เรื่องเล่าจากดงหลวง 101 ขึ้นดอย ตอน ไม้ใหญ่และร่องรอยการล่าสัตว์ป่า
การเข้าป่าที่มีความสมบูรณ์เราก็พอจะเดาสถานการณ์ออกได้ว่าน่าที่จะพบอะไรบ้าง เข้าป่าก็ต้องพบต้นไม้และสัตว์ป่านานาชนิด เราคนเมืองก็ตื่นเต้นเป็นธรรมดาที่ต้องพบสิ่งแปลกใหม่ในป่าตลอดทางที่เดิน อันต่างจากชีวิตประจำวันที่จำแจของเรา
แค่เดินเพียงครึ่งชั่วโมงจากสำนักสงฆ์ถ้ำน้ำรินเราก็พบต้นไม้ใหญ่มาก ผู้ใหญ่บ้านนาหลักบอกว่านี่เป็น “บาก” หรือ “กระบาก” พวกเราพบว่าที่โคนต้นมีโพรงและมีควันไฟกรุ่นอยู่ ทั้งๆที่รอบๆบริเวณนั้นไม่มีไฟไหม้เลย และเมื่อคืนที่ผ่านมาก็มีฝนตก ชาวบ้านบอกว่า นี่คือการล่าสัตว์ และสัตว์ที่ล่าคงจะเป็น “ตัวแลน”
ปกติเมื่อตัวแลนเห็นคนก็จะหนีเข้าโพรงไม้หรือขึ้นต้นไม้สูงๆ เพื่อพาชีวิตหนีรอดจากการล่า ชาวบ้านอธิบายต่อว่า ผู้ล่าคงคิดว่า ตัวแลนเข้าโพรงต้นบากต้นนี้จึงจุดไฟเข้าโพรงเพื่อไล่แลนให้หนีออกมา ก็จะดักจับ แต่ต้นบากต้นนี้โพรงไม่ทะลุถึงยอดไม้ ผู้บันทึกถามว่า..เอ้า..รู้ได้อย่างไรว่าโพรงไม่ทะลุถึงยอดไม้ ชาวบ้านอธิบายว่า ก็ดูที่ยอดสิครับ หากโพรงทะลุยอดควันไฟก็ต้องออดที่ยอดด้วย นี่ไม่มีควันไฟ แสดงว่าโพรงตัน..?? หายโง่ไปเลย..
สหายเด่น อธิบายบ้างว่าชาวบ้านคงเผาไฟในโพรงสักพักแล้วไม่เห็นมีตัวแลนโผล่ออกมาจึงมั่นใจว่าตัวแลนไม่ได้เข้าโพรงไม้นี้ ตัวแลนต้องไต่ขึ้นยอดไม้แน่เลย ผู้ล่าไม่ลดละความพยายามไปตัดไม้มาทำเป็นบันไดพาดขึ้นไปจนถึงยอดไม้
เข้าใจว่าตัวแลนคงหนีเอาชีวิตรอดไต่ขึ้นไปสูงสุด ผู้ล่าก็ต้องใช้วิธีจุดไฟลนอีกครั้งหนึ่ง มีร่องรอยไฟไหม้บนยอดต้นบากนี้ ในที่สุดผู้ถูกล่าคงทนไฟไม่ไหวต้องสละชีวิตเพื่อชีวิตอื่น....อันเป็นวิถีของสัตว์ป่าและคนที่พึ่งพาป่า...
ชาวบ้านไปตัดใบไม้มาอุดโพรง บางคนเอาเศษท่อนไม้ขุดดินรอบๆให้ร่วนแล้วกอบเอาไปอุดโพรงอีกทับหนึ่งสักพักควันไฟก็หยุดนิ่ง ดับสนิท
ผู้บันทึกถือโอกาสให้ชาวบ้านลองโอบรอบโคนไม้บากดูว่าใหญ่โตแค่ไหน ได้สามคนครึ่งครับ มันใหญ่โตมากพอที่เราจะไม่ค่อยได้เห็นบ่อยนัก หากสังเกตระหว่างทางเดินไม้ใหญ่ขนาดนี้จะมีประปรายทั้งนี้เพราะว่าเป็นไม้ที่หลงเหลือจากการสัมปทานป่าเมื่อหลายสิบปีก่อน ไม้ส่วนใหญ่ที่เห็นเป็นป่ารุ่นใหม่ที่ฟื้นตัวขึ้นมาในช่วง30-20 ปีมานี้เอง ถามว่าทำไมยังมีไม้ใหญ่เช่นนี้หลงเหลืออยู่ ชาวบ้านบอกว่า เพราะมันไม่สวย ที่ไม่สวยเพราะมันเป็นโพรง เนื้อไม้ที่ได้จะไม่สวยและจะได้ไม้ไม่กี่ท่อน...??
