ข้าวแคบ..แต่ใจไม่แคบน่ะจ๊ะ

ข้าวแคบ คือ "ข้าวเกรียบที่มีรสเค็ม ๆ อย่างข้าวเกรียบกุ้ง" เป็นภาษาท้องถิ่นภาคเหนือ ข้าวแคบเป็นของกินชนิดหนึ่งที่ทำด้วยแป้งข้าวเจ้า หรือข้าวเหนียว เป็นแผ่นตากให้แห้ง เป็นอาหารพื้นบ้าน

“ข้าวแคบ” ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 ได้ให้ความหมายไว้ว่า คือ "ข้าวเกรียบที่มีรสเค็ม ๆ อย่างข้าวเกรียบกุ้ง" เป็นภาษาท้องถิ่นภาคเหนือ ข้าวแคบเป็นของกินชนิดหนึ่งที่ทำด้วยแป้งข้าวเจ้า หรือข้าวเหนียว เป็นแผ่นตากให้แห้ง

ที่เรียกว่าข้าวแคบนั้นเรียกตามลักษณะของปากหม้อที่ทำข้าวแคบตอนไล้แป้งซึ่งมีลักษณะแคบ แต่เดิมนั้นข้าวแคบมี 2 ลักษณะคือ ข้าวแคบธรรมดาและข้าวแคบงา ” รสชาติออกเค็ม มีส่วนผสมแค่แป้ง เกลือ และงาดำเท่านั้น เวลาจะรับประทานข้าวแคบในสมัยก่อนจะนำไปปิ้งไฟ

ข้าวแคบเป็นทั้งอาหารคาวและอาหารหวานของชาวล้านนาที่ทำจากแป้งนึ่งเป็นแผ่นบาง ๆ แล้วนำไปผึ่งแดดให้แห้ง เมื่อแห้งดีแล้วก็จะนำไปรับประทานด้วยการปิ้งหรือทอด ข้าวแคบมี 2 ชนิด คือ ชนิดที่ทำจากแห้งข้าวเหนียวมีลักษณ์เป็นแผ่นเล็ก ๆ มีรสชาติเค็ม และชนิดนี้จะมีการเพิ่มสีสัน รวมทั้งรสชาติด้วยการเติมงาดำลงไปขณะละเลงแป้งลงบนปากหม้อ

และชนิดที่ทำจากแป้งข้าวเจ้า ชนิดนี้จะมีรสชาติหวาน และทำเป็นแผ่นใหญ่ บางครั้งจะรู้จักในชื่อข้าวเกรียบว่าว

ปัจจุบันข้าวแคบแทบไม่ค่อยเป็นที่รู้จักของคนรุ่นใหม่เท่าไหร่นัก เนื่องจากข้าวแคบเป็นอาหารพื้นเมืองที่มีมาตั้งแต่โบราณ อีกทั้งเป็นอาหารที่นิยมในเทศกาลต่าง ๆ เช่น งานบวช งานปอย โดยได้นำมาใส่ถุงขนมรวมกับ ข้าวแดง และข้าวแต๋น (ขนมนางเล็ด) ข้าวแคบเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านในเรื่องการถนอมอาหาร

การรับประทานข้าวแคบเป็นวิธีการที่ง่าย ๆ ด้วยการนำข้าวแคบที่ทำเสร็จแล้ว มาย่างไฟอ่อน ๆ จนเหลืองพองาม กินเป็นอาหารว่างหรือรองทองก่อนถึงเวลาอาหารมื้อหลักโดยเฉพาะในหน้าหนาวผิงไฟไปด้วยย่างข้าวแคบไปด้วยเป็นบรรยากาศของวิถีชีวิตของชาวล้านนาได้เป็นอย่างดี

สำหรับผู้หญิงที่กำลังอยู่ในช่วงอยู่ไฟจะนิยมกินข้าวแคบเป็นอาหาร หลักด้วยมีความเชื่อว่า ข้าวแคบเมื่อทานแล้วจะไม่เกิดผลข้างเคียงในขณะอยู่ไฟ

นำไปทอด

“คนสมัยก่อนจะมีลูกหลายคน ข้าวแคบหนึ่งพวงสามารถแบ่งให้ลูกกินได้หลายคน เมื่อแม่กลับจากตลาด ลูกๆ จะพากันกรูเข้ามาดุว่าแม่ซื้ออะไรมาบ้าง มีขนมอะไรบ้าง ข้าวแคบเป็นขนมที่ทำกินกันในฤดูหนาว นั่งผิงไฟไปด้วยปิ้งข้าวแคบไปด้วย แล้วแจกลูกหลานที่นั่งอยู่รอบกองไฟ ข้าวแคบที่ปิ้งใหม่ๆ จะมีกลิ่นหอมมาก คนล้านนายังนิยมรับประทานข้าวแคบในงานปอยหลวง ขึ้นบ้านใหม่ หรืองานแต่งงาน เอาไว้รับประทานเป็นของว่าง นอกจากนี้ยังมีการทำกิจกรรมอื่นๆ รอบกองไฟด้วย เช่น แกะเมล็ดถั่วและกระเทียม เพื่อนำไปเป็นเมล็ดพันธุ์ เพาะปลูกในฤดูหนาว

ข้อมูล กัญญา ชมศิลป์/เทียนชัย หล้าเที่ยง

เราจะได้ออเดิร์ฟที่แสนจะอร่อยแล้วค่ะ

ด้วยความรักและปรารถนาดีให้คุณมีสุขภาพที่แข็งแรง

จาก ชาวเมืองแปงค่ะ

ครูแอน..เมืองแปง/ปาย

๓๑ ตุลาคม ๒๕๕๑

เพิ่มเติมข้อมูล ::

ข้าวควบ ขนมที่คู่กันกับข้าวแคบก็คือข้าวควบ ข้าวควบก็คือข้าวเกรียบว่าวของภาคกลางนั่นเอง วิธีการในการทำข้าวควบนั้นยุ่งยากพอสมควร และต้องใช้ผู้ที่ชำนาญมาทำ จึงจะได้ข้าว ควบที่มีคุณภาพดี เวลาผิงไฟแล้วจะได้ข้าวควบ ที่ขยายตัวเป็นแผ่นใหญ่สวย

การผิงข้าวควบจะแตกต่างจากไปจากการผิงข้าวแคบ กล่าวคือจะต้อง ใช้ไม้ไผ่
สานขัดแตะขนาดใหญ่พอที่จะวางพาดบนเตาไฟได้ โดยเตาไฟ นั้นอาจจะก่ออิฐสี่ด้าน สูงประมาณหนึ่งศอกแล้วก่อไฟข้างใน โดยจะต้องคุมความร้อนของถ่านให้ได้ความ
ร้อนที่เหมาะสม เพราะถ้าหาก ไฟร้อนน้อยไปข้าวควบก็จะไม่ขยายตัวเท่าที่ควร และหากไฟแรง เกินไปก็จะทำให้ข้าวควบนั้นไหม้เสียก่อน
ท่านสามารถศึกษารายละเอียดการทำข้าวควบได้ตามเวปที่อ้างอิง