ตำนานผีล้านนาตอนตุงเหล้กตุงตอง
อันว่าความเชื่อเรื่องจิตวิญญาณผู้ตายจะไปที่แห่งใดๆย่อมเป็นที่ห่วงหาอาลัยในบรรดาญาติมิตรแก้วสหายคำ พ่อแม่ ที่อยู่ในเมืองคนเป็นแน่แท้ ดังนั้นเมื่อมีคนตายจึงแสวงหาเครื่องสักการะบูชา ด้วยข้าวของเครื่องใช้ เครื่องสักการะต่างๆ เหล่านี้ย่อมมีความหมายที่แน่ๆต้องการให้วิญญาณผู้ตายไปสู่สวรรค์ภพโน้น ไกลแสนไกล ไกลแต๊ไกลว่า จนมิรู้ว่าจะเอาอะไรมาเปรียบเทียบเป็นระยะทาง
ความเชื่อเรื่องตุงพาขึ้นสวรรค์มีอยู่ว่า วิญญาณผู้ตายหลายคนที่กำลังถูกโยนลงขุมนรก ขณะที่กำลังลอยคว้างถั่งลงขุมนรกนั้น เผอิญมีหางตุงเกี่ยวกระหวัดรัดเอาดวงวิญญาณของเขากลับขึ้นไปสู่สวรรค์เพราะด้วยอานิสงส์เมื่อยังชีวิตเป็นคนได้ถวายตุงเป็นพุทธบูชา หั้นแล....
ด้วยความเชื่อดังกล่าวเมื่อมีคนตายแล้วใส่ศพลงในหล้อง(โลงศพ)ผู้คนล้านนาจะนำตุงเหล้ก(เหล็ก)ตุงตอง(ทองเหลือง)มาวางไว้บนโลงศพตรงศีรษะของผู้ตาย
ตุงเหล้กตุงตองจะต้องทำให้ครบจำนวน 16 อัน คือทำด้วยแผ่นเหล็ก 2 อัน แผ่นตอง 2อัน แผ่นเงิน 2 อัน แผ่นคำ(ทอง) 2 อัน แผ่นเหียก(ตะกั่ว) 2 อัน แผ่นไม้ติดทราย 2 อัน(เรียกว่าตุงทราย) แผ่นไม้ติดเนื้อดิน 2 อัน(เรียกว่าตุงดิน) และแผ่นไม้ 2 อัน รวม 16 อันเรียกรวมๆกันว่า "ตุงเหล้ก ตุงตอง " การเรียกอย่างนี้เพื่อว่าจะได้เรียกกันง่ายๆ จำกันง่ายๆไม่สับสน หากจะเรียกตามเนื้อวัสดุที่ทำต้องว่ากันยืดยาวเสียเวล่ำเวลากันเปล่าๆ แม่นก็เจ้า....
ความหมายทำไมต้องทำ 16 อัน ?
