คำถามกับการสอนให้คิด

   คำถามเป็นเครื่องมือสำคัญของครูที่ใช้ในการสอนให้คิด   การใช้คำถามเป็นทักษะ ถามอย่างไร จึงจะกระตุ้นให้ผู้เรียนคิด   ถามอย่างไรจะให้ผู้เรียนคิดได้ถูกทาง การใช้คำถามเป็นเทคนิคสำคัญการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง      ผู้สอนจึงต้องรู้จักการใช้คำถามจนชำนาญ เรียกว่า มีทักษะในการใช้คำถาม


               บลูม (Bloom)   ได้ให้ข้อเสนอแนะว่า การสอน    เพื่อให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ ควรให้นักเรียนเรียนรู้ทั้งด้าน พุทธิพิสัย ทักษะพิสัย  และจิตพิสัย  ในส่วนพุทธิพิสัย พฤติกรรมที่แสดงว่า  นักเรียนมีความคิดด้าน  การนำไปใช้  การวิเคราะห์   สังเคราะห์ และการประเมินผล เป็นพฤติกรรมที่ควรส่งเสริม      เนื่องจากพฤติกรรมดังกล่าว เป็นพฤติกรรมที่ต้องอาศัยความคิดสูงกว่าการจำ และการเข้าใจ การตั้งคำถาม ที่สามารถหาคำตอบที่ช่วยให้ตัดสินได้ว่า ผู้เรียนมีความสามารถในการคิดระดับสูงจึงเป็นสิ่งจำเป็น          คำถามเป็นเครื่องมือสำคัญของครูที่ใช้ในการสอนให้คิด       การใช้คำถามเป็นทักษะ ถามอย่างไร จึงจะกระตุ้นให้ผู้เรียนคิด         ถามอย่างไรจะให้ผู้เรียนคิดได้ถูกทาง การใช้คำถามเป็นเทคนิคสำคัญการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง      ผู้สอนจึงต้องรู้จักการใช้คำถามจนชำนาญ เรียกว่า มีทักษะในการใช้คำถาม
การใช้คำถาม หมายถึง 2 นัยคือ

          1.       การใช้คำถามประเภทต่างๆ

          2.       การรู้จักใช้ลักษณะดี และลักษณะที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อใช้คำถาม

          คำถามมีบทบาทสำคัญและจำเป็นต่อการสอนมากขึ้น เพราะจุดมุ่งหมายทางการศึกษา ต้องการให้ผู้เรียน มีทักษะการคิด ทั้งในด้านเหตุผล คิดวิเคราะห์ คิดสร้างสรรค์
 

ความสำคัญของคำถาม

         1. เพื่อเสริมสร้างความสามารถทาง ความคิดให้แก่ผู้เรียน การสอนที่ ปราศจากคำถามจะไม่สามารถ   เพาะนิสัยการคิดที่ดีให้แก่ผู้เรียนได้

         2. ใช้เป็นส่วนเร้าความสนใจ ทั้งนี้อาจใช้ คำถามเพื่อกระตุ้นความสนใจของนักเรียน   ได้ในทุกขั้นตอน เช่น การถามให้สังเกต อาจใช้ ในการเริ่มต้นที่ดี การซักถาม  ระหว่างการเสนอความรู้ก่อให้เกิดความเข้าใจ

          3. คำถามที่ดีทำให้เกิดการอภิปรายต่อเนื่อง   เป็นการขยายความคิด และแนวทางการเรียนรู้ และคิดอย่างมีเหตุผล

          4. ทำให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนการสอน   ทั้งนี้มิได้หมายถึงเฉพาะแต่การตอบคำถามอย่างเดียว แต่ยังหมายถึง    การมีส่วนร่วมเชิงพฤติกรรมอีกด้วย

          5. ใช้เป็นสื่อกลางเชื่อมโยงระหว่างความรู้เดิมกับความรู้ใหม่

          6. ก่อให้เกิดการค้นคว้าและสำรวจความรู้ใหม่  การใช้คำถามที่ดี  ในบางครั้งจะเป็นต้นเหตุให้ผู้เรียนต้องค้นคว้าเพิ่มเติม     เป็นการปลูกฝังนิสัยรักการค้นคว้าให้เกิดขึ้น

          7. ใช้คำถามทบทวนหรือสรุปเรื่องราวที่สอนให้กะทัดรัดยิ่งขึ้น

          8. ใช้วัดผลความเข้าใจ และความสามารถของผู้เรียน     รวมทั้งวัดผลการสอนว่าเป็นไปตามจุดมุ่งหมายเพียงใด

          9. ทำให้รู้  พื้นฐานและประสบการณ์เดิมของผู้เรียน     สามารถจัดประสบการณ์ การเรียนการสอนใหม่ให้อย่างเหมาะสม

          10. ฝึกให้ผู้เรียนรู้จักคิดหาคำตอบ หรือแก้ปัญหาด้วยตนเอง

          11. ช่วยให้ครูทราบความคิดเห็นของนักเรียน

ลักษณะคำถามที่ดี

          1. คำถามที่สร้างขึ้นต้องมีคุณค่า และเร้าให้อยากตอบ

          2. คำถามควรเป็นแบบปลายเปิด เพราะจะทำให้นักเรียนกระตือรือร้นที่จะตอบ

          3. คำถามควรให้นักเรียนบรรยาย หรืออธิบาย

          4. คำถามควรมุ่งถามเหตุผล ทำไม เพราะเหตุใด

          5. คำถามควรมุ่งให้ผู้เรียนประเมินค่า

          6. คำถามที่ดีต้องสามารถให้นักเรียนมีพัฒนาการทางสมองได้ดีขึ้น

          7. พยายามหลีกเลี่ยงคำถามที่ต้องการคำตอบ "ใช่"  "ไม่ใช่"

           8. คำถามควรสั้นและชัดเจนที่สุด

ประเภทคำถาม
           คำถาม   แบ่งหรือจำแนก      โดยใช้เกณฑ์ต่างๆ ได้ เช่น คำถามระดับต่ำ คำถามระดับสูง คำถามง่าย คำถามยาก    นักการศึกษาบางกลุ่มแบ่งประเภทคำถามตามระดับขั้นความคิด ในพุทธิพิสัย (Cognitive Domain)       ตามความคิดของ Benjamin Bloom  โดยแบ่งคำถามเป็น  6  ประเภท

ระดับขั้นของการคิด	ประเภทของคำถาม
ความรู้ ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์ การประเมินค่า	ถามความรู้ ถามความเข้าใจ ถามการนำไปใช้ ถามการวิเคราะห์ ถามการสังเคราะห์ ถามการประเมินค่า

ลักษณะการใช้คำถามที่ดี
            นอกจากผู้สอนต้องรู้จักการใช้คำถามประเภทต่างๆ แล้ว ควรรู้จัก
          1. ประเภทคำถาม
          2. คำนิยาม
          3. ตัวอย่างคำถาม
          ใช้คำถามระดับต่ำ  หรือง่ายปนกับคำถามระดับสูงหรือคำถามยาก      เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้คิดง่าย   และยากตามลำดับ      เพื่อพัฒนาไปสู่การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical thinking)  เพื่อที่จะสามารถตัดสิน จะทำ จะเชื่อ หรือจะแก้ปัญหาได้อย่างมีหลักการและถูกทาง นอกจากการฝึกใช้ประเภทคำถามแล้ว ยังต้องฝึกการถามในลักษณะดี หลีกเลี่ยงลักษณะไม่ดี
            ลักษณะการใช้คำถามที่ดี
            1.เตรียมคำถามล่วงหน้า เพราะจะสามารถถามได้อย่างเรียงลำดับ ตามความยากง่าย ตามลำดับเนื้อหา และยังมีความมั่นใจในการถาม
            2. ถามอย่างมั่นใจ โดยใช้ภาษาชัดเจน กะทัดรัด
            3. ถามแล้วต้องมีเวลารอคอย (wait time) ประมาณ  3  วินาที  เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้เรียนทั้งเก่ง และไม่เก่งคิดอย่างทั่วถึง       จากนั้น จึงเรียกชื่อผู้เรียนให้ตอบคำถาม ไม่กำหนดผู้ตอบก่อนถามคำถาม
            4.ถามทีละคน และตอบทีละคน     แต่ต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนตอบหลายๆคน  ในคำถามเดียวกัน
            5. ถามแล้วไม่ทวนคำถามและไม่ทวนคำตอบ
            6. ควรใช้ท่าทาง เสียงประกอบการถามเพื่อกระตุ้นความสนใจ
            7. ควรใช้คำถามปูพื้น เมื่อตอบคำถามแรกไม่ได้
8. ควรใช้คำถามง่ายและยากปนกันในการสอนครั้งหนึ่งๆ
            9. ควรเปิดโอกาสให้ผู้เรียนถามคำถามผู้สอน
            ผู้สอนที่มีทักษะการใช้คำถาม หมายถึงผู้ที่มีความรู้และความเข้าใจ ประเภทของคำถามต่างๆ รวมทั้งรู้ลักษณะที่ดีของการถาม   และรู้วิธีหลีกเลี่ยงลักษณะที่ไม่ดีของการถาม และต้องเป็นผู้สามารถนำความรู้ไปใช้ปฏิบัติในการถามคำถามผุ้เรียนได้เป็นอย่างดี การรู้เทคนิคการใช้คำถาม ใช้เสมอจนชำนาญ เรียกว่าเป็นผู้มีทักษะการใช้คำถาม

[จอย]

อยากให้ครูทุกคนทั้งประเทศ เน้นการเรียนการสอนที่ให้นักเรียนคิดเป็น ควรอย่างยิ่งที่จะต้องเรียนรู้การตั้งคำถามให้นักเรียนได้คิดเป็น ขอบคุณมากค่ะสำหรับความรู้ที่ให้

[วอญ่า-ผู้เฒ่า-natachoei--]

สลามน้องอะกีบ สบายดีน่ะครับ ไม่กลับมากินแกงปลาหัวโม่งบ้างล่ะ

ช่วงนี้มีงานย้อนรอยพระพุทธเจ้าหลวง อาหารอร่อยมีมากครับ

[นีนา]

สลามค่ะ คุณอะกีบ มีเรื่องให้ช่วยนะค่ะ

อยากทราบว่า

คำถามหมายความอย่างไร

ตัวอย่างของคำถามแต่ละประเภท

และประเภทของคำถาม

ด่วนๆนะค่ะ

ขอบคุณล่วงหน้านะค่ะ