ช้างๆๆๆๆ กับแบบสอบถาม

แบบสอบถามกับงานวิจัย...คำตอบคืออะไร

“ช้างก็เหมือนสัตว์ป่าชนิดอื่นๆ ถ้าไม่ออกมาทำลายพืชผลที่พวกเราปลูกก็น่ารักดี แต่เพราะช้างเป็นสัตว์ใหญ่ ความเสียหายก็ใหญ่ตามตัวไปด้วย” สาริกา เอี่ยมสะอาด สาวน้อยวัย ๒๕ ปีชุมชนพุใหญ่ หุบมะซาง เขียนไว้ในแบบสอบถามที่เธอตอบให้กับ องค์กรๆ หนึ่งที่มาทำงานร่วมกับอุทยาน

การตอบแบบสอบถามจำนวนสิบกว่าหน้า กับชาวบ้านที่พวกเขามีวิถีชีวิตอยู่กับการทำไร่ ไม่น่าจะเป็นคำตอบที่ตรงประเด็นนัก ที่สำคัญคือ ใครเป็นผู้ตั้งคำถาม ธงของคนๆ นั้นคืออะไร คงรู้อยู่กับตัวเอง แต่ชาวบ้านไม่ได้เป็นผู้ตั้งคำถาม คำตอบจะแก้ไขปัญหาให้ชาวบ้านได้เท่าไร มีคำถามที่ชุมชนตั้งคำถามกลับมากับแบบสอบถาม ก็นึกถึงสมัยก่อนที่ตัวเองยังไม่ได้เรียนรู้ ก็เข้าใจถึง”งาน” ของคนที่ส่วนใหญ่ทำงานอยู่แต่ในห้องสี่เหลี่ยม มีข้อมูลมากมาย จนแยกไม่ออกว่าข้อมูลใดจริง ข้อมูลใดเท็จ คิดเข้าข้างตัวเองมาตลอดว่า”สิ่งที่ฉันศึกษาถูกต้องแล้ว”

ถ้าคนสองฝ่ายที่ต้องการข้อมูลของกันและกัน หันหน้ามาให้เวลาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน    ”ข้อมูล” ที่ต่างคนต่างได้ ก็น่าจะเติมเต็มซึ่งกันและกันนะ อย่าเห็นชาวบ้านเป็นเพียงแหล่งข้อมูลเพราะพวกเขามีวิถีชีวิตที่เรียนรู้มาตลอดชีวิตมี”ปัญญาปฏิบัติ” ของชุมชนที่เรียนรู้และมาร่วมกันเรียนรู้ มาร่วมกันวิเคราะห์วิจัย ดีกว่าสรุปงานคนเดียวอยู่ในห้องนะคะนักวิจัยทั้งหลาย