ธาตุสมุฏฐาน 4 ประกอบด้วยสิ่งต่อไปนี้

สรุปมาจากที่เรียน

ธาตุดิน
          คือองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเป็นของแข็ง มีความคงรูป เช่นอวัยวะต่างๆ
ธาตุดิน 20 ประการ ได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ เส้นเอ็น เยื่อในกระดูก ม้าม หัวใจ  ตับ พังผืด ไต ปอด ไส้ใหญ่  ไส้น้อย  อาหารใหม่  อาหารเก่า เยื่อในสมอง  ซึ่งทั้งหมดที่กล่าวมาเป็นธาตุดินภายใน  ส่วนธาตุดินภายนอก ได้แก่ ดิน ต้นไม้ โต๊ะ เป็นต้น

 

 ธาตุน้ำ
         คือองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเป็นของเหลว มีคุณสมบัติไหลไปมา ซึมซับไปในร่างกาย โดยอาศัยธาตุดินและธาตุลม
          ธาตุน้ำ 12 ประการได้แก่ น้ำดี  เสลด น้ำหนอง  น้ำเลือด  เหงื่อ มันข้น น้ำตา มันเหลว น้ำลาย น้ำมูก น้ำไขข้อ    น้ำปัสสาวะ

ธาตุลม 
        คือองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเคลื่อนไหวได้ ทำให้ร่างกายมีการเคลื่อนไหว เดิน นั่ง นอน คู้ เหยียดได้ ธาตุลมอาศัยธาตุดินและธาตุน้ำเป็นเครื่องนำพาพลังขณะเดียวกันธาตุลมช่วยพยุงธาตุดินและทำให้ธาตุน้ำเคลื่อนไหวไปมาได้
        ธาตุลมที่สำคัญมี 6 ประการได้แก่ลมพัดจากเบื้องล่างสู่เบื้องบน  ลมพัดจากเบื้องบนสู่เบื้องล่าง ลมพัดในท้องนอกลำไส้  ลมพัดในกระเพาะอาหารและลำไส้  ลมพัดทั่วร่างกาย และลมหายใจเข้าออก

ธาตุไฟ
         คือองค์ประกอบของสิ่งมีชีวิต  มีลักษณะเป็นความร้อน  เผาผลาญ ไฟทำให้ลมและน้ำในร่างกายเคลื่อนที่ด้วยพลังแห่งความร้อนที่เหมาะสม ทำให้ดินอุ่นคืออวัยวะต่างๆไม่เน่าเสีย
          ธาตุไฟมี 4 ประการได้แก่ ไฟทำให้ร่างกายอบอุ่น  ไฟทำให้ร้อนระส่ำระสาย  ไฟทำให้ร่างกายเหี่ยวแห้งทรุดโทรม และไฟย่อยอาหาร