ก่อนเปิดตลาดนัดความรู้ จังหวัดปัตตานี

วันที่ ๒๖ กรกฏาคม ๒๕๔๙ ดิฉัน คุณอาฬสา หุตะเจริญ และคุณสุภาพรรณ ตันติภาสวศิน เดินทางโดยสายการบินไทยถึงสนามบินหาดใหญ่ เกือบ ๑๖.๐๐ น. แล้ว คุณปั้ง วิไลวรรณ ชัยรัตนมโนกรและคุณกุ้งจาก สสจ.ปัตตานีมารับ เราไม่เคยพบกันมาก่อน แต่คุณปั้งบอก identity ของตนว่า “ตัวกลมๆ ใส่แว่น” เราจึงหาพบได้ไม่ยาก ออกจากสนามบินก็เดินทางไปที่โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ทเลย ที่สนามบินหาดใหญ่ ท้องฟ้าแจ่มใสแต่ระหว่างทางเจอฝนเป็นระยะๆ เมื่อถึงโรงแรมเราทั้ง ๓ คนขอไปดูห้องประชุมก่อนสิ่งอื่น เพื่อจะได้รู้ก่อนว่าสภาพแวดล้อมเป็นอย่างไร การจัดห้องประชุมเหมาะสมหรือไม่

คุณปั้งให้ทางโรงแรมจัดห้องตามแผนผังที่เราส่งไปให้ก่อนหน้านี้ ห้องประชุมที่ใช้ใหญ่มาก เราจึงขอจัดใหม่โดยแยกส่วนสำหรับกลุ่มใหญ่และกลุ่มย่อยออกจากกันเลย คราวนี้จะมีกลุ่มย่อยถึง ๘ กลุ่มทีเดียว

รับประทานอาหารเย็นเสร็จ เรานัดประชุมทีม “คุณอำนวย” และ “คุณลิขิต” คุณปั้งจัดให้ตัวแทนจากทุก รพ.ๆ ละ ๒ คนได้เข้าร่วมประชุมด้วย เพื่อเรียนรู้บทบาทหน้าที่ของทั้ง “คุณอำนวย” และ “คุณลิขิต” สำหรับผู้ที่ถูกจัดให้ทำหน้าที่ดังกล่าวแต่ไม่ได้มาประชุมในคืนนี้ เราก็ขอให้เปลี่ยนตัวเอาผู้ที่มาประชุมคืนนี้แทน

เมื่อเราทั้ง ๓ คนช่วยกันแนะนำแล้ว เราขออาสาสมัครมาสาธิตบทบาทให้เพื่อนๆ ได้ดูก่อน คุณอาฬสารับบทคุณอำนวยที่ออกตัวก่อนว่าบทบาทที่จะแสดงนี้มีทั้งด้านดีและด้านไม่ดีของคุณอำนวย ซึ่งกลุ่มควรแยกแยะ คุณสุภาพรรณรับบทคุณลิขิต มีคุณหมอ ๓ คน รับอาสาเป็นคุณกิจคือคุณหมอเดชา แซ่หลี จาก รพ.กะพ้อ คุณหมอยา สารี จาก รพ.ไม้แก่น และคุณหมอปริญญา ยะโกะ จาก รพร.สายบุรี

ด้านข้างของคุณหมอยา (ขวา) ที่เห็นเป็นเงาๆ ถัดไปคือคุณหมอเดชา

คุณหมอทั้งสามผลัดกันเล่าเรื่องความสำเร็จของตนเองได้อย่างน่าประทับใจ โดยคุณหมอปริญญาเล่าก่อนเป็นคนแรกเรื่องการจัดตั้งคลินิกเบาหวานแบบครบวงจร มีการจัดระบบเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับบริการอย่างทั่วถึง มีความใส่ใจ จัดลำดับความสำคัญ การทำงานเป็นทีมสหวิชาชีพ

คุณหมอปริญญากำลังเล่าเรื่อง

คุณหมอยาเล่าเป็นคนถัดไป โดยออกตัวก่อนว่าจะเล่าเรื่องตามแบบของตนเอง “ผมไม่สนใจกฏเกณฑ์ของใคร” คุณหมอยาเล่าเรื่องผู้ป่วยรายหนึ่งที่คุณหมอบอกว่าต้องฟังจนจบแล้วจะรู้ว่าความสำเร็จคืออะไร เราพบว่า รพ.ไม้แก่นมีการจัดระบบบริการให้รวดเร็ว ไม่เกิน ๑ ชม.ทุกอย่างก็เรียบร้อย ซึ่งผู้ป่วยติดใจมาก มีการติดตามเยี่ยมบ้านเพื่อให้รู้ปัญหาที่แท้จริงของผู้ป่วย มีความเป็นกันเอง เข้าใจบริบทของผู้ป่วย ใช้วิธีการที่ช่วยให้ผู้ป่วยเรียนรู้ปัญหาของตนเองและแก้ปัญหาของตนเองได้ คุณหมอยายึดหลัก “ทำทุกอย่างให้ง่ายและทำให้เป็นธรรมชาติ” 

คุณหมอเดชาเล่าถึงเบื้องหลังว่าเหตุใด รพ.กะพ้อจึงหันมาพัฒนาการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน จากเดิมที่หมอได้แต่ตรวจๆ ผู้ป่วย ดูผลน้ำตาลแล้วจ่ายยาไม่เคยตรวจโรคแทรกซ้อนเลย พออยู่เวรห้องฉุกเฉินคุณหมอก็พบผู้ป่วยหลายรายที่มีโรคแทรกซ้อน และยังพบว่าผู้ป่วยที่เป็นเจ้าหน้าที่ของ รพ.เองเมื่อส่งไปตรวจตาก็พบว่าเกิดโรคแทรกซ้อนแล้ว ทำให้คุณหมอและทีมงานเกิดความตระหนักและหาวิธีการที่จะดูแลผู้ป่วยเบาหวานให้ดีขึ้น ประจวบกับเรื่องของ HA เข้ามา ซึ่งต้องมีเรื่องของมาตรฐาน เลยได้นำ Gap Analysis มาใช้เป็นเครื่องมือพัฒนางานการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน

ในกลุ่มสาธิตครั้งนี้คุณอาฬสาทำหน้าที่เป็นคุณอำนวยที่ช่างซักมากไปหน่อย ไม่ค่อยกล่าวคำชื่นชม ทุกคนก็ได้เห็นว่าบทบาทแบบนี้ทำให้การเล่าเรื่องสะดุดและใช้เวลานานขึ้น ส่วนคุณสุภาพรรณก็บันทึกเรื่องเล่าละเอียดมาก ว่าที่คุณลิขิตเกิดความกังวลว่าจะทำหน้าที่นี้ได้ดีไหม ดิฉันจึงได้ชี้แจงขยายความเพิ่มเติมว่าแต่ละคนควรมีบทบาทอย่างไร

การมีกลุ่มสาธิตช่วยให้คุณอำนวยและคุณลิขิตมองเห็นภาพเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในวันพรุ่งนี้ได้ชัดเจนขึ้น คุณหมออรุณ เจ๊ะแวจาก รพ.มายอ ว่าที่คุณอำนวยบอกว่าสบายใจขึ้นเพราะรู้ว่าจะมีการเล่าเรื่องอย่างไร ส่วน ภก.อาหามะ วาเง๊าะ ว่าที่คุณลิขิต เกิดความสงสัยว่าถ้ามีแต่การเล่าเรื่องแบบนี้จะได้อะไรออกมา ต้องชี้แจงว่ากลุ่มแบบนี้เป็นเพียงกิจกรรมหนึ่งเท่านั้น แต่เป็นตัวเดินเรื่องที่สำคัญ ยังมีกิจกรรมอย่างอื่นอีก

เผลอเดี๋ยวเดียวก็ ๒๑.๐๐ น. เราปิดการประชุมและขอให้ก่อนนอนคืนนี้ทุกคนคิดถึงแต่เรื่องดีๆ นอนหลับให้พอ พรุ่งนี้เช้าจะได้มีอารมณ์เบิกบานแจ่มใส พร้อมเปิดรับเรื่องดีๆ ต่อไป นัดพบกันเวลา ๐๘.๓๐ น.

คุณนุชเนตร ชูโชติ พยาบาลวิชาชีพ จาก รพ.สุไหงโก-ลก ว่าที่คุณอำนวย ซึ่งเคยทำหน้าที่คุณลิขิตในตลาดนัดครั้งที่ ๒ ของเรา บอกว่าการปฐมนิเทศคุณอำนวยคุณลิขิตครั้งนี้ชัดเจนกว่าครั้งก่อน เราแยกย้ายกันไปพักผ่อน หวังว่าตลาดนัดสองวันต่อไปนี้คงผ่านไปด้วยดี

วัลลา ตันตโยทัย บันทึกที่โรงแรมหาดแก้วรีสอร์ท จังหวัดสงขลา
วันที่ ๒๖ กรกฏาคม ๒๕๔๙