ม่วนอ๊กม่วนใจ๋ ฮักเขี้ยวฮักหมู่ (18) คุณหมอพีช ตอนที่ 1 ผลของสุขภาพช่องปากที่มีต่อสุขภาพร่างกาย … มีความสัมพันธ์กันอย่างไร

 

จั่วหัวเดียวกันเลย เพราะว่าตอนนี้เป็นตอนที่หมอฟันมาเล่าสู่กันฟังค่ะ ว่า "สุขภาพ และสุขภาพช่องปากที่ดีของผู้สูงอายุ" เป็ยอย่างไร โดย รศ.ทพญ.ดร.พัชราวรรณ ศรีศิลปะนันทน์ หรือ อ.พัช ของเรา (แหม คล้องกับ อ.พีช เลย)

อ.พัช บอกว่า ในวันนี้ จะมาบอกทุกท่านค่ะว่า สุขภาพช่องปากนั้นสำคัญอย่างไร และไม่ใช่เฉพาะสุขภาพช่องปากทำอย่างไรด้วยนะคะ มันจะสัมพันธ์กับสุขภาพของร่างกายคนเราทำอย่างไรด้วย ... ถ้าเราอยากให้สุขภาพของเราดีไปตลอด ตั้งแต่แรกเกิดไปจนถึงวัยท้ายๆ ของชีวิต เราก็จะมีสุขภาพฟัน และสุขภาพทั่วไปที่ดีต่อไป

ตอนนี้จะเป็นเรื่องของ ผลของสุขภาพช่องปากที่มีต่อสุขภาพร่างกาย … มีความสัมพันธ์กันอย่างไร

อ.พีช ได้บอกแล้วว่า ช่องปากเป็นจุดเริ่มต้นของการมีสุขภาพกายที่ดี ... มีโรคหลายโรค จากการศึกษาหลายๆ ปีที่ผ่านมานี้ ที่พบว่า เมื่อมีอาการของโรคนั้น จะมีอาการในช่องปากด้วย เมื่อมีเหงือกอักเสบในช่องปาก ก็อาจจะไปเกิดอาการของโรคปอดอักเสบได้ หรือโรคหัวใจ โรคหลอดเลือด เบาหวาน รวมทั้งโรคข้อรูมาตอยด์ เช่นกัน

ก็จะเห็นได้ว่า มันจะมีตั้งแต่ เมื่อเรากินอาหารเข้าไป เข้ามาสู่อวัยวะต่างๆ ในร่างกาย ตั้งแต่สมองมีการติดเชื้อ เป็นหนอง ก็มีงานวิจัยที่ค้นพบว่า ถ้ามีจุลชีพที่บางทีมันเป็นเชื้อตัวเดียวกันที่อยู่ในช่องปาก เขาบอกว่า เชื้อโรคในช่องปากจะมีพิษมีภัยกับร่างกายในส่วนอื่นๆ ด้วย เพราะมันอยู่กับเรา เราก็ต้องดูแลไม่ให้เกิดพิษภัยนั้น เพราะว่าในช่องปากของเรา เราก็ดูแลเองได้ ทำเองได้อยู่แล้ว แล้วทำไมเราจะไม่ทำ

ปอดอักเสบ เขาพบว่าอย่างไร ทำไมต้องไปที่ปอดด้วย เขาพบว่า ตัวเชื้อโรค แบคทีเรียที่ทำให้เกิดเหงือกอักเสบ กับฟันผุ อยู่ในช่องปาก ในปากของเรา ตัวที่เราต้องเอาออกให้หมด ก็คือ ตัวแผ่นคราบฟัน ที่มันเป็นที่อยู่ของเชื้อโรค คือ คราบจุลินทรีย์ (Plaque) ตัวนี้ก่อให้เกิดเหงือกอักเสบ เพราะฉะนั้น การอักเสบที่ปาก และการอักเสบในปอด มีโอกาสเจอเชื้อตัวเดียวกัน และก็แปรผันไปกับถ้ามันยิ่งรุนแรงมากในปาก ก็จะยิ่งเป็นรุนแรงที่อื่นด้วย ... เพราะฉะนั้น ถ้ารักษา ไม่ให้มีบวมในปาก ส่วนของปอดอักเสบก็จะไม่รุนแรง เพราะฉะนั้น เราก็ต้องดูแลทั้งฟันผุ และเหงือกอักเสบด้วย