คำตอบก็มีว่า การเอาตุงมาตั้งที่ตรงหัวศพนอนในโลงนั้นบอกว่า ผู้ตายนั้นเพราะการใช้ชีวิตทุกๆคนในโลกนี้มันมีทั้งดีและชั่ว ทุกคนมีคติทางเดินของชีวิตทั้งดำและขาวปะปนกันไป กล่าวคือมีการใช้ชีวิตทางที่ดีคือมรรค 8 ได้แก่ มีความเห็นชอบ-มีดำริชอบ-พูดชอบ-ทำงานชอบ-เลี้ยงชีพสุจริต-มีความเพียร-ระลึกนึกในสิ่งที่ดี-ตั้งใจชอบ มีสติดี ส่วนอีกทางหนึ่งบางครั้งอาจใช้ชีวิตในทางตรงกันข้ามคืออาจหลงผิด และทำที่ไม่ถูกทาง ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ประเพณีได้แก่ เห็นผิด-ดำริผิด-พูดผิด-ทำงานผิดทุจริต-อาชีพที่ผิด-พยายามผิด-ระลึกนึกทำในสิ่งผิด-ตั้งใจทำสิ่งที่ผิด
การทำตุงเหล้กตุงตอง ต้องหาไม้เนื้อแข็งหน้าสองยาวราว หนึ่งศอก ทำเป็นเสาตั้งขึ้น นำไม้ขนาดเท่ากันมาทำเป็นกากบาทวางแนบโคนเสาเป็นที่ตั้งเสา ส่วนปลายเสานำไม้อันเล็กๆมาทำกากบาทมาติดไว้แล้วนำโลหะแผ่นเล็กๆมาทำเป็นวงโดยรอบ แล้วเจาะรู 16 รู ใช้แขวนตุง เมื่อได้ตุงดั่งใจนึกก็นำไปวางไว้บนโลงศพ จนกว่าจะนำศพไปป่าช้า จึงนำตุงออกมาไปไว้ที่วัด
คติความเชื่อเรื่องตุงเหล้กตุงตองยังมีให้เห็นในปัจจุบัน ส่วนว่าตุงเหล้กตุงตองจะช่วยเอาวิญญาณผู้ตายจากนรกไปสู่สวรรค์นั้น ก็ยังไม่มีใครได้เห็นจ้ะๆ ยังไงเสียเพื่อความไม่ประมาท เพราะมีภาษาบาลีกล่าวว่า " ปมาโท มัจจุโนปทัง "(เขียนเป็นภาษาง่ายๆอาจไม่ถูกต้องตามอักขระวิธีมากนัก)แปลเอาความว่า ความประมาทเป็นหนทางแห่งความตาย ผู้คนล้านนาก็ต้องเอาตุงเหล้กตุงตองมาไว้บนโลงศพกันไว้ก่อน เผื่อว่าดวงวิญญาณผู้ตายถูกยมบาลตัดสินให้ลงอยู่ในนรกจริงๆ ตุงนี้แหละจะกระหวัดเอาดวงวิญญาณไปสู่สวรรค์ ไม่ต้องไปจมผุดๆ ทรมานในนรกหลุม อเวจี
ตำนานผีล้านนาตอนตุงเหล้กตุงตอง ก็จบลงเท่านี้แล....ลุงหนานขอลาไปก่อนแล
ความเห็น (17)
แวะมาอ่านครับ
สวัสดีคุณกวินทรากร..ครับ
ขอบคุณที่มาแว่แอ่วมากครับ
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน...พรหมมา
ไหว้สาลุงหนาน เจ้า
แวะมาแอ่วหาเจ้า
สวัสดีเจ้าครู
เจ้า..
ยินดีตี้แว่มาแอ่วเจ้า....
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
ผมอ่านผญ๋าล้านนาของท่านทุกเรื่อง ดีมากเลยครับ เป็นความรู้ที่ผมต้องการทั้งหมด โดยไม่ต้องไปสืบค้นที่ไหนอีกเลย อาจารย์ครับ ผมอยากให้อาจารย์เขียนเรื่องภาษาล้านนา (ภาษาคำเมือง)ในประเด็น
1. ที่มาของภาษา อายุของภาษา
2. ตัวอักษรที่ใช้ เป็นภาษาในตระกูลใด (นำมาจากที่ใด)
3. คำที่ใช้ หลายคำเป็นคำเมือง และหลายๆคำยืมจากภาษาอื่นมาใช้ใช่หรือเปล่า เท่าที่ผมทราบเช่นคำว่า หลัว (ฟืน) เป็นภาษาไตเขิน ถูกต้องหรือไม่
ขอบพระคุณอาจารย์อีกครั้ง
ตุงใดไกว๋แกว่งพริ้ว ลมไว
จั๊กจ่องวิญญาณไป เกิดได้
ตุงเหล็กตุงตองไหว ปัดจ่อง วิญญ์ฟู
คนอยู่บ่ฮู้ไซร้ เล่าไว้ สืบขาน
.
