จิตอาสา...กระบวนการเติบกล้าจากครอบครัว

หากสามารถเคี่ยวบ่มกระบวนการจิตอาสา,จิตสาธารณะมาตั้งแต่ตัวยังเล็กๆ ในระดับครอบครัว ยิ่งจะเป็นสิ่งอันล้ำค่าที่มีอยู่ตัวตนของผู้คน

ไม่รู้นะ-ทุกวันนี้ ผมเริ่มตั้งข้อสังเกตถี่ขึ้นกับสิ่งที่เห็นในทุกๆ มุมของสังคม ไม่ว่ามุมนั้น หรือสถานที่นั้นจะใหญ่โตโอ่อ่า เพียบพร้อมด้วยด้วยเทคโนโลยีหลากสไตล์ หรือแม้แต่ ณ ที่ซึ่งอันเต็มไปด้วยความทรุดโทรม หรืออับจน ขาดแคลนก็เถอะ ผมก็มักพบข้อความเหล่านี้เสมอๆ เป็นต้นว่า…

โปรดเอื้อเฟื้อแก่เด็ก สตรี และคนชรา
โปรดช่วยกันรักษาความสะอาด
ปัญญาชนขึ้นลงตามป้าย
ขึ้นลงชั้นเดียวโปรดใช้บันได
ปิดน้ำ ปิดแอร์ ปิดไฟก่อนออกจากห้อง
ห้ามเดินลัดสนามหญ้า
ห้ามทิ้งขยะ
ห้ามส่งเสียงดัง
ห้ามสูบบุหรี่
ห้ามจับปลาในบ่อ
ห้ามแซงคิว
ฯลฯ

ประจวบ จันทร์หมื่น ศิลปินวงอีเกิ้ง..เดินทางมาช่วยเล่นดนตรี "ต้านลมหนาวฯ"

ข้อความทั้งหลายทั้งปวงนั้น ล้วนสะท้อนภาพของเรื่อง “จิตอาสา” หรือ “อาสาสมัคร” (Volunteer) หรืออีกคำหนึ่งว่า “จิตสาธารณะ” (Public Mind) ก็เรียกด้วยเหมือนกัน

เราอาจนิยามความหมายของคำสองคำนี้ได้ตามแต่มุมมองของแต่ละคน แต่โดยเนื้อแท้นั้น ก็คงปฏิเสธไม่ได้ว่าเรื่องจิตอาสา หรือจิตสาธารณะนั้น ล้วนสื่อความหมายของการก้าวพ้นจากตัวเองทั้งสิ้น อันหมายถึงการตระหนักหรือการใส่ใจต่อสังคมโดยรวม หรือเรียกง่ายๆ หน่อยก็หนีไม่พ้นเรื่องการทำประโยชน์ต่อสังคมนั่นเอง ..หรือแม้แต่การเห็นคนอื่นมีความสุข ก็พลอยสุขไปด้วย ก็ถือเป็นจิตอาสาได้ด้วยเหมือนกัน..

ฟังดูอาจเป็นเรื่องส่วนรวมทั้งนั้น แต่นั่นก็มิได้หมายถึงว่า การกระทำหรือการแสดงออกซึ่งความเป็นจิตอาสาหรือจิตสาธารณะนั้น จะไม่ก่อเกิดประโยชน์ใดๆ กับภายในตัวตนของคนๆ นั้น เพราะแท้ที่จริงแล้ว ความเป็นจิตอาสา หรือจิตสาธารณะนั้น คือกระบวนการยกระดับจิตใจ หรือจิตวิญญาณของตัวเองโดยแท้ -และนั่นก็คือความงามที่ฉายฉานออกมาจากภายในล้วนๆ ...

นิสิตชมรมคนไทเลย..สัญจรมาร่วมช่วยเล่นดนตรี

ไม่รู้นะ-สังคมไทยให้ความสำคัญกับเรื่องพรรค์กี่มากน้อยนั้น ผมคงไม่อาจหยั่งคิด หรือประเมินออกมาเป็นตัวเลขได้ เพราะลึกๆ นั้นโดยวิถีจิตใจคนไทยก็เป็นคนจิตใจงาม, เอื้อเฟื้อ เป็นญาติเป็นมิตร และรักการทำบุญทำทานกันอยู่แล้ว และสิ่งเหล่านี้ก็ล้วนเป็นทั้งพื้นฐานและส่วนหนึ่งของการเป็นคนจิตอาสา หรือจิตสาธารณะด้วยเช่นกัน

แต่บางที-ไม่รู้นะ ผมก็กลับมองอีกมุมว่า ด้วยวิถีความเป็นไทยแท้ที่มาในแบบ “ทำอะไรได้ตามใจ-เป็นไทยแท้” นั้น ก็ดูจะเป็นอุปสรรคติดๆ ขัดๆ อยู่บ้างกับค่านิยมในบางเรื่อง หรือแม้แต่หลายเรื่องที่เกี่ยวกับจิตอาสา จนออกมาในรูปของ “ธุระไม่ใช่ !”

อย่างไรก็ช่างเถอะ หลายๆ เรื่องหลายๆ ราวที่เกิดเป็นวิกฤตในสังคมไทย ผมก็เห็นชัดว่าความมีน้ำใจของคนไทยก็ไม่เคยเหือดหายไปไหนเลยสักนิด ดูง่ายๆ อย่างน้อยก็จิตอาสาของชาว Gotoknow นี่แหละ (ผมรู้สึกเช่นนั้นจริงๆ-รู้สึกจากเรื่องใกล้ตัวนี่แหละ, และมันก็เป็นสัญชาตญาณที่ผมเชื่อเสมอมาด้วยเหมือนกัน)

แดนไท..ไม่เคยพลาดการเข้าร่วมกิจกรรม

สำหรับผมนั้น ผมมองว่าจิตอาสา หรือจิตสาธารณะมีสองระดับใหญ่ๆ อันได้แก่ระดับครอบครัวและระดับสังคม และครอบครัวนั่นแหละ คือรากฐานที่ดีในการเพาะบ่มเรื่องเหล่านี้ให้เกิดขึ้นในตัวตนของคนทุกคน - สอนให้คนรับผิดชอบตัวเองอย่างมีสติ รู้รักการแบ่งปันกันในครัวเรือน ไม่บังเบียดแก่งแย่งกันในพี่พ้องน้อง,ญาติ และนั่นก็เป็นการดูแลสังคมไปในตัวดี ๆ นั่นเอง

และถ้าจะให้ดี หากสามารถเคี่ยวบ่มกระบวนการจิตอาสา,จิตสาธารณะมาตั้งแต่ตัวยังเล็กๆ ในระดับครอบครัว ยิ่งจะเป็นสิ่งอันล้ำค่าที่มีอยู่ตัวตนของผู้คน ซึ่งอาจอาศัยกิจกรรมเล็กๆ น้อยๆ ในครอบครัวนั่นแหละเป็นตัวบ่มเพาะไปทีละนิดๆ ...ทำให้เป็นธรรมชาติ, ทำให้เป็นเหมือนกิจวัตรได้ยิ่งดี สุดท้ายก็จะกลายเป็น”วัฒนธรรมทางใจ” ไปโดยปริยาย สิ่งเหล่านี้ถือเป็นกระบวนการเติบกล้ามาจากกลไกของครอบครัวทั้งสิ้น

หากมีกิจกรรมทำนองนี้พวกเขาก็มักลุยงานและนอนดึกตามไปด้วย

โดยส่วนตัวของผมนั้น ผมไม่อาจเรียกได้ว่าตัวเองเป็นคนจิตอาสาอะไรมากมายนักหรอก แต่ในวิถีที่เป็นอยู่จริง ผมก็ไม่เคยละเลยที่จะทำกิจกรรมในทำนองนี้เสมอมา ถึงแม้กิจกรรมที่ว่านั้น จะเป็นในลักษณะของการงานก็เถอะ แต่ผมก็ชัดเจนเสมอมาว่า ผมทำมันด้วยใจ และมันก็ถูกขับออกมาจากภายในของผมโดยแท้..ซึ่งผมทำมันบ่อยมาก จนใครๆ แถวๆ นี้หยิกแซวว่าผมเป็น “เจ้าพ่อจิตอาสา” ไปแล้วก็มี

เหนือสิ่งอื่นใดเกี่ยวกับเรื่องนี้ ด้วยความที่ผมเชื่อว่าสถาบันครอบครัวคือฐานรากของเรื่องจิตอาสา-จิตสาธารณะ และด้วยความที่เชื่อว่า “ไม้อ่อนดัดง่าย” ผมจึงพยายามที่จะชวนลูกๆ ได้ทำกิจกรรมในทำนองนี้อยู่เรื่อยๆ ...

บางทีเราก็ช่วยกันเก็บอะไรเล็กๆ น้อยๆ แบ่งเบาคุณแม่บ้านบ้าง, เราพูดถึงการไม่โยนขยะลงจากรถ เราพูดถึงเรื่องน้ำใจของผู้คนที่มีต่อสิ่งมีชีวิตต่างๆ รายรอบตัว เราพูดถึงการบริจาคสิ่งของในเทศกาลต่างๆ หรือมากหน่อย เราก็มักพาเขาสองคนไปสู่เวทีในเรื่องนี้อย่างเต็มที่ กระนั้นก็ไม่ถึงกับบังคับว่า “ต้องไป-ต้องทำ” แต่เท่าที่สังเกตเห็น ก็ดูประหนึ่งว่า พวกเขามีความสุขกับกิจกรรมเหล่านี้อยู่มาก แทนที่จะติดเดินห้าง ติดร้านไอศกรีม ติดของเล่นจนเปลืองตังค์ แต่กลับชอบที่จะไปค่ายมากกว่าอย่างเห็นได้ชัด !

เฉกเช่นกับระยะนี้ ลูกๆ กำลังคัดแยกเสื้อผ้า กระเป๋าและของเล่นส่วนตัวไปบริจาคในโครงการ “ต้านลมหนาวถามข่าวคราวชาวบ้าน” เย็นๆ จนดึกๆ เขาสองคนก็ตระเวนถือกล่องเดินรับบริจาคเงินเพื่อสมทบเข้าสู่โครงการร่วมกับพี่นิสิตอย่างมีความสุข...

ครับ, ผมไม่รู้ว่าอนาคตเขาสองคนจะกลายเป็นคนประเภทจิตอาสา หรือจิตสาธารณะได้มากน้อยแค่ไหน หรือแม้แต่จะกลายเป็นปัญหาของสังคมหรือเปล่าก็ไม่รู้ได้ แต่วันนี้ ! ตอนนี้ ! ผมก็ไม่เคยท้อที่จะเริ่มกระบวนการเพาะบ่มเรื่องเหล่านี้ไปจากครอบครัว,...โดยเฉพาะการไม่ละเลยที่จะให้ลูกๆ ได้เรียนรู้ว่าเรื่องเหล่านี้ ไม่ใช่เรื่องของใครคนใดคนหนึ่ง เรื่องเหล่านี้ไม่มีคำว่า “ธุระไม่ใช่” และเรื่องเหล่านี้นี่แหละที่เป็นเสมือนสะพานแห่งการพาดผ่านให้ผู้คนในสังคมได้สัญจรมาอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข...

จิตอาสา..
จิตสาธารณะ ...
ช่วยกันครับ-ช่วยกันเริ่มจากครอบครัวเราเองนี่แหละ...

๖ มกราคม ๕๒
ตลาดน้อย-มมส

เขียนใน GotoKnow โดย แผ่นดิน
ใน pandin

คำสำคัญ (Tags): #กิจกรรมนิสิต#จิตสาธารณะ#จิตอาสา#ต้านลมหนาวสานปัญญา

หมายเลขบันทึก: 325561เขียนเมื่อ 7 มกราคม 2010 07:17 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 22:11 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (34)

จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร

เขียนเมื่อ 7 มกราคม 2010 07:54 น. ()

ผมขอชื่นชมในความงดงามของ"จิตอาสา" ที่เบิกบานที่นี่นะครับ เรื่องราวของจิตอาสาที่เราได้เรียนรู้จากบันทึกก็ดี และ จากหนังสือ " เรียนนอกฤดู" ทำให้ผมและหลายท่านที่ได้อ่าน มีแรงบันดาลใจในการทำงานครับ

ช่วงหลังผมสนใจกิจกรรม และที่มาของเเนวคิดการทำงานเพื่อสังคม ในแนวทางจิตอาสาครับ เป็นส่วนหนึ่งของงานที่ผมศึกษาด้วย

ขอให้กำลังใจในการก้าวย่างของจิตอาสาครับ

*** เห็นภาพเด็กชาย ๒ คน เเล้วชื่นใจนะครับ

เมียวดี

เขียนเมื่อ 7 มกราคม 2010 08:13 น. ()

สวัสดีค่ะอาจารย์แผ่นดิน

กิจกรรมจิตอาสาเป็นส่วนหนึ่งที่จะสร้างคุณธรรมให้แก่บุคคลค่ะ เชื่อว่ารากฐานสำคัญและแนวคิดที่มาจากครอบครัวเป็นอิทธิพลต่อด้านจิตใจของคนในครอบครัวอย่างยิ่ง

ดีใจและขอชื่นชมเด็กน้อยทั้งสองที่พานพบครอบครัวที่เข้าใจค่ะ อนาคตเป็นสิ่งที่เราสามารถเลือกได้ แม้บางครั้งอาจไม่ได้เต็มร้อยดังที่หวัง ก็อย่างน้อยเรามีจิตที่บริสุทธิ์งดงามค่ะ

เป็นกำลังใจในการสร้างจิตอาสาค่ะ