รับและส่งตา-ยาย ในประเพณีสารทเดือนสิบ
สารทเดือนสิบปีนี้ผมได้ไปทำบุญส่งตา-ยาย ที่วัดถ้ำเขาเหล็ก เทือกเขาหลวง ใกล้ๆน้ำตกกรุงชิง ในเขตอำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราช
สารทเดือนสิบเป็นประเพณีที่ลูกหลานชาวใต้ทำให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
ตา-ยาย คือศัพท์เรียกผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
ในรอบหนึ่งปี ตา-ยาย ซึ่งอยู่ในภพภูมิต่างๆ จะมาโลกมนุษย์ในวันแรม 1 ค่ำเดือนสิบ ที่เรียกว่าวันรับตา - ยาย และวันแรม 15 ค่ำ เดือนสิบ ก็เป็นวันส่ง ตา-ยาย รวมเวลาที่ ตา-ยายอยู่กับลูกหลานในโลกมนุษย์ 15 วัน
ลูกหลานชาวใต้ไม่ว่าอยู่ที่แห่งใดถ้าไม่ติดงานสำคัญจริงๆก็จะมาร่วมรับและส่งตา-ยาย และสารทเดือนสิบยังเข้มขลังอยู่ ไม่ว่าผ่านไปวัดใด ย่านบ้านไหนจะเห็นลูกหลานกลับบ้านมาทำบุญ เยี่ยมพ่อแม่ญาติมิตรกัน
ภาพกิจกรรมวันส่งตา-ยาย ในวัด ดังภาพต่อไปนี้
ภายในศาลาการเปรียญ ก็มีพิธีทางศาสนา
ของถวายพระนอกจากปิ่นโตอาหารหวานคาวแล้วก็มีขนมเดือนสิบ ชุดขนมลา ขนมพอง ขนมบ้า ขนมดีซัม จัดเป็นสำหรับ หรือหมรับ
กิจกรรมนี้อุทิศแด่ผู้ล่วงลับ ลูกหลานก็จะนำสัญลักษณ์ผู้ล่วงลับต่างๆมาตั้งในพิธีเพื่ออุทิศแผ่ส่วนบุญส่วนกุศลไปให้ เช่น รูปถ่าย ที่บรรจุอัฏฐิ และบัตรประชาชน อย่างที่เห็น
ภายนอกศาลาการเปรียญ ก็ตั้งโต๊ะสำหรับส่งตา-ยาย กลับภพภูมิ มีข้าวของซึ่งส่วนใหญ่ก็เป็นชุดขนมเดือนสิบ ทั้งพระสงฆ์และญาติโยมร่วมกันแผ่ส่วนบุญส่วนกุศลไปให้
หลังจากนั้นก็สนุกสนานด้วยกันแย่งข้าวของบนโต๊ะตา-ยาย นี้ เรียกว่า ชิงเปรต ถือเป็นการสนุกสนานกับตา-ยาย ก่อนจากกัน (พระสงฆ์ผู้เป็นพิธีกรบอกผ่านทางเครื่องขยายเสียงว่าอย่างนั้น)
ผมไม่ได้จับภาพตอนแย่งกัน เพราะผมก็มัวไปแย่งกับเขาด้วย
ความเห็น (21)
- สวัสดีค่ะ อาจารย์
- ไม่รู้ว่า แถบอิสาน เดี๋ยวนี้จะมีแบบนี้รึป่าวคะ
- เพราะไม่ได้อยู่จนเสร็จพิธีอ่ะค่ะ
- ขอบคุณค่ะ
- มีเป็นประเพณีอย่างนี้ก็ดีนะคะ ไม่เคยเห็นเลย
- มีแต่ที่บ้านจะไปทำบุญ ที่วัดกันเอง ที่ผ่านมาก็ไปทำบุญที่ รพ.สงฆ์ เขามีการจัดกันประจำ ตามคนที่ต้องการมาทำบุญละค่ะ