วานคนยุคใหม่นี้ สืบสาน
ตั๋วส่อผ่อต๋ำนาน เทื่อหน้อย
เอาใจ๊เมื่อมีก๋าร สืบเรื่อง สืบราว
สาวบ่าวแลหนาน้อย สื่อถ้อย กระทงความ
ไหว้สาอาจารย์เกครับ
*ที่มาของภาษาล้านนาเท่าที่ค้นพบมาจากพระนางเจ้าจามเทวีทรงให้ราชบัณฑิตนำอักษรมอญมาแปลงเป็นอักษรล้านนาราวๆ พ.ศ. 1205ครับ ซึ่งเป็นอักษรที่ใช้กันทั่วไป
*หากศึกษาลึกลงไปอีกยังพบว่า
1.อักษรธรรมล้านนาที่กล่าวมาแล้วใช้บันทึกพระธรรมเรียกว่าตั๋วเมือง
2.อักษรฝักขาม หรืออักษรที่ปรุงมาจากอักษรสุโขทัย(พ่อขุนรามคำแหง)ใช้จารึกในศิลาจารึก
3.อักษรไทยนิเทศคล้ายอักษรฝักขาม แต่มีเชิงห้อยอยู่เป็นบางตัวใช้จารึกกวีนิพนธ์
*แต่ที่นิยมคืออักษรตั๋วเมืองครับ
*ตระกูลอักษรย้อนยุคไปถึงอักษรพราหมีของพระเจ้าอโศกมหาราชและเกี่ยวโยงไปถึงการกำเนิดของอักษรโลกโน่นเลยครับ
*ใช่แล้วครับปัจจุบันภาษาล้านนามีการผสมภาษาหลายเผ่าเพราะหลังจากยุคเก็บผักใส่ซ้าเก็บข้าใส่เมืองผู้คนหลายเผ่าพันธ์ก็มาอยู่ร่วมกันอย่างเป็นสุขด้วยภาษาครับ ไม่ว่า ไทลื้อ ไทยอง ไทเขิน ฯลฯ.ซะป๊ะครับ แต่ก็ดีครับเราได้เรียนรู้หลายภาษาครับ
ด้วยความปรารถนาดีจาก...ลุงหนาน..พรหมมา
ไหว้าสาท่านหนานทนันครับ..
*ขอบคุณที่มาเตื่อมแถ้งครับ
*หากหมู่เฮาบ่เขียนเล่าไว้ต่อไปคนหนุ่มสาว หรือคนุร่นต่อๆไปก็จะบ่ฮู้ไปติ้กๆครับ จ้วยกั๋นเขียนเล่าไว้เต๊อะหมู่เฮาตังหลาย
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน......พรหมมา
ขอบพระคุณพ่ออาจารย์เป็นอย่างสูง เป็นการเติมเต็มองค์ความรู้ที่ผมได้ศึกษาเรียนรู้มา ผมจะนำไปสอนนักศึกษาวิทยาลัยชุมชนในวันเสาร์ที่ 8 มี.ค.นี้ (ทางวิทยาลัยชุมชนเชิญผมไปสอนพิเศษ หลักสูตรแม่ฮ่องสอนศึกษา) กำลังสอนในเนื้อหาเรื่องภาษาและวรรณกรรม ผมมีความเห็นว่านอกจากชาวไต ชาวเขาเผ่าต่างๆแล้ว แม่ฮ่องสอนยังมีคนเมืองอาศัยอยู่ร่วมกัน ก็ถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของแม่ฮ่องสอน ที่สำคัญแม่ฮ่องสอนเป็นส่วนหนึ่งของล้านนามาโดยตลอด ก่อนมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ดังนั้นชาวแม่ฮ่องสอนจึงต้องเรียนรู้เรื่องราวของชาวล้านนาด้วย อย่างที่ผมเรียนพ่ออาจารย์ได้ทราบก่อนแล้วว่า ผมมีความรู้น้อยมากในซีกของล้านนา ต้องการเรียนรู้เพิ่มเติมจากพ่ออาจารย์ เพราะนี่คือขุมความรู้ ที่เป็นแก่นความรู้แท้ๆ ที่ได้รับการสังเคราะห์จากผู้เชี่ยวชาญเรียบร้อยแล้ว จึงเป็นความรู้ที่มีคุณค่า
