ทบทวนมาตรการป้องกันการผ่าตัดผิดคน ผิดอวัยวะและผิดตำแหน่ง
หัวใจสำคัญของการผ่าตัดมีหลายประการ ซึ่งได้แก่
ผู้ป่วยจะต้องได้รับการผ่าตัดถูกต้องได้มาตรฐาน
ผู้ป่วยปลอดภัยหายจากโรคหรือภาวะคุกคาม
และต้องไม่มีภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด
ความหมายของคำว่าถูกต้องครอบคลุมตั้งแต่ ผ่าตัดถูกคน ถูกวิธี ถูกตำแหน่ง ถูกอวัยวะ และอีกหลาย ๆ ถูกตามแต่ท่านจะนึกออกยกเว้นถูกอกถูกใจนะ ตัวชี้วัดตัวหนึ่งที่ห้องผ่าตัดทุกแห่งต้องใช้อันเนื่องจากมาตรฐานของห้องผ่าตัด คือ KPI สำหรับการป้องกันการผ่าตัดผิดตำแหน่ง ผิดวิธีและผิดคน (The Universal Protocal for Prevention Wrong Site, Wrong Procedure , and Wrong Person Surgery) ซึ่งห้องผ่าตัดที่พวกเราชาวชุมชนคนชุดเขียวก็มี ดัชนีชี้วัดในการปฏิบัติเพื่อป้องกันการผ่าตัดผิดตำแหน่ง ผิดวิธีและผิดคน และได้ปฏิบัติมาตั้งแต่ม.ค. 2549 จนถึง ก.ค. 49 เป็นเวลา 8 เดือน เราได้ทบทวนการปฏิบัติมาตรการดังกล่าว ได้ดังนี้
1. การตรวจสอบความถูกต้องก่อนการผ่าตัด (Preoperative verification process)
วัตถุประสงค์ เพื่อยืนยันว่าข้อมูลเอกสารต่าง ๆ มีการตรวจสอบและมีความเข้าใจตรงกันของทีมผ่าตัดเกี่ยวกับชนิดของการผ่าตัด ตำแหน่งของการผ่าตัด ดังนั้นข้อมูลที่ไม่ครบถ้วนหรือข้อมูลที่มีความขัดแย้งกันจะต้องทำให้ถูกต้องก่อนการผ่าตัดจะเริ่มขึ้น
กระบวนการตรวจสอบความถูกต้องก่อนการผ่าตัด มีดังนี้
1.1 ช่วงเวลาการทำตารางการผ่าตัด
1.2 ช่วงเวลาที่ผู้ป่วยเข้าสู่บริเวณรอผ่าตัด
1.3 ช่วงเวลาที่ผู้ป่วยออกจากห้องรอผ่าตัดเข้าสู่ห้องผ่าตัด
ผลการทบทวน
- ขั้นตอนที่ 1 ตรวจสอบพบความผิดพลาดบ้าง ซึ่งเกิดจากหอผู้ป่วยและหน่วยงานผู้ป่วยนอก แต่ห้องผ่าตัดตรวจพบความผิดพลาดก่อนซึ่งได้แจ้งข้อมูลย้อนกลับให้กับหน่วยงานเพื่อปรับปรุงต่อไป
- ขั้นตอนที่ 2และ 3เจ้าหน้าที่ห้องผ่าตัดมีการตรวจสอบครบถ้วนเพียงร้อยละ 80 ยังต้องปรับปรุงต่อไป
2. การทำเครื่องหมายบริเวณที่จะทำผ่าตัด (Marking the operative site)
วัตถุประสงค์ เพื่อเป็นการระบุบริเวณที่จะทำผ่าตัดให้ชัดเจน มีวิธีการดังนี้
2.1 ติดป้ายข้อมือระบุการผ่าตัด ตำแหน่ง อวัยวะให้ชัดเจน
2.2 ทำเครื่องหมายบริเวณที่จะทำผ่าตัด
2.3 ศัลยแพทย์ผู้ที่จะทำผ่าตัดเป็นผู้ทำเครื่องหมายที่ตัวผู้ป่วย
2.4 ผู้ป่วยมีส่วนร่วมในการรับรู้ในการทำเครื่องหมายบริเวณที่จะทำผ่าตัด
จะผ่าตัดหนูตรงหนาย?
