ห้องเรียนกระบวนกร AI ตอน...."...ปัญหา แปลว่าอะไร....อึ้ง.."
ตั้งแต่สนใจ และสอน ให้คำปรึกษาเรื่อง Appreciative Inquiry มา ครับ...เจอคำถามทั้งถามต่อหน้าตรงๆ...ในห้องเรียน...หรือ..ได้ยินคนตั้งข้อสังเกตผ่านลูกศิษย์มาทำนองนี้ครับ..ไม่ว่าจะเป็นท่านที่มาอย่างสันติ หรือมาเพื่อท้าทาย”
“...ผมว่า..มันต้องเริ่มจากปัญหาก่อนนะ..”
“...ไม่เริ่มจากปัญหา...ก็เพ้อฝันไปนะ..”
“...ทุกวันนี้ปัญหารุนแรงขึ้นทุกวัน...เราทำอะไรไม่ได้หรอก...”
“....จะแก้วางแผนกลยุทธ์ได้ เราต้องดูก่อน ประเมินก่อนว่าปัญหาที่ “แท้จริง” คืออะไร
......
ครับ...นี่คือคำถามจากผู้เข้าอบรมชั้นเทพ ในที่ที่ผมไปเป็นกระบวนกรครับ...
..........
ภายหลังก่อนทำกระบวนการ AI ผมจะเริ่มตั้งคำถามก่อนว่า “ปัญหา คืออะไร”...
ครับ..เป็นอย่างที่เคย..ในทุกที่ที่ผมไปตั้งแต่ที่ประชุมนักวิชาการระดับเทพ จนถึงนักศึกษาที่คุยกันตัวต่อตัว...
....ต่างตอบคำถามนี้อย่างงงๆ...ประมาณ “อึ้ง”...ตั้งแต่ผมถามคำถามนี้มานับพันๆคน ร้อยทั้งร้อย ไม่รู้ว่าจริงๆ แล้ว “ปัญหา” แปลว่าอะไร แม้กระทั่งคนที่..ยึด “ปัญหา” เป็นสรณะ ก็ไม่สามารถตอบคำถามนี้ได้อย่างเป็นเรื่องเป็นราว...
.........
และนี่คือจุดเริ่มต้นที่เราจะเริ่มคุยกันได้ครับ..ผมจะยกคำแปลของคำว่า “ปัญหา” จากนักคิดหลายๆท่านให้ผู้เข้าอบรมได้ดู...และจะยกนิยามของนักคิดชาวญี่ปุ่นคนหนึ่ง (ผมจำชื่อไม่ได้) ครับ...ท่านนิยามคำว่าว่า “ปัญหา” ไว้สามมิติว่า...
มิติที่ 1: ปัญหาแปลว่า...สิ่งที่เกิดขึ้นในองค์กร มันรบกวนเรา แล้ว เราอยากให้สิ่งนี้หมดไปซะที นี่คือนิยามแรก...เข้าใจว่าคนส่วนใหญ่จะใช้นิยามนี้คุยกัน...
ตัวอย่างเช่น...ในโรงเรียนของคุณมีเด็กที่เรียนไม่ทันเพื่อน...คุณก็อยากให้เขาเรียนทันเพื่อนซะที...แล้วทำอย่างไรล่ะ...นี่แหละปัญหาครับ...ในด้านการแพทย์ มีผู้ป่วยเบาหวาน ที่ดูแลตัวเองได้ แย่มาก คุณอยากให้เขาดูแลตัวเองให้ดี. นี่ก็ปัญหาครับ...
มิติที่ 2: ปัญหาแปลว่า ...สิ่งที่เกิดขึ้นในองค์กรอื่น มันยังไม่เกิดขึ้นกับองค์กรของคุณ แต่คุณไม่อยากให้เกิดขึ้นที่องค์กรของคุณ...คุณเลยต้องพยายามหามาตรการป้องกัน...หรือ ในทางบริหารเราเรียกว่า “การบริหารความเสี่ยง” ครับ....เช่นในโรงเรียนของเพื่อนคุณ เจอปัญหาไข้หวัด 2009 ระบาด OK โรงเรียนคุณยังไม่เกิดเหตุการณ์นี้ คุณย่อมต้องพยายามหาทางป้องกัน เพราะไม่ได้หมายความว่าโรงเรียนคุณจะไม่เจอไปด้วย...นี่ก็เรียกว่าปัญหา...มิตินี้คนส่วนใหญ่เริ่มไม่ค่อยคิดถึงครับ...
มิติที่ 3: ปัญหา แปลว่า “คุณเจอโอกาส แล้วอยากขยายผล”...เช่นในโรงพยาบาลคุณเจอคนไข้คนหนึ่ง...เป็นเบาหวาน แต่ควบคุมน้ำตาลได้ดีมานับสิบปี...คุณก็เริ่มตั้งคำถามว่า...เอ๊ะ..คุณคนนี้ทำอย่างไรนะ..เมื่อไปถามคุณค้นพบว่า...สิ่งที่เขาทำ..เอ๊ะไม่เหมือนใครนี่......ทำยังไงคนอื่นจะได้รับรู้เรื่องนี้บ้างนะ...ว่าแล้วคุณก็ขยายผลครับ...นี่ก็คือปัญหาครับ...ในกรณีมหาวิทยาลัย โรงเรียน...คุณเจอเด็กคนหนึ่ง ไม่ชอบเรียนมันทุกวิชา แต่ไปชอบวิชา “ฟิสิกส์” คุณอาจเข้าไปค้นหาว่า “เด็กคนนี้ชอบวิชานี้ตรงไหน” ในที่สุดคุณก็ค้นพบว่าคุณครูให้เด็กบวกลบเลขง่ายๆ ก่อนเพื่อฝึกสมองสัก 10 นาทีก่อนเริ่มการสอน...คุณก็เฉลียวใจแล้วว่า..หรือนี่จะเป็นกุญแจ ที่นำไปสู่การแก้ปัญหาเด็กเบื่อวิชาฟสิกส์...คุณก็เริ่มคิด ขยายผลต่อ....ครับ...นี่ก็เรียกว่าปัญหา...
มิตินี้คนส่วนใหญ่ไม่ค่อยมอง ไม่ค่อยให้ความสำคัญ หลายครั้งอาจตั้งโจทย์ในสองมิติแรกได้ แต่กลับหาทางออกไม่ได้ ตรงนี้แหละคือ “พื้นที่ของ AI” ครับที่จะช่วยนักคิดได้เลย...
............
ในวิชา Appreciative Inquiry เรามุ่งเน้นที่ มิติที่ 3 ก่อนครับ...แต่ในขณะเดียวกันเราสามารถเริ่มที่มิติที่ 1 และ 2 ได้ด้วยครับ....
ผมเองเวลาทำ AI ผมผสมกันทั้งสามมิติเลยครับ...แล้วแต่จริตของผู้เข้าอบรม..ว่าอยากเริ่มตรงไหน
ผมจะเขียนต่อในตอนต่อไปครับ...
.......
หลายๆครั้ง พอผมเริ่มที่คำถามว่า “ปัญหา แปลว่าอะไร” นี้สามารถลดข้อขัดแย้ง...ข้อกังขาได้มากๆ..ในหมู่นักคิด และเทพในทุกที่...ที่สำคัญแม้กระทั่งคนที่รักการเริ่มต้นที่ปัญหา..ก็ยังบอกว่า..นิยามนี้เปิดมุมมองเขาได้อีก...
........
ผมว่า AI ไม่ใช่เรื่องที่แปลกแยกจากปัญหาครับ....ใช้ AI ไม่ได้ทำให้เราแก้ปัญหาไม่ได้ครับ...แลไม่ได้ทำให้เราหลีกหนีปัญหาแต่อย่างใดครับ...
คุณล่ะคิดอย่างไร...
ความเห็น (8)
อ่านจบแล้วเข้าใจเรื่องนี้มากขึ้นอีก ขอบคุณอาจารย์มากครับ มีกำลังใจตามต่อไปครับ
ขอบคุณมากๆครับคุณลุงที่แวะมาให้กำลังใจครับ...
ห่างหายไปนานแวะกลับมาก็ไม่ว่างเว้นหาเวลามาทวนทบเรื่องราวน่าเรียนรู้ครับ
เป็นกำลังใจให้เสมอครับอาจารย์
ขอบคุณครับ...ผมว่าผมคงเริ่มแก้ปัญหาของผมเองได้แล้วล่ะ...
แว๊ะมาเยี่ยมครับอาจารย์
นึกถึงปัญหาแล้วผมก็อยากจะแบ่งปันเรื่องของตัวเองนะครับ
มันเวิร์คกับผมแต่ไม่รู้จะเวิร์คกับคนอื่นหรือเปล่า
คือในการทำงานอะไรเนี่ย ในบางครั้งเราก็เกิดปัญหาติดขัด อยากจะปรึกษาหรือว่าถามใคร
เช่นอยากถามอาจารย์หรืออยากจะถามหัวหน้า แต่ไม่ได้อยู่ด้วยกัน เลยไม่ได้ถาม
ตอนแรกผมก็คิดไปเรื่อยๆ คิดยังไงก็แก้ปัญหาไม่ได้ จนจินตนาการถึงอาจารย์ว่า ถ้าผมถามเรื่องนี้อาจารย์จะตอบยังไง
มันก็ทำให้เห็นทางออกครับ ขนาดยังไม่ได้เจอตัวจริง แค่ระลึกถึงเฉยๆ มันทำให้ผมพบทางออกโดยไม่ต้องรอถึงวันพรุ่งนี้เพื่อมาถามอาจารย์ เป็นมาหลายครั้งแล้วครับ เวิร์คมากๆ
ตอบท่านอาจารย์ฟูอ๊าด...ชื่นชมในอุดมการณ์ของท่านครับ...
ตอบ ผู้พิทักษ์แห่งธาตุเมฆา ยิดีที่บทความผมเป็นประโยชน์ต่อท่านครับ
ตอบเทพดรุณ ฝากชาว AI คนใหม่ที่ Office ด้วยนะ อาจารย์รับเขาเป็นลูกศิษย์แล้ว.. Case คุณยังเป็นตัวอย่างของพวกเรามาตลอดนะ..เยี่ยมมากๆ