โรครูมาตอยด์ ทำไมถึงสัมพันธ์กัน ก็เป็นเรื่องของเนื้อเยื่อ ที่บอกว่า เป็นโรคกระดูกพรุน ทำให้เบ้าฟันละลาย ตรงนี้ก็เหมือนกัน ก็คือ ตรงข้อ และในปาก รวมทั้งไขข้อที่อยู่ในร่างกายของเราก็เหมือนกัน ทำให้เกิดการอักเสบ มีการทำลาย ที่คล้ายๆ กัน คนเป็นโรคข้อก็จะมีเหงือกอักเสบได้มากกว่าคนปกติ

เบาหวาน เราจะเจอค่อนข้างเยอะ และเป็นภาระของเราทุกคน ถ้ามีคนเป็นเบาหวานในบ้าน ก็จะต้องระวังในเรื่องของการจัดอาหาร การดูแลสุขภาพ หมอต้องไปเยี่ยมบ้าน เราต้องพาท่านไปโรงพยาบาล โรงพยาบาลก็ต้องดูแลท่านในเรื่องพวกนี้เยอะ แล้วปริมาณเพิ่มขึ้นเยอะทุกวันๆ ในเรื่องของเบาหวาน ซึ่งเป็นสิ่งที่เราต้องช่วยกัน ... และคนที่พบว่ามีเหงือกอักเสบ จะเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวานมากขึ้น คุณหมอพีชก็ได้บอกว่า คนเป็นเบาหวาน แผลจะหายยาก ถอนฟันก็จะหายยาก อันนั้นคือ เมื่อเป็นเบาหวานแล้ว แต่ถ้าใครยังไม่เป็นเบาหวานและเกิดเหงือกอักเสบ จะเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวานด้วย สมาคมโรคเบาหวานของอเมริกาได้ประกาศชัดเจน ยอมรับว่า เหงือกอักเสบ หรือสุขภาพช่องปากมีความสัมพันธ์ เป็นตัวเริ่มต้นของการเกิดเบาหวานได้ด้วย จึงอยากให้ทุกคนได้ดูแลตัวเอง เพราะว่าสุขภาพช่องปากนี้จะไปหลายโรคมากเลย

แล้วถ้ารักษาเหงือกอักเสบให้ดี หรือใครเป็นโรคปริทันต์ รำมะนาด ที่มีการบวม เป็นหนองนี่แล้ว ถ้ารักษาในปากได้ดี ความรุนแรงของเบาหวานก็ลดลงด้วย นี่ก็เป็นข้อดี เพราะฉะนั้น คนที่เป็นเบาหวาน ก็ต้องดูแลฟัน และช่องปากให้ดี เบาหวานก็จะลดลง และไม่รุนแรง เราก็ต้องรักษาสุขภาพช่องปากตรงนี้ให้ดีด้วย

เหงือกของคนที่เป็นเบาหวาน จะเกิดการอักเสบได้ง่าย และแผลจะหายยาก มีสีแดง และมีความรุนแรงค่อนข้างมาก จะเกิดเหงือกอักเสบที่ค่อนข้างรุนแรง หมายถึงฟันซี่นี่มีโอกาสที่จะไม่อยู่กับเรา เบ้าฟันก็จะละลาย ฟันโยก เป็นเบาหวาน หมอก็จะบอกว่า ให้ไปคุมเบาหวานก่อนด้วย เพราะฉะนั้นคนที่เป็นเบาหวานก็ต้องดูแลรักษาเบาหวานให้ดี ไปพร้อมๆ กับดูแลสุขภาพช่องปากให้ดีด้วย

สิ่งที่เราจะพบทั่วไป ก็คือ

• เรื่องโภชนาการ ที่เราพบว่า กินไม่ได้ เพราะว่าเป็นโรคเกี่ยวกับช่องปาก ทำให้การรับอาหารจะลดลง กินได้น้อย คุณหมอสิรินธร เวลาที่ดูคนไข้ที่เจ็บป่วยใน รพ. ถ้าไม่มีฟัน เวลาป่วยก็ทำให้เราหมดแรง ต้องให้น้ำเกลือ ไม่ได้กินอาหารที่มีประโยชน์ และพอฟื้นขึ้นมา การไม่มีฟันทำให้ฟื้นจากการป่วยได้ช้า การไม่มีฟันก็จะมีผลต่อการไปป่วยไปเจ็บใน รพ. ก็จะฟื้นช้ากว่าคนที่มีฟันครบ ทำให้การฟื้นฟูร่างกายของเราก็ช้าไปด้วย
• หลายคนที่กินผักสดไม่ได้ และหลายๆ อย่างที่ทานไม่ได้ และมีหลายอย่างที่หมอแนะนำให้ทานด้วย หมอบอกให้ไปกินน้ำส้มด้วยสิ ก็บอกว่า ไปกินได้ยังไง กินแล้วเสียวฟัน เคี้ยวแทบไม่ได้เลย เพราะว่าฟันไม่ดี เพราะฉะนั้น เวลาที่เขาแนะนำเรื่องที่ดีของสุขภาพร่างกายแล้ว พอฟันไม่ดีสักอย่าง ก็กินเข้าไปไม่ได้ นี่ก็คือ ภาวะโภชนาการของเรา ถ้าเรามีฟันที่ดีดี เราจึงจะรับประทานอาหารที่ดีได้ด้วย
• พอเรากินอาหารที่มีประโยชน์ได้น้อยลง อาหารที่เราทานได้ส่วนใหญ่ก็เป็นพวกแป้ง เช่น ข้าวต้ม กินข้าวเยอะก็ได้แป้งเยอะ เบาหวานเขาบอกให้ลดแป้ง แต่เราก็กินได้แต่แป้ง เราก็จะเสี่ยงต่อการเป็นโรคเรื้อรัง พวกเบาหวาน ความดัน เพราะว่ากินไขมันเยอะ และก็จะไปเป็นโรคอื่นๆ อีก เพราะว่าไม่มีฟันที่ดี
• เม็ดมะขามก็ไม่ดี กระดูกอ่อนก็ไม่ดี อะไรที่เป็นอาหารที่ไม่ดี เราก็ต้องปรับไป ถ้าเราชอบกินของแข็งๆ ฟันก็ต้องใช้งานหนัก ทำให้ฟันสึกมาก แล้วก็จะมีอาการเคี้ยวอะไรก็ลำบากแล้ว เพราะว่าไม่มีช่องที่จะใช้เคี้ยวข้าว อีกอย่างหนึ่งคือเสียวฟัน และก็มีโอกาสเป็นทั้งปาก ซึ่งต้องรักษาด้วยการครอบฟัน เพื่อป้องกันการเสียวฟัน ซึ่งต้องเสียค่าใช้จ่ายสูง ทำให้เรื่องของฟันก็ต้องดูแลให้ดี ของแข็งบางอย่างต้องลดลงไป

โรคความดันโลหิตสูง ก็เป็นภัยเงียบที่สำคัญ คุณหมอพีชได้บอกไว้ว่า ผลข้างเคียงจากยาบางตัว เรากินยาเข้าไป จะทำให้เกิดอาการปากแห้ง ซึ่งผู้สูงอายจะเป็นค่อนข้างเยอะ พอปากแห้ง คราบจุลินทรีย์ หรือคราบฟันจะเกาะได้ง่ายขึ้น และปกติน้ำลายจะทำความสะอาดช่องปากไปในตัว เรามีน้ำลายปกติ เราก็จะรู้สึกปากเราไม่มีกลิ่น ... ส่วนหนึ่งของกลิ่นปากก็จะมาจากปากแห้งได้ด้วย เพราะว่าตัวคราบก็จะเกาะค่อนข้างเยอะ ถ้าไม่มีตัวน้ำลายมาชะล้าง เราก็ต้องจิบน้ำบ่อย ทานอาหารก็ต้องมีรสเปรี้ยว เพื่อกระตุ้นให้มีการหลั่งของน้ำลาย ก็จะไปช่วยกระตุ้นให้มีการหลั่งของน้ำลายเป็นปกติ กลิ่นปากก็จะหายได้ด้วย และตัวคราบจุลินทรีย์ก็จะเกาะไม่ได้ง่าย เหมือนคนที่ปากแห้ง

