กล้วยหักมุกทอง
หลังจากผมปลูกบ้านใหม่เสร็จ บ้านก็แล้งและร้อนมากเลย เพราะต้นใม้ใหญ่ที่เคยมีมันไม่เหลืออีกแล้ว จะปลูกไหม่ทดแทนมันก็โตช้าเหลือเกิน ก็มีพี่ชายคนหนึ่งแนะนำให้ปลูกกล้วยเอาไว้ก่อน เพราะกล้วยโตเร็วมาก เพียงหกเดือนก็จะให้ร่มเงาได้ส่วนหนึ่งถ้าเราปลูกถี่ๆ นอกจากนั้นกล้วยยังเป็นพี่เลี้ยงให้กับต้นไม้ที่เราปลูก ช่วงพรางแสงแดดที่แรงเกินไปสำหรับต้นไม้ปลูกใหม่ ช่วยรักษาความชื้นในดิน เพราะกล้วยเป็นต้นไม้ที่กักเก็บน้ำไว้ได้จำนวนมากมายมหาศาลทั้งในลำต้นและราก และจะค่อยๆปลดปล่อยออกมา ส่วนต่างๆของกล้วยยังเอามาทำปุ๋ยบำรุงดินได้เป็นอย่างดี เพราะอุดมไปด้วยโพแทสเซี่ยม รากกล้วยยังช่วยระเบิดดินแข็งๆให้เปิดช่องให้น้ำไหลลงได้ดินได้มากขึ้น และเมื่อฝนตกกล้วยยังช่วยดูดซับน้ำเอาไว้ทำให้น้ำขังน้อยลง ที่สำคัญผมชอบทานกล้วยมาก เหตุนี้บ้านผมตอนนี้เลยเต็มไปด้วยต้นกล้วยครับ
เมื่อบ้านเต็มไปด้วยกล้วย ก็เลยขอนำกล้วยที่บ้านมาเป็นพระเอกโชว์ตัวบ้างนะครับ ซึ่งกล้วยชนิดแรกในบ้านที่จะแนะนำก็คือ "กล้วยหักมุกทอง" ครับกระผม
ชื่อสามัญ ไทย กล้วยหักมุก (กลาง) กล้วยฮากมุก (อีสาน)
ชื่อสามัญ อัง. Silver Bluggoe
ชื่อวิทยาศาสตร์ Musa (ABB group) "Kluai Hak Mulk "
กลุ่มย่อย Bluggoe
แหล่งกำเนิด ประเทศอินเดีย พบได้ทั่วไปในประเทศไทย
ลักษณะทั่วไป
- นิสัย เป็นกล้วยที่เจริญได้ดีในที่ดอน ไม่ชอบน้ำมากเหมือนกล้วยน้ำว้า ในปัจจุบันนี้เริ่มหากล้วยชนิดนี้ยากแล้ว
- ต้น ลำต้นสูง 2.5 - 3.5 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 15 ซม. กาบลำต้นด้านนอกมีประดำเล็กน้อย ด้านในมีสีเขียวอ่อน
- ใบ ก้านใบมีร่องค่อนข้างแคบ และมีครีบ เส้นกลางใบสีเขียวมีนวลทางด้านล่าง ใช้ประโยชน์เป็นใบตองได้ดี
- ดอก ช่อดอกไม่มีขน ปลีรูปไข่ค่อนข้างป้อม ม้วนงอขึ้น ด้านบนป่านมีนวลหนา ด้านล่างมีสีแดงเข้ม
- ผล เครือหนึ่งมีประมาณ 7 หวี หวีหนึ่งมี 10 - 16 ผล ผลใหญ่ ก้านผลยาว ปลายผลลีบลง มีเหลี่ยมชัดเจน เปลือกหนา เมื่อสุกสีเหลืองอมน้ำตาล มีนวลหนา เนื้อสีส้ม
- การใช้ประโยชน์ ผลใช้แปรรูป ผลสุกนำมาปิ้ง รับประทานได้รสชาติดี หรือนำไปเชื่อมน้ำตาล ฉาบ ทอด
