พ่อแสนกับงูสิง

ขอแนะนำพ่อแสน วงศ์กระโซ่โดยสรุป พ่อแสนเป็นเกษตรกรที่ อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร อายุ 63 ปี มีบุตรธิดา 7 คน การศึกษา ป. 4 เป็นผู้นำกิจกรรมในเรื่องนวเกษตรของจังหวัดมุกดาหาร ปลูกป่าด้วยมือจากพื้นที่ที่เคยโล่งเตียนด้วยการถางป่าเดิมปลูกมันสำปะหลังและต่อมาปลูกมะขามหวาน แต่พ่อแสนพบว่าการเกษตรแบบนั้นไม่ใช่ทางออกในชีวิต จึงกลับมาปลูกต้นไม้สารพัดชนิดโดยเอามาจากป่า ....

ผมมาเยี่ยมพ่อแสน พร้อมกล่าวว่าอยากมาดูว่าพ่อแสนทำอะไรบ้างวันนี้ หลังจากที่โครงการ คฟป.สิ้นสุดลง พ่อแสนเดินไปเปิดถังพลาสติกใบใหญ่ขนาดบรรจุ 200 ลิตรซึ่งพ่อแสนบอกว่านี่คือตู้เก็บเอกสาร แล้วหยิบถุงย่ามออกมาใบหนึ่ง ล้วงข้างในหยิบเอาสมุดบันทึกและปฏิทินเก่าๆออกมาให้ผมดู พ่อแสนพลิกไปที่เดือน 4 หรือเดือนเมษายน พร้อมกล่าวว่า...ที่อาจารย์แนะนำให้ผมจดอุณหภูมิและสิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นลงในแบบฟอร์มนั้น แบบฟอร์มมันหมดแล้ว ผมเลยจดลงในนี้ มันสะดวกดี....

ใช่ครับผมเรียนรู้มาจากเกษตรกรที่โคราชที่ทำการบันทึกอุณหภูมิทุกวัน วันละ 3 เวลา เช้า กลางวัน เย็น พร้อมทั้งบันทึกด้วยว่า วันนั้นมีปรากฏการณ์อะไรเกิดขึ้นบ้าง บันทึกไว้เพื่อเป็นบทเรียนและสามารถใช้พยากรณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นต่างๆได้หากมีสถิติเหล่านี้ไว้หลายๆปี พ่อแสนก็ทำจริงๆ พร้อมทั้งเรียนรู้ไปด้วย อย่างเช่นวันที่ 4 เดือนเมษายนนั้นมีอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงไปมาก เช้า 40 องศา เที่ยง 39 องศา และบ่ายๆเย็นๆ อุณหภูมิกลับสูงขึ้นไปอีกที่ 40 องศา พอแสนบอกว่ามันร้อนผิดปกติ และน่าจะกระทบต่อระบบเกษตร แต่ยังสังเกตุไม่เห็นชัดเจน...

เราคุยกันเพลิน จนมาถึงตอนหนึ่งพอแสนบอกว่าผมจับงูสิง ได้ตัวหนึ่ง ผมเลี้ยงมันไว้ศึกษา ผมงง เพราะเคยเห็นแต่พ่อแสนเลี้ยงผึ้ง ค้างคาว แมงโยงเย่ง ตัวบึ้ง(แมงมุมป่า) ..มาวันนี้พ่อแสนเลี้ยงงูสิง.. พ่อแสนดึงแขนผมไปดูที่เลี้ยงงู ผมยิ่งงงเพราะไม่ได้เลี้ยงในที่เลี้ยงที่เราเข้าใจกันทั่วไปเช่น ในกรงที่มีรูเล็กๆที่งูออกไม่ได้ แต่เป็นท่อใสๆยาวๆที่ทำมาจากขวดน้ำพลาสติกใสเอามาต่อกันยาวๆเชื่อมให้แน่นด้วยการเจาะรูแล้วเอาเชือกรัดไว้ ปลายสองข้างนั้นข้างหนึ่งเป็นฝาปิดขวด อีกด้านหนึ่งเป็นรูเปิดเท่าขนาดขวด ที่สามารถเปิดออกได้ ปิดลงได้ด้วยขวดที่ปิดทึบนั่นเอง

ไปไงมาไงถึงไปจับงูสิงมาเล่าพ่อแสน..ผมจี้ถามทันที พ่อแสนเล่าว่า สมัยก่อนนั้นเครื่องมือดักสัตว์ มีหลายชนิด ที่ง่ายที่สุดคือ หลุม ก็ขุดหลุมดินเรานี่แหละให้ลึกมากพอที่สัตว์ตกลงไปแล้วขึ้นไม่ได้ พ่อแสนเล่า ผมทำมานานแล้วเรื่องการขุดหลุมดักสัตว์ป่า หลุมที่พ่อแสนทำนั้นวัตถุประสงค์หลักคือดักตัวอ้นป่า แต่ต่อมามักจะได้หนูป่าที่ตกลงไปในหลุมแล้วขึ้นไม่ได้ เราก็หมั่นมาดูว่ามีตัวอะไรตกลงไปบ้าง

พ่อแสนจูงมือผมไปดูหลุมที่ขุดไว้ พ่อแสนบอกว่าทำมานานแล้วตั้งแต่มาอยู่ที่นี่ ผมเคยเห็นแต่ไม่คิดว่าจะเป็นหลุมดักสัตว์ คิดว่าเป็นบ่อน้ำตื้น เพราะใส่ปลอกปูนซีเมนต์ที่เรียกว่า Cassing ลงไปสามชั้น ความสูงน่าจะประมาณ 1 เมตรครึ่ง ผมถามว่าทำไมต้องลงทุนเอาปลอกซีเมนต์มาใส่ พ่อแสนตอบจากประสบการณ์ว่า อาจารย์..หากไม่ทำเช่นนี้ ปล่อยให้เป็นดิน หนูมันตกลงไปมันขึ้นมาได้นะครับ มันกระโดดไม่ถึงปากหรอก หรือปีนไม่ได้ แต่มันขุดรู ชอยไชจนถึงข้างบนนี่ ผมเจอะมาแล้ว....

ไม่ต้องเอาอะไรมาล่อ ปล่อยไว้เช่นนี้ เอาใบไม้มาปิดไว้ก็ได้ วันที่ผมได้งูสิงเพราะว่า หนูมันตกลงไปแล้วเดาว่า งูสิงมันก็ตามลงไปจะกินหนู ผมมาเห็นพอดีเลยจับทั้งหนูทั้งงู

ผมถามว่าอ้าวแล้วจับงูอย่างไร พ่อแสนก็ชี้ไปที่กระบอกไม้ไผ่ที่ทะลุปล้องแล้วยาวสัก 1 เมตร เอาเชือกผูกหัวท้ายแล้วหย่อนลงไปก้นบ่อ เอาไม้มาไล่งูให้เขาไปในกระบอกนี้ เมื่อมันเข้าแล้วก็ค่อยๆดึงขึ้นมาเบาๆ เอาฝาปิด แล้วก็เอาไปใส่ที่เลี้ยงงูยาวๆนั่น

แล้วให้อาหารมันอย่างไรผมถามพ่อแสน.. ผมก็ไปหาเขียด ตะปาด กบตัวเล็กๆ เอามาใส่เข้าไป แรกๆผมเฝ้าดูมันกินมันก็ไม่กิน เมื่อเราทิ้งไว้ เอาผ้ามาปิด วันรุ่งขึ้นมาดู มันกินเข้าไปแล้ว พุงมันป่องเชียว เท่าที่ดูมัน หากเอากบ เขียนมาให้หลายตัว มันกินครั้งเดียวก็อยู่ไปหลายวัน จนกว่ามันจะถ่ายมูลออกมามันจึงจะกินอาหารใหม่เข้าไป นี่เป็นการเรียนรู้ใหม่

พ่อแสนบอกว่า ผมอยู่ป่ามานาน และเคยมีประสบการณ์กับงูป่ามาแล้วมากมาย ผมคิดวางูมันมีกลิ่น แต่เราไม่รู้ว่านี่คือกลิ่นของมัน แต่งูด้วยกันมันรู้ ผมก็เลยคิดว่า อยากจะ “เอางูไปต่องู” เช่น หากงูสิงตัวนี้เป็นตัวเมีย เอาไปล่อในป่า งูสิงตัวผู้น่าจะไปหางูสิงตัวเมียตามกลิ่นของมัน หรือหากเรามีงูสิงตัวผู้ ตัวเมียก็น่าจะมาหา

อีกมากมายที่ปราชญ์ชาวบ้านท่านนี้ไม่เคยหยุดนิ่ง ท่านคิดสร้างสรรค์นวัตกรรมพื้นบ้านเพื่อการพึ่งตัวเองมาตลอด ..พ่อแสน วงศ์กระโซ่ แห่ง บ้านเลื่อนเจริญ อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร

เขียนใน GotoKnow โดย บางทราย
ใน เก็บตกงานพัฒนา

คำสำคัญ (Tags): #พ่อแสน วงศ์กระโซ่#ดงหลวง#เลื่อนเจริญ#งูสิง

หมายเลขบันทึก: 538056เขียนเมื่อ 4 มิถุนายน 2013 11:29 น. ()แก้ไขเมื่อ 4 มิถุนายน 2013 11:29 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน

บางทราย