เราเห็นร่องรอยการทำไม้ของชาวบ้าน ที่สหายเด่นกล่าวว่า ชาวบ้านคงมาเอาไปสร้างบ้าน ไม่ใช่การทำไม้ขาย สังเกตว่าเขาเอาไปเท่าที่เอาไปได้ ยังมีส่วนเหลือทิ้งไว้ เพราะคงพอแล้ว หรือไม่สามารถเอาไปได้อีกแล้ว หากเป็นการค้าผู้สั่งซื้อจะเอาไปหมดสิ้นไม่เหลือเศษใหญ่ขนาดนี้หรอก...
ลึกเข้าไปมากขึ้น ความหนาทึบของป่าก็มีมากขึ้น ร่มเย็นและกิ่งก้านไม้ใหญ่บดบังแสงแดดให้อยู่เบื้องบนโน้น ผู้อยู่เบื้องล่างจึงเป็นชีวิตที่อาศัยสิ่งแวดล้อมแบบนี้เจริญเติบโต สร้างความหลากหลายท่ามกลางสรรพชีวิตที่แตกต่างกันแต่พึ่งพากัน
นานแล้ว อย่างน้อยก็เป็นปีที่ผู้บันทึกไม่ได้เข้ามาในป่าใหญ่แบบนี้ พื้นผิวมีแต่ใบไม้ที่คลุมดินให้อุดม ดูเหมือนปีที่ผ่านมาจะไม่มีไฟป่าเข้ามา ร่องรอยฝนที่ตกทำให้ชุ่มชื้น หล่อเลี้ยงชีวิตอันหลากหลาย
ไม้มะค่าสูงใหญ่ แผ่กิ่งก้านออกไปปกป้องชีวิตเล็กๆเบื้องล่าง และตัวเองก็ปลดเปลื้องเมล็ดออกมาเพื่อสืบเผ่าพันธุ์และความยิ่งใหญ่ต่อไป
ตราบเท่าที่ไม่มีมนุษย์ไปเข่นฆ่าเขาก็จะแสดงพลังของป่าที่ยังประโยชน์แก่ผู้ห่างไกลความจริงนี้..
ความเห็น (16)
สวัสดีค่ะ
ป่าทึบขนาดนี้ เคยหลงไหมคะ และไปกันกี่คนคะ
สวัสดีครับ sasinanda
ไม่หลงหรอกครับ เพราะไปกับชาวบ้านจำนวน 8 คน ครับ ทุกคนชำนาญป่ามาก พวกชาวบ้านเดินป่ากันทุกสัปดาห์ครับ บางคนวันเว้นวันด้วยซ้ำไป เขาคล่องมากครับ
ตามมาดูป่าครับพี่บางทราย...ชอบมาก
หวังว่ายังพอมีป่าทึบๆแบบนี้เหลือให้ลูกหลานไปดูนะครับ...มีคนเดินป่ารุ่นต่อไปที่รับสืบทอดความรู้ไว้ไหมครับ..?
โอชกร
ครับน้องโอชกร
เราพยายามกระตุ้นชาวบ้านให้ช่วยกันอนุรักษ์ โชคดีที่เรามีเครือข่ายชาวบ้านรอบๆป่าดงภูพานอย่างน้อยที่สุด 2 เครือข่ายคือ เครือข่ายใหญ่ "อินแปง" ที่สกลนคร และเครือข่ายไทบรู ที่ดงหลวง มุกดาหาร ที่มีอุดมการณ์อนุรักษ์ป่า แต่ยังต้องเป็นพี่เลี้ยงกันต่อไปอีก เพราะในส่วนอนุรักษ์ก็มีส่วนที่ทำลายอยู่ด้วย โดยเฉพาะคนนอกเครือข่ายที่เคยชินต่อการ "เอา" มากกว่า "ให้" งานด้านปลุกจิตสำนึกนี้ต้องใช้ความเข้มแข็งและต่อเนื่องจึงจะหวังผลได้ครับ
เราก็หวังว่าคนรุ่นหลังจะมีป่าที่อุดมอยู่โดยเฉพาะที่ "เขาใหญ่" และ "ป่าห้วยขาแข้ง" ครับ
หากเราดูมุมสูงจาก Point Asia หรือ GoogleEarth ที่ดงหลวงและภูพานก็น่าวาดเสียว เพราะเป็นแค่กระจุกสีเขียวท่ามกลางรอบด้านสีน้ำตาลเข้ม ซึ่งหมายความว่า ต้นไม้ไม่กี่ต้นอยู่ท่ามกลางลมร้อนของทะเลทรายที่พัดเข้าหาป่ารอบด้าน หากไม่อนุรักษ์จริงๆแล้วป่าก็จะถูกลมร้อนค่อยