เข้าเฝ้าองค์พระเทพฯไท้..ในสวนสวรรค์...วังปลายเนิน

สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัตติวงค์(พระองค์เจ้าจิตรเจริญ ต้นราชสกุลจิตรพงศ์)ทรงดำรงไว้ซึ่งความสำเร็จและรอบรู้ในสรรพะศิลปะ

เนื่องในพระวโรกาสที่ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธาน ในการแสดงละครของคณะบ้านปลายเนิน ณ วังปลายเนิน ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยานริศานุวัตติวงศ์ฯ เมื่อวันศุกร์ที่ ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ในการนี้ ได้ทรงพระกรุณาพระราชทานเข็มพระนามสิรินธร แก่ผู้โดยเสด็จพระราชกุศลสมทบทุนมูลนิธิสิรินธร ...

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยานริศรานุวัตติวงค์ฯ(พระองค์เจ้าจิตรเจริญ ต้นราชสกุลจิตรพงศ์) ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย(ราชสกุลศิริวงศ์)

ตามพระประวัติตอนหนึ่ง บันทึกไว้ว่า พระองค์ทรงมีพระปรีชาสามารถเป็นเลิศในด้านต่างๆ ดั่งพระนามที่ได้จารึกพรรณาไว้ ปรากฏตามพระสุพรรณบัตรเลื่อนกรม เมื่อวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๖ เช่น

-- สรรพศิลปสิทธิวิทยาธร คือ ทรงดำรงไว้ซึ่งความสำเร็จและรอบรู้ในสรรพะศิลปะ

-- สุรจิตรกรศุภโกศล คือ ทรงเป็นจิตรกรผู้เก่งกล้าสามารถ จัดเจนเป็นเลิศ

-- ประพนธ์ปรีชาชาญโบราณคดี คือ ทรงปรีชาชาญในการประพันธ์และโบราณคดี

-- สังคีตวาทิตวิธีวิจารณ์ คือ ทรงจัดวิธีแห่งดนตรี การฟ้อนรำขับร้องและทำนองเพลง

" รถพระอาทิตย์ "ภาพฝีพระหัตถ์ ลงสีโดย นายซี.ริโกลิ

" เวสสันดรชาดก " ภาพฝีพระหัตถ์ ลงสีโดย นายซี.ริโกลิ ที่ผนังพระอุโบสถวัดราชาธิวาสวรวิหาร

" อุณรุท" ภาพฝีพระหัตถ์ ทรงนิพนธ์ว่า

ดั้นหมอกออกเมฆมาไวไว เทเวศรอวยชัยอึงมี่

รีบเร่งเร็วมาในราตรี หมายมุ่งบุรีรัตนา

" อิเหนา " ภาพฝีพระหัตถ์ ทรงนิพนธ์ว่า

เมื่อนั้น บุษบาเยาวยอดเสน่หา

เล่นกับสาวสวรรค์กัลยา ที่ในธาราวาริน

-- ผลงานที่โดดเด่นในทางดนตรีของพระองค์ท่าน เช่น เพลงเขมรไทรโยค ที่ทรงพระนิพนธ์คำร้องและทำนองบรรเลงถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เมื่อคราวเสด็จประพาสไทรโยค..

-- ผลงานในทางช่างของพระองค์ท่าน ได้ปรากฏเป็นที่ประจักษ์ ตั้งแต่พระชันษา ๑๗ ปี เมื่อได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ให้ทรงรับหน้าที่ ด้านอำนวยการซ่อมแซมวัดพระแก้ว ในโอกาสงานเฉลิมฉลองกรุงเทพครบ ๑๐๐ ปี เมื่อ พ.ศ.๒๔๒๓ เฉพาะในส่วนของหอพระค้นธารราษฏร์ ซุ้มพระเจดีย์ลังกา รูปยักษ์หน้าพระอุโบสถคู่หนึ่ง อีกทั้งได้ทรงเขียนภาพมัจฉาชาดกที่ผนังในหอคันธารราษฏร์ รวมทั้งทรงรับแต่งโคลงรามเกียรติ์อีกด้วย...

