ ... ชาวล้านนานิยมใช้ถาด... ซึ่งหาซื้อได้ทั่วไปในท้องตลาด ...เป็นถาดที่มีลวดลาย ...ส่วนใหญ่ จะเป็นลายดอกไม้สีสดใส ... มาใช้เป็นภาชนะใส่อาหารแทนขันโตก … ปัจจุบันยังพบว่า...มีการใช้อยู่ในแถบนอกเมือง ....การรับประทานอาหารอาหารของชาวล้านนา.... มักจะให้พ่อแม่ หรือญาติผู้ใหญ่ที่อาวุโสที่สุดในบ้าน .... รับประทานเป็นคนแรก ... จากนั้นลูกๆ หรือ ผู้อ่อนอาวุโสจึงจะลงมือรับประทาน ... ซึ่งเป็นประเพณีนิยมมาแต่โบราณกาลนะคะ
ขันโตก หรือโก๊วะข้าว..ทำมาจากไม้สัก...ใช้ในสมัยเป็นเด็ก...เป็นของที่เก็บรักษาไว้....อายุน่าจะมากกว่าผู้เขียนอีกนะคะ .... เพราะจำได้ว่าเกิดมาก็เจอโก๊วะข้าวใบนี้แล้วนะค่ะ
ขันโตก ...จากบ้านถวาย ... ของใหม่ค่ะ
ขันโตก 2 ใบนี้ได้จากบ้านถวาย ชองใหม่ ... ใช้ใส่ผลไม้ทานเวลาดูTV ..... ใช้ที่บ้านเพชรบุรี ทุกวันค่ะ
สรุปได้ว่า .... ในสมัยผู้เขียนเป็นเด็กๆ ... การจัดสำรับอาหารของชาวล้านนาจะจัดใส่...ขันโตกหรือโก๊วะข้าว ... ทำมาจากไม้และนิยมใช้ไม้สัก ในการทำขันโตกค่ะ...ซึ่งขันโตกหรือโก๊วะข้าว ... ก็คงคลายๆ กับโต๊ะรับประทานอาหารของคนภาคกลางนะคะ .... แต่ขันโตกในภาพนั้น ... เป็นของที่ผู้เขียนใช้ทานข้าวมาตั้งแต่เล็กๆ ...อายุของเขาคงมากกว่าอายุผู้เขียนหลายปีนะคะ.... พอย้ายมาเมืองเพชร ... และคุณพ่อ - คุณแม่เสียไปแล้ว .... ก็เลยเก็บรักษาไว้ค่ะ ... เป็นสิ่งเตือนใจถึงอดีต ... ความหลัง .... ไม่รู้ว่าสมัยนี้คนเมืองเหนือ...คนล้านนา เขายังคงใช้สำหรับรับประทานข้าวอยู่หรือไม่ นะคะ
ขอบคุณค่ะ
๑๘ สิ่งหาคม ๒๕๕๗