- ดีจังค่ะ ได้รู้วัฒนธรรมทางใต้ ขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะครูนงฯ
เสียดายที่ไม่ได้มีโอกาสพาเด็ก ๆ ไปดูพิธีกรรมเต็ม ๆ ที่นครฯ เพียงแต่พาไปทำพิธีที่บ้านปู่กับย่า ซึ่งแถวบ้านจะทำพิธีกรรมส่งตายายกันตอนกลางคืน เสร็จแล้วก็ต้องรีบบึ่งรถกลับหาดใหญ่คืนนั้นเลยค่ะ
อยากให้เด็ก ๆ ได้เห็นบรรยากาศชิงเปรต ดูว่าเขาจะสนุกสนานเหมือนสมัยพ่อกับแม่เขาตอนเด็ก รึเปล่า
ขอบคุณสำหรับเรื่องเล่าและภาพถ่ายค่ะ พรุ่งนี้จะชวนลูก ๆ มาอ่านบันทึกนี้นะคะ
สวัสดีจ้า
- อ่านหัวเรื่องทีแรก เข้าใจว่า ครูนงไปส่งตา ยาย ของเด็ก ๆ ที่บ้านไปทำบุญ เพราะครูนงงานยุ่ง
- อ่านจนจบก็ถึงบางอ้อ! (ฉลาดขึ้นมานิด) ประเพณีสารท ของคนใต้ คล้ายกับทางสุรินทร์ ที่พูดภาษาเขมรเป็นภาษาถิ่น ถือเอาวันแรม 15 คำเดือนสิบ เป็นวันสารทใหญ่ ก่อนวันสารท 1 วัน จะมีพิธี "แซนโดนตา" แซน แปลว่า เซ่น ไหว้ โดนตา แปลว่า ปู่ ย่า ตา ยาย หรือความหมายรวมก็คือ การเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับ ลูกหลานมีหน้าที่เอาอาหาร คาว หวาน จัดวางไว้ในบ้าน แล้วจุดธูปเทียน เรียกบรรพบุรุษที่ล่วงลับ ให้มากินอาหารที่ลูกหลานจัดมาให้ เช้าวันรุ่งขึ้น (วันพระ) ก็ไปทำบุญที่วัด
- หนูเองเป็นสะใภ้สุรินทร์ ก็มีโอกาสเข้าร่วมพิธีที่ว่าทุกปี
- การแสดงความกตัญญู ถือว่าเป็นแก่นของคนดีที่โบราณนั้นให้คุณค่าความสำคัญ ได้ลึกซึ้งนัก
- ขอบคุณสำหรับเรื่องเล่าความดีศรีชาวใต้ค่ะ
- ขออนุญาตครูนงเมืองคอน นำลิ้งค์นี้ไปไว้ในบล็อกผมด้วยครับ
สวัสดีครับครูนง
บุญจังปีหนี้ได้แลรูปทำบุญเดือนสิบกันสด ๆ จากพี่น้อง G2K ผมไม่ได้ร่วมทำบุญมาหลายปีแล้วครับ ได้ไปแต่สงกรานต์ครับ
ขอขอบคุณนะครับ
สวัดดีค่ะครูนง
- เล็กก็ไปร่วมบุญมาเหมือนกันค่ะ บรรยากาศคล้ายๆกันเลยค่ะ
- อิ่มบุญ อิ่มกุศล อิ่มสุข ขอให้ความกตัญญูนี้หนุนนำให้ได้ดี เจริญกันยิ่งๆ ขึ้นไปอีกนะคะ
- เล็กก็เก็บบรรยากาศมาเล่าบ้าง แต่ทว่า...ไม่มีรูป เลยขออนุญาต ลิงค์มาที่นี่ด้วย (ไม่ว่ากันนะคะ) ตามไปดูซิคะ คลิ๊ก
- ขอบคุณค่ะ
- สวัสดีครับครูนง
- เล่าเรื่อง ตา ยายได้ เห็นภาพ ดีครับ แต่ละพื้นที่อาจจะประยุกต์ไปคนละนิด ตามแต่สภาพแวดล้อม
- ขอบคุณครับครู
สวัสดีครับ pa_daeng