ข้อยกเว้นกรณีไม่ต้องทำเครื่องหมายบริเวณที่จะทำผ่าตัดได้แก่
- อวัยวะที่มีอันเดียว (Single organ) เช่น ผ่าตัดอวัยวะภายในช่องท้องเช่น กระพาะอาหาร (ใครมีกระเพาะ 2 กระเพาะ ยกมือขึ้น) ผ่าตัดนิ่วในถุงน้ำดี เป็นต้น
ผลการทบทวน
ขั้นตอนนี้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติได้ดีคิดเป็นร้อยละ 100
3. ช่วงสุดท้ายก่อนเริ่มการผ่าตัด ( "Time out" immediately before starting the procedure)
วัตถุประสงค์ เพื่อเป็นการยืนยันครั้งสุดท้ายว่า จะผ่าตัดถูกคน ถูกวิธี ถูกตำแหน่ง ถูกอวัยวะ ทั้งนี้พยาบาลช่วยรอบนอกจะเป็นผู้ขอเวลานอก "Time out" ทีมผ่าตัดทุกคนจะหยุดกิจกรรมเพื่อรับฟังการสื่อสาร และมีการใช้ Checklist เพื่อยืนยัน ดังนี้
3.1 การระบุผู้ป่วยถูกต้อง
3.2 การระบุข้างและตำแหน่งที่จะผ่าตัดถูกต้อง
3.3 การเลือกใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์พิเศษอื่น ๆ ถูกต้องและพร้อมใช้
ผลการทบทวน
เจ้าหน้าที่ยังละเลยในการที่จะ Time out ปฏิบัติได้เพียงร้อยละ 70 อาจเนื่องจากความไม่เคยในการที่ต้องเป็นผู้ Lead และเกรงใจแพทย์เจ้าของไข้ ต้องหาวิธีพัฒนาต่อไป
ห้องผ่าตัดได้ดำเนินการมาตรการป้องกันการผ่าตัดผิดตำแหน่ง ผิดวิธีและผิดคน มาตั้งแต่ ต้นปี 2549 จนถึงปัจจุบัน อัตราการผ่าตัดผิดคน ผิดอวัยวะ และผิดตำแหน่งยังไม่เคยมีเลย เจ้าหน้าที่ทุกคนตระหนักถึงความสำคัญของการป้องกันการผ่าตัดผิดตำแหน่ง ผิดวิธีและผิดคนเป็นอย่างยิ่ง เรารู้ว่าหากเกิดการผ่าตัดผิดผลกระทบ ความเสียหายที่เกิดขึ้นไม่ได้มีเพียงตัวผู้ป่วยเท่านั้นแต่จะกระทบต่อชื่อเสียงของสถาบันด้วย จากการทบทวนการปฏิบัติตามมาตรการดังกล่าว พบว่า
- การทำเครื่องหมายบริเวณที่จะทำผ่าตัด
(Marking the operative site)เจ้าหน้าที่ปฏิบัติได้ดีร้อยละ 100
- การตรวจสอบความถูกต้องก่อนการผ่าตัด
(Preoperative verification process)
เจ้าหน้าที่ปฏิบัติมีการตรวจสอบครบถ้วนเพียงร้อยละ 80
ยังต้องปรับปรุงต่อไป
- เจ้าหน้าที่ยังละเลยในการที่จะ
Time out ปฏิบัติได้เพียงร้อยละ 70
ต้องหาวิธีพัฒนาต่อไป
จากการทบทวนตัวชี้วัดมาตรการการป้องกันการผ่าตัดผิดคน ผิดอวัยวะและผิดตำแหน่ง ซึ่งเป็นผลลัพท์การพยาบาลห้องผ่าตัดเป็นสิ่งที่จะสะท้อนให้เห็นถึงผลการปฏิบัติงานในห้องผ่าตัดอันจะนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดอย่างต่อเนื่อง
ความเห็น (8)
- จะบอกว้า...เมื่อถึงคราที่คุณชายขอบต้องมาผ่าตัดก็ไม่ต้องต๊กใจ...รับรองว่าผ่าตัดถูกต้องปลอดภัย....กลับบ้านไป...ได้ของแถม...ถูกหวยเพราะตอนผ่าตัดหลับ...ฝันถึงเลขเด็ด...ฮิ
- อ.บวรอยากเป็นผู้โชคดีรายต่อไปมั๊ยคะ
- รับรองค่ะว่าบริการประทับใจอาจารย์แน่ ๆ
- ขอบพระคุณผ.อ. ค่ะที่ชี้แนะ
- เล็กและทีมงานกำลังพิจารณาว่าจะทำเป็น Report เพื่อจะตีพิมพ์ในวารสารอยู่ค่ะ คงต้องขอให้หน่วยประสานงานวิจัยร่วมด้วยช่วยชชคชข. หน่อยค่ะ
- ใกล้จะมีงานมหกรรมคุณภาพอีกครั้งแล้วนะคะ ในปีนี้กะประมาณปลายปี คิดว่าครั้งนี้ต้องมีเรื่องเด็ดๆ ของ "น้องเล็กและทีมงาน" หลายเรื่องทีเดียว
- งานประสานงานวิจัย ยินดีกับผลงานลงในวารสารแน่นอนค่ะ
- ขอบคุณพี่มอมล่วงหน้าที่ได้เปิดทางให้ค่ะ