ขอกราบขอบพระคุณพ่ออาจารย์อีกครั้ง
อาจารย์เก
สวัสดีค่ะ
-แวะมารับความรู้อีกค่ะ..ขอบคุณค่ะ
ไหว้สาคุณพรรณาครับ
**ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมครับ
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
ยกมือวันทาไหว้สาเจ้า ป้อลุงหนาน....พรหมมา
ได้ความฮู้ดีๆอีกแล้วเจ้า ..บ่าต้องไปหาตี้ไหนแหมแล้ว
ไหว้สา..สรีสวัสดีเจ้า
สวัสดีหลาน..คำแสนดอย
ลุง...เป๋นเตื้อ เพราะต๋อนแฮกหนทีหลานมีชื่อแถมอย่าง พออ่านแถมเตื้อเปลี่ยนชื่อหรือนามแฝง พอดีหันฮูปก็เลยเข้าใจ๋
หากสนใจ๋ก็เข้ามาอ่านเก้บความฮู้ไว้เต๊อะ..........หลายๆอย่างมันเป๋นเพียงตำนานไป และแถมหลายๆอย่างก๋ำลังจะกล๋ายเป๋นต๋ำนานในอนาคตอันใกล้ และแถมหลายเรื่องก็บ่สามารถเอาปิ๊กป้อกคืนมาได้ ลูกหลานนี้แหละจะได้สืบสานกั๋นต่อไป..
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน......พรหมมา
ก่ำลังมาฮู้ ได้ดูกับต๋า ตุงเหล้กตองกา อู้จ๋าแม่นหมั้น
ความเชื่อเมืองเหนือ ควรเชื่อสานฝั้น เป๋นของกำนัล ผู้น้อย
ตุงผีนั้นนา นำมาผูกฮ้อย นับเป๋นฮ่องฮอย ดีงาม
มีคนอยากฮู้ จั๊กตอบคำถาม เป๋นตุงนิยาม ไปนิปานภพหน้า
ไปนิปานภพหน้า
ก่ำลังมาฮู้ ได้ดูกั๊บต๋า ตุงเหล้กตองกา อู้จ๋าแม่หมั้น
ความเชื่อเมืองเหนือ ควรเชื่อสานฝั้น เป๋นของกำนัล ผู้น้อย
ตุงผีนั้นนา นำมาผูกฮ้อย นับเป๋นฮ่องฮอย ดีงาม
มีคนอยากฮู้ จั๊กตอบคำถาม เป็นตุงนิยาม ไปนิปานภพหน้า
ไปนิปานภพหน้า
สวัสดีครับคุณสนั่น......
ยินดีที่เข้ามาแว่อ่านและเสริมความฮู้ครับ...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน......พรหมมา
- ผมอยากฮู้ตี่มันเหมือนพินก้าสายหันเปิ้นเอาตานหื้อคนต๋ายมันแป๋ส่าหยัง
และก่อยังมีเครื่องอัฐบริขาร พัด ไม้กวาด ยูแหมขอรบก๋วนป้อหนานจ่วยไขหื้อแจ้งก้ำเตอะครับผมสงสัยมาเมินละ
ขอบพระคุณท่านนักๆเน่อครับตี่เล่าเรื่องบะเก่าหื้อหมู่เฮาสืบทอด