เมื่อปากแห้ง มีคราบจุลินทรีย์เกาะได้เยอะก็จะมีฟันผุได้เยอะ และมีผุในผู้สูงอายุ เคี้ยวอาหารลำบาก กินอะไรไม่อร่อย กินลำบาก ติดเชื้อราได้ง่าย ทั้งในปาก แก้ม ลิ้น อาจมีอาการปวดแสบปวดร้อนได้ มีข้อบวมได้ ... ปากแห้งจะเป็นสิ่งที่มีโอกาสพบได้เยอะ ถ้าเป็นจากยาความดันโลหิต ก็กลับไปบอกคุณหมอ และถ้าแก้ไม่ได้ เพราะว่าวัยทอง ก็ควรจิบน้ำบ่อยๆ

ในช่องปาก นอกจากจะเป็นผลจากโรคต่างๆ ในร่างกายแล้ว ก็จะมีผลทั้งสุขภาพกาย เรากินได้ดี เราเลือกอาหารที่ดี มีประโยชน์ได้ เพราะว่าเราเคี้ยวได้ เรามีฟัน แต่ถ้าไม่มีฟันปุ๊บ และอยากให้ดีเหมือนเดิม ต้องไปใส่ฟัน เราก็เลยมีโครงการฟันเทียมขึ้นมา ก็ดีใจที่ผู้สูงอายุเรามีฟันค่อนข้างเยอะ และปริมาณการมีฟันเหลืออยู่นี่ ตัวเลขของเราเป็นระดับผู้นำในโลก ร้อยละ 50 ของพวกเรามีฟันเกิน 20 ซี่ สำหรับการใช้งาน ซึ่งถือว่าดีมาก เพราะว่า ตอนที่ไปเรียนที่อังกฤษ อายุ 40 เขาก็ใส่ฟันปลอมแล้ว เรานี่ตั้งแต่ 60 กว่าถึงใส่ฟันเทียม เขาอายุ 40 เพราะอะไร เขาบอกว่า คนอังกฤษเมื่อก่อนเขาไปรบ ในสงครามโลก ของฝรั่งเขาไปรบ และสมัยก่อนไม่มีหมอ ก็มีฟันผุ เขาชอบกินแป้ง ขนมหวานเยอะ ก่อนไปรบก็ไปหาหมอฟัน ก็ถอนอย่างเดียว และใส่ฟันเทียมให้ไปรบ เมืองฝรั่งเขาเจริญกว่าเรา แต่เราไปตรวจฟันผู้สูงอายุ 80% ใส่ฟันเทียมทั้งปาก ดิฉันไปทำงานที่หอผู้ป่วยผู้สูงอายุ พบคนไข้ใส่ฟันเทียมทุกรายเลย

• สุขภาพกายนั้น ฟันที่ดีที่สุด ก็คือ ฟันธรรมชาติ เพราะว่าเอาไว้ใช้เคี้ยวข้าวได้ดีที่สุด ถึงแม้จะสีน้ำตาลไปนิดหนึ่ง ไม่ขาว แต่ก็เป็นสีที่บอกว่า มีประสบการณ์ต่อโลก เพราะว่าเข้ากับตัวเราแล้ว ไม่ให้หนีหายไปก่อน
• ถ้ากินไม่ได้แล้ว ก็จะมีผลต่อการเป็นโรคเรื้อรังด้วย ก็เป็นเรื่องของสุขภาพกาย
• ส่วนเรื่องของสุขภาพจิต การมีฟันก็ทำให้มีความสุข จิตใจแจ่มใส เบิกบาน ไม่เป็นโรค ไม่เจ็บ ไม่ปวด หน้าตาดูสดใส สง่างาม เราดูแลฟันได้ดี เราก็เลยมีสุขภาพจิตที่ดี
• การเข้าสังคม ที่บอกว่า เวลายิ้มแล้วมีฟันเทียมหลุด ก็จะไม่ค่อยอยากพูดกับใคร เพราะว่ากลัว จะไปกินข้าวกับใครก็กลัวหลุด บางทีไม่กินก็ได้ กลับบ้านดีกว่า หรือใส่ฟันเทียมที่ถอดได้ อาหารชอบติดฟัน ต้องถอดมาล้าง ก็ไม่กินดีกว่า ทำให้บางคนไม่อยากไปเข้าสังคม เพราะว่าไปวัดก็จะรีบกลับ ไปงานศพก็ต้องรีบกลับ อันนี้คือ มันมีผลต่อการเข้าสังคมพอสมควร

 รวมเรื่อง ม่วนอ๊กม่วนใจ๋ ฮักเขี้ยวฮักหมู่