กล้วยหักมุกเป็นกล้วยที่คนไทยเคยคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี แต่ปัจจุบันเริ่มมีจำนวนลดน้อยลงไปมาก เด็กรุ่นใหม่บางทีก็ไม่เคยทานกันเลย รู้จักแต่กล้วยหอม กล้วยน้ำว้า กล้วยไข่ ทั้งๆที่กล้วยหักมุกเป็นกล้วยที่สามรถนำมาแปรรูปเป็นอาหารได้หลากหลายเป็นอย่างมาก ที่พิษณุโลก "ร้านวุ่นใส" เคยจำหน่ายขนมสุดยอดอร่อย คือ เฟรนฟรายกล้วยหักมุก แต่ก็ไม่มีขายแล้ว เพราะว่ากล้วยหักมุกหายากขึ้นทุกวัน
สรรพคุณของกล้วยหักมุกและวิธีใช้
1. กล้วยหักมุกมีสรรพคุณ โดยมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย สาเหตุท้องเสีย กล้วยมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของอาการท้องเสียได้แก่ เอสเคอริเคีย โคไล (Escherichia coli)
2. ในกล้วยจะมีสาร tannin ซึ่งมีฤทธิ์ฝาดสมาน ใช้แก้อาการท้องเสียได้ โดยออกฤทธิ์ลดการบีบตัวของลำไส้
3. กล้วยหักมุกมีฤทธิ์ต้านการเกิดแผลในกระเพาะ เมื่อทดลองให้หนูขาวกิน aspirin แล้วกินผงกล้วยดิบ พบว่าป้องกันไม่ให้เกิดแผลในกระเพาะได้ เมื่อกินผงกล้วยดิบในขนาด 5 กรัม และรักษาแผลที่เป็นแล้วในขนาด 7 กรัม สารสกัดมีฤทธิ์เป็น 300 เท่า ของผงกล้วยดิบ โดยออกฤทธิ์สมานแผลและเพิ่มความแข็งแรงของเนื้อเยื่อเมือก โดยเพิ่มเมือกและเร่งการแบ่งตัวของเซลล์ นอกจากนี้ยังมีผลต่อกระบวนการสร้างมาโครเซลล์ (macrophage cell) อันส่งผลไปถึงการรักษาแผลได้อีกด้วย
4. สารสำคัญในการออกฤทธิ์ต้านการเกิดแผลในกระเพาะ คือสารที่เรียกว่า ไซโตอินโดไซด์ วัน, ทู, ทรี, โฟ และไฟว์ (sitoindoside I, II, III, IV, V) สารที่ออกฤทธิ์ดีที่สุดในการต้านการเกิดแผลในหนูที่เป็นแผลในกระเพาะ คือ ไซโตอินโดไซด์โฟ (sitoindoside IV) ซึ่งช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เนื่องจากแผลในกระเพาะอาหาร มีคำแนะนำในการใช้กล้วยรักษาอาการแน่นจุกเสียด ให้นำผลกล้วยดิบ หรืออาจใช้ผลกล้วยดิบที่ฝานบางๆแล้วตากแห้ง และบดให้ละเอียดเป็นแป้ง ใช้ผงกล้วยนี้ในปริมาณ 1-2 ช้อนโต๊ะ ใส่ในถ้วยแล้วนำน้ำผึ้ง 1 ช้อนโต๊ะ ผสม ใช้รับประทานเพื่อรักษาอาการแน่น จุกเสียด หรือหากมีอาการท้องเสียก็ใช้ได้เช่นกัน
จากข้อมูลของกล้วยหักมุกที่ผมให้ไว้ด้านบน จะเห็นว่าชื่อของกล้วยหักมุกคือ Musa (ABB group) ซึ่งผมขอขยายความสักเล็กน้อยนะครับ คือกล้วยที่เราทานผลทั้งหมดในประเทศไทยยกเว้นกล้วยโทนหรือกล้วยนวลและกล้วยผาแล้ว ทั้งหมดเป็นกล้วยในชื่อเดียวกันคือ Musa โดย Musa ของบ้านเรานั้น จะมีพันธุ์แท้อยู่เพียงสองชนิดเท่านั้นคือ กล้วยป่า(A) และ กล้วยตานี(B) เหมือนกับคนบนโลกเป็นมนุษย์(โฮโมซาเปี้ยน)ทั้งหมดถือเป็น Musa นะครับ ส่วนคนเอเซียเป็นกล้วยป่า และคนยุโรปเป็นกล้วยตานี แต่ก็เป็นสปีชี่เดียวกัน ก็ทำนองนั้น ส่วนกล้วยพันธุ์ต่างๆที่พบในบ้านเรามากมายหลายร้อยสายพันธุ์นั้น ล้วนเป็นลูกผสมและกล้วยที่กลายพันธุ์ไปจากกล้วยป่าและตานีทั้งสิ้น โดยกลุ่มกล้วยป่า(A) จะเด่นที่รสหอมหวาน ผมให้กล้วยหอมทองเป็นพระเอกของกล้วยกลุ่ม A นี้นะครับ แล้วกลุ่มกล้วยตานี(B) ก็ให้กล้วยน้ำว้าเป็นพระเอก ซึ่งจะมีแป้งมากกว่า หวานและหอมน้อยกว่ากลุ่ม A การเขียนชื่อกล้วยหักมุกว่า Musa (ABB group) ก็หมายความว่า กล้วยหักมุกเป็นกล้วยลูกผสมระหว่างกล้วยตานีและกล้วยป่า โดยมีเลือดกล้วยป่าหนึ่งส่วน และตานีสองส่วน ฉะนั้นกล้วยหักมุกจะมีแป้งมากหอมน้อยและหวานน้อยกว่ากล้วยหอมแน่นอนครับ
แต่ขณะเดียวกันกล้วย ABB group ก็ใช้จะมีแต่กล้วยหักมุกนะครับ ยังมีกล้วยอีกหลายชนิดที่กลายจากล้วยชนิดนี้ แม้หักมุกเองยังกลายพันธุ์ไปมากมาย ที่เรารู้จักกันก็มี หักมุกเขียว(สุกแล้วหวานอมเปรี้ยวนิดๆ)ซึ่งเป็นพันธุ์หักมุกดั้งเดิม จากนั้นก็กลายต่อมาเป็นหักมุกนวล(สุกแล้วหวานไม่มีรสเปรี้ยว) และอีกชนิดที่ผมนำมาให้รู้จักกันชื่อว่า "หักมุกทอง"
กล้วยหักมุกทองแตกต่างจากเพื่อนหักมุกอื่นๆอยู่มากทีเดียว หนึ่งคือขนาดผล กล้วยหักมุกทองมีผลขนาดเล็กกว่าหักมุกอื่นๆมากมายหลายขุม โดยมีขนาดใหญ่กว่ากล้วยน้ำว้าไม่มากนัก
เปลือก เปลือกหักมุกทองจะเนียบเรียบไม่แตกลายงาเมื่อแก่จัดเหมือนหักมุกทั่วไป และหักมุกทองยังมีเปลือกบางเหมือน้ำว้า ไม่หนาเหมือนหักอื่นๆ
สีผล หักมุกทองผลเมื่อสุกสีเหลืองทอง ไม่ดำๆด่างๆเหมือนหักมุกอื่น
เมล็ด หักมุกทองจะไม่พบเมล็ดเลยแม้แต่เมล็ดเดียวในผล แต่หักมุกอื่นจะพบได้บ้าง
ลำต้น หักมุกทองจะมีลำต้นใหญ่ที่โคน และเล็กตรงปลาย ต้นจะสูงกว่าหักมุกทั่วไป แต่ลำต้นจะผอมกว่า
จำนวนผล หักมุกทองจะมีผลดกและมีจำนวนผลมากกว่าหักมุกทั่วไป
หัวปลี หัวปลีหักมุกทอง รสฝาดแบบพอจะทานได้บ้าง แต่หัวปลีของหักมุกอื่นๆนั้น ฝาดขมสุดจะทานทนครับ
สมัยผมเด็กๆอยู่บ้านนอกกับย่าที่อุตรดิตถ์ ของโปรดอย่างหนึ่งของผมคือกล้วยหักมุกเผา ซึ่งเวลาย่าจุดเตาถ่านทำกับข้าว ก็จะเอาหักมุกยัดเสาเตาถ่าน โดยยัดไว้ชั้นล่างที่เก็บขี้เถ้า พอทำอาหารเสร็จ หักมุกก็สุกได้ที่ โดยเปลือกนอกจะดำปี๋ไหม้เกรียม แต่ข้างในนั้นสุดยอดครับ เนื้อกล้วยหักมุกสีเหลืองทองอร่าม ส่งกลิ่นหอมเย้ายวนสุดจะทานทนจริงๆ จะทานยังงั้นเลย หรือจะโรยน้ำตาลนิดๆก็ได้ แต่ผมชอบราดด้วยนมข้นหวาน สุดยอดครับ ยิ่งถ้าหนาวๆนะ กล้วยย่างจะส่งควันฉุยๆออกมาน่าทานมากๆ
แต่ว่า... กล้วยหักมุกทองเผามิได้นะครับ เปลือกเขาบางมาก ถ้าจับยัดใส่เตาถ่านก็ไหม้จนไม่ได้กินแน่ๆ จะปิ้งแบบหักมุกย่างก็มิได้นะครับ เพราะเขาจะแห้งจนเนื้อแข็งไปเลย แต่ปิ้งแบบกล้วยน้ำว้าปิ้งได้ โดยต้องทาน้ำหวานด้วย เนื้อกล้วยจะได้ไม่แห้งจนแข็ง
แล้วจะทำอะไรทานดีล่ะ ก็... ถ้าสุดยอดจริงๆของหักมุกทองคือ กล้วยเชื่อมครับผม ผมขอแบ่งกล้วยเชื่อมออกเป็นสองกลุ่มนะ คือกล้วยเชื่อมแบบเนื้อแข็งๆ เช่น น้ำว้าเชื่อม หักมุกเชื่อม โดยกล้วยพวกนี้จะแข็งจากปฏิกริยาของแป้งในผลกับน้ำตาล เหมือนเวลาเราราดน้ำผึ้งลงบนขนมปังนะครับ ขนมปังก็จะแข็งกรอบขึ้นมา และกล้วยเชื่อมอีกกลุ่มคือ กลุ่มที่เชื่อมแล้วเละๆ คือกล้วยไข่เชื่อ หรือจะเชื่อมกล้วยหอมก็ได้ผลไกล้เคียงกัน คือจะเป็นกล้วยกลุ่มที่น้ำตาลมากนะครับ น้ำตาลในผลมันละลายก็เลยเละ
ซึ่งกล้วยหักมุกจะเชื่อมอร่อยมาก เพราะว่าจะแข็งในกรุบๆและเละที่ผิวๆ ไม่แข็งโป๊กทั้งนอกและในเหมือนน้ำว้าเชื่อม(เชื่อมแล้วดำอีกต่างหาก) และผมว่ากล้วยหักมุกทองเชื่อมอร่อยกำลังดีกว่าหักมุกอื่นๆมากเลย ขนาดก็พอดีคำ ที่สำคัญสีเหลืองทองสวยมากๆ
นอกจากเชื่อมอร่อย ก็ยังกวนอร่อยอีกด้วยนะครับ เนื้อหักมุกทองกวนจะแข็งได้รูปโดยไม่ต้องใส่แบะแซ กลิ่นก็จะหักมุกๆนี่หล่ะ สีน้ำตาลอ่อนไม่ดำปี๋เหมือนน้ำว้ากวน และเวลากวนไม่ต้องใส่น้ำตาลนะครับ กวนๆไปจากจืดๆเขาจะหวานขึ้นมาเอง
สุดท้ายนี้ผมอยากให้ช่วยกันปลูกอนุรักษ์ความหลากหลายของกล้วยไทยเอาไว้นะครับ ไม่อยากให้ลูกหลานรู้จักแค่เพียงกล้วยไม่กี่ชนิดจากหลายร้อยชนิดเช่นทุกวันนี้ ซึ่งก็พบว่ากล้วยหลายๆชนิดนั้นศูนย์หายไปแล้วอย่างน่าเสียดาย 
ความเห็น (12)
สวัสดีครับ
สองภาพสุดท้ายดูฉ่ำน่าหม่ำมากครับ
กล้วยอร่อยเสมอ
อาหารหลักของฉัน
ว้าว เห็นภาพแล้วน่าอร่อยมากๆ ขอบคุณค่ะ
บ้านผมก็เป็นดินลูกรังถมครับ ปลูกอะไรก็ไม่ค่อยขึ้นครับ แต่ผมก็ปลูกกล้วยน้ำหว้าไว้กอหนึ่งครับ ขึ้นดีกว่าอย่างอื่น มีลูกให้ได้กินเครือหนึ่งแล้วครับ
สุดยอดเลยค่ะ บันทึกนี้
ชอบกินกล้วย.....ปลูกแน่นอน อย่างน้อยก็กล้วยน้ำว้า ที่หาได้ง่าย ประโยชน์มากมาย
- หวัดดีคุณนกขมิ้น
- ที่บ้านคุณมะเดื่อมีแต่กล้วยน้ำว้า
- กับกล้วยร้อยหวีจ้ะ
- กล้วยหอม กับกล้วยไข่ก็มีนะ
- เอาพันธุ์มาจากกำแพงเพชร...แต่ไม่ยอมโต...ซะที
ไม่ได้เข้ามาอ่านซะนาน ยังคงเหมือนเดิมนะบันทึก ในแห่งสวนนี้ เสียงเพลงกับต้นไม้ กล้วยนี้ชื่อเพราะนะคุณนกขมิ้น กล้วยหักมุกทอง ดีจังเลยอ่ะ ปลูกพืชพันธุ์ตั้งหลายอย่างแน่ะ
สวัสดีค่ะคุณนกขมิ้น...
...ดูภาพแล้วกล้วยงามมากหวีดกดินและน้ำน่าจะดีนะคะ.
...กล้วยหักมุกเป็นอีกชนิดกล้วยที่ชอบทานค่ะ ปลูกที่สวนได้กินครั้งเดียวหวีละ3-5ลูกในเครือมีประมาณ3หวีได้ค่ะดินไม่ดีแต่ชอบทาน กากใยเยอะดี.
ที่ดินที่ชื้อไว้จะปลูกบ้านตอนนี้เพิงถมดินเสร็จแล้ว ราบเรียบ ดูแล้งและร้อนมาก ดินที่เขาเอามาลงคงเป็นดินที่ลึกมากเพราะปนทรายมาด้วยค่ะ คงไม่ดีเท่าไหร่นัก กำลังจะลงต้นไม้ พอดีเจอบันทึกนี้จะปลูกกล้วยร่วมไปด้วยค่ะ :)
ขอบคุณค่ะ
ขออนุญาตนำไปไว้ที่บันทึกเกี่ยวข้องเรื่องหัวปลี
ลดน้ำตาลในเลือดผู้ป่วยเบาหวานด้วยนะคะ ขอบคุณมากค่ะ
ดีใจมากตามหามานานแล้วครับ หักมุกดั่งเดิม กำลังจะอนุรักษ์ มีหน่อไหมครับ ติดต่อท่านได้อย่างไรครับ