ความรู้จากท้องถิ่น สู่ห้องปฺฏิบัติการในเชิงวิชาการ (1)

ตอนนี้ผมเองกำลังนึกถึงการใช้ประโยชน์จากภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านที่เกี่ยวกับดิน หรือการจัดการที่ดินเพื่อการเกษตร อยู่ครับ

• ชุมชนในพื้นที่ศึกษาของผมนั้น เรียกได้ว่า มีความรู้เกี่ยวกับการจัดการที่ดินในเชิงหลักวิชาการ น้อยมาก ครับ  โดยเฉพาะเรื่อง การปรับสภาพดินเพื่อลดความเป็นกรด และการใช้ปุ๋ยให้ถูกต้อง แต่อย่างไร เขาก็มีความรู้จากประสบการณ์การเพาะปลูกหลายสิบปี  ถ้าให้ผมเองไปปลูกพืชก็คงไม่งามเท่าแน่นอนครับ   

การศึกษาด้านการประเมินพื้นที่ด้านเกษตรกรรม โดยใช้องค์ความรู้จากชาวบ้านหรือคนในท้องถิ่น เช่น การศึกษา indigenous knowledge ทางด้าน soil classification หรือ soil fertility evaluation   ในปัจจุบันนี้ได้แพร่หลายในหลายๆ ประเทศ รวมทั้งในประเทศไทย และประเทศเพื่อนบ้านด้วยเช่นกัน

• ในความเห็นของผม ผมว่าความรู้ในลักษณะ local knowledges และ  local practices เป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นต้องศึกษา รวบรวม และเก็บรักษาไว้  ต่อไปผมคิดว่าความรู้เหล่านี้ สามารถนำมาพัฒนาผสมผสานกับความรู้ในเชิงวิทยาศาสตร์ และศาสตร์แขนงอื่นๆ สามารถนำมาใช้ประโยชน์เพื่อพัฒนาประเทศได้อย่างดี

ใจจริงผมเอง อยากจะศึกษาปฏิสัมพันธ์กันระหว่างความรู้ในเชิงวิทยาศาสตร์กับความรู้ของชาวบ้านท้องถิ่น ที่เกี่ยวกับดินหรือการเกษตร

• ถ้าผมสามารถกำหนดตัวดัชนีที่ชี้ให้เห็นถึง การเชื่อมโยงระหว่างความรู้ในสองลักษณะนี้ (โดยสามารถพิสูจน์ได้ด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์) ผมคิดว่าสิ่งนี้จะเป็นประโยชน์ในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นการลดต้นทุนในการประเมินสภาพพื้นที่ด้านการเกษตร (โดยไม่ต้องวิเคราะห์หาคุณสมบัติของดินทุกตัว ในห้องแลป)  จนถึงการลดความขัดแย้งของแนวความคิดที่แตกต่างกันระหว่างเกษตรกรในท้องถิ่นกับเจ้าหน้าที่ทั้งในเชิงนโยบายและระดับปฏิบัติการ

แม้ว่าแนวความคิดนี้ได้ดำเนินมาเป็นเวลานานแล้วในประเทศไทย แต่ผมถือว่าในทางปฏิบัติยังไม่เป็นประโยชน์ต่อตัวเกษตรกรเองมากนัก ผมว่าการศึกษาเรื่องต่างๆ ที่เกี่ยวกับความรู้ในท้องถิ่น เป็นสิ่งที่มีคุณค่าอย่างมาก เนื่องจากเราเคารพ ความรู้ดั้งเดิมของพวกเขาที่ได้จากการปฏิบัติสืบเนื่องในเป็นเวลาเนิ่นนาน