ประเพณีสารทเดือนสิบที่นครฯอย่างที่เล่านี้ ยังสืบสานกันได้ดีครับ....หากพบประเพณีคล้ายๆนี้ที่อีสาน อย่าลืมนำมาบอกกันนะครับ
คุณหมอนนทลีครับ
เท่าที่ทราบกรุงเทพฯแถววัดพิชัยญาติ และวัดแถบฝั่งธนบุรี ที่มีคนใต้อยู่เยอะๆทราบว่าก็ยังมีแบบนี้อยู่นี่ครับ...ลองสังเกตดูปีหน้านะครับ
สวัสดีครับ คุณ รัตติยา เขียวแป้น
ลูกๆคงได้ความรู้ประสบการณ์อีกทางหนึ่ง....คงจะชอบเขียนบันทึกเหมืมอนคุณแม่เล่าเรื่องแบบนี้ต่อไปแน่นอนเลย
สวัสดีน้องครูอ๊อด
เอ! อ่านที่น้องครูอ๊อดอธิบายประเพณีแถบอีสาน รู้สึกประหลาดใจว่าสารทเดือนสิบปักษ์ใต้มันคล้ายกันมากๆกับแถบอีสานได้อย่างไงเนี่ย ต้องราบกวนบล็อกเกอร์ทางด้านประเพณีวัฒนธรรมเสียแล้วละ
สวัสดีน้องณัทธร
เราต่างเติมเต็มข้อมูลสารทเดือนสิบกันและกัน พี่ก็ขออนุญาตนำทั้งของน้องณัทธร วันสาร์ทเดือนสิบนครศรีธรรมราช และของน้องเล็ก พรรษกร ทำบุญตามประเพณีสารทเดือนสิบ 50 ที่นี่ “เมืองนคร” มาไว้ที่นี่เช่นกันครับ
สวัสดีครับ อ.ภัทรพล คำสุวรรณ์
ดีใจที่ได้มีส่วนให้อาจารย์ได้เห็นบรรยากาศปักษ์ใต้บ้านเราเกี่ยวกับสารทเดือนสิบ พอแก้ขัดไปได้ยามที่มีงานเร่งรัด G2K มีประโยชน์อย่างนี้แหละครับ
สวัสดครับน้องเล็ก พรรษกร
พี่ตามไปอ่านบันทึกของน้องแล้วนะ ได้บรรยากาศที่เหมือนๆกันเลย ต่างที่รายละเอียดปลีกย่อยเล็กน้อยเท่านั้นเอง พี่นำบันทึกทั้งของน้องและของน้องณัทธรมาไว้ที่บันทึกนี้ของพี่แล้วละ วันสาร์ทเดือนสิบนครศรีธรรมราช และ ทำบุญตามประเพณีสารทเดือนสิบ 50 ที่นี่ “เมืองนคร”
สวัสดครับน้องชัยพร หนุ่มร้อยเกาะ
ใช่แล้วละครับที่ว่าสารทเดือนสิบย่อมจะต่างวิธีการไปบ้างในแต่ละพื้นที่ส่วนที่เป็นหลักการแล้วเหมือนกัน...ว่าแต่ว่าปีนี้น้องชัยพรไม่ได้กลับมาทำบุญที่บ้านนครฯหรือครับ
น้องครูอ๊อดครับ
เข้าไปอ่านข้อมูลhttp://www.kapook.com/news/10/110527.html แล้ว ขอบคุณมากครับ
ได้ความรู้เพิ่มเติมมาก เคยให้เด็กเขียนรายงาน เด็กบอกไม่รู้จะหาจากไหนได้ครบตามหัวข้อที่สั่ง ไปที่วัดก็ยังไม่ครบ ครั้งต่อไปจะแนะให้มาปรึกษาครูนง
ดีมากๆ เลย ที่ที่อนุรักษ์วัฒนาภาคใต้ของเราอย่างให้ครูลงเน็ตอย่างทุกๆ ปีคะ
อนุรักษ์วัฒนาภาคใต้ดีมากๆ
จากลูกศิษย์ (www.stangtoday.co.cc)