-- "นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม" พระสมัญญานามของพระองค์ที่พระบรมวงศานุวงศ์ ถวายในหมู่เจ้านายพี่น้องเมื่อทรงรับตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ ที่ควบคุมดูแลการออกแบบก่อสร้างกรมกองต่างๆในสมัยนั้น...

-- สถาปัตยกรรมอันงดงามที่ทรงออกแบบถวายรัชกาลที่ ๕ ซึ่งยังปรากฏเป็นที่ชื่นชมของอนุชนรุ่นหลัง เช่น วัดเบญจมบพิตร อุโบสถวัดราชาธิวาส เครื่องราชูปโภค เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แบบพัดรอง ต้นแบบพระเมรุในงานพระราชทานเพลิงศพใหญ่ๆ ธงประจำกองลูกเสือ เป็นต้น

-- เหรียญพระรูปที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุ ท้องสนามหลวง เมื่อวันที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓ ..

-- เหรียญนี้ อาจารย์ศิลป์ พีระศรี เป็นผู้ออกแบบ และจัดทำโดย ม.ร.ว.โต (ราชสกุลงอนรถ) พระชายา ได้จัดทำ เท่าจำนวนพระโอรส พระธิดาและพระนัดดาแห่งราชสกุลจิตรพงศ์ในขณะนั้น...

-- หม่อมหลวงอนุวาท ไชยันต์ ซึ่งเป็นนัดดาของสมเด็จกรมพระยานริศรานิวัติวงศ์ฯ (สืบเชื้อสายทาง หม่อมเจ้าประโลมจิตร พระธิดาของพระองค์ท่าน) เล่าว่าวันหนึ่งได้เข้าไปรื้อเฟอร์นิเจอร์เก่าที่ห้องเก็บของในวัง เหรียญนี้ตกลงมาตรงหน้า จากเก้าอี้ตัวหนึ่งอย่างน่าอัศจรรย์ จึงได้นำมาบูชาไว้ด้วยความปลาบปลื้มใจ....

-- ข้าพเจ้าได้มีโอกาสไปร่วมงานพระราชทานเพลิงศพของ หม่อมเจ้าดวงจิตร จิตรพงศ์ พระธิดาของพระองค์ท่าน เมื่อ ปี ๒๕๕๐ ก่อนวันงาน ข้าพเจ้าได้อธิษฐานจิตถึงพระองค์ท่าน และปรารภกับเพื่อนนักสะสมวัตถุโบราณว่า ปรารถนาจะบูชาเหรียญพระรูปนี้สำหรับประดับที่เสื้อดำใส่ในงานนั้น ซึ่งการนี้ ได้สำเร็จตามที่ประสงค์ไว้ทุกประการ...นับเป็นความปลื้มปิติอย่างยิ่ง..

ต่อมาในวันมูลนิธิสิรินธร เมื่อวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙ ข้าพเจ้าได้มีโอกาสได้เข้าเฝ้าถวายเงินโดยเสด็จพระราชกุศล และรับพระราชทานเข็มมูลนิธิสิรินธรจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีอีกครั้งหนึ่ง ณ วังปลายเนิน ในวันนั้นได้ทรงดนตรีระนาด และทอดพระเนตรการแสดงนาฏศิลป์ของศิลปินจากสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์

ในวันนั้น ได้มีโอกาสประดับสร้อยพระรูปสม้เด็จกรมพระยานริศรานิวัติวงศ์ฯ และได้พบคารวะ ม.ร.ว.จักรรถ จิตรพงศ์ พระนัดดาของท่านด้วย

เขียนใน GotoKnow โดย นงนาท สนธิสุวรรณ
ใน ธ สถิตย์ในดวงใจประชาไทย

คำสำคัญ (Tags): #ทรงปรีชาชาญในการประพันธ์และโบราณคดี#ทรงเป็นจิตรกรผู้เก่งกล้าสามารถ จัดเจนเป็นเลิศ

หมายเลขบันทึก: 270084เขียนเมื่อ 22 มิถุนายน 2009 16:59 น. ()แก้ไขเมื่อ 17 พฤษภาคม 2016 15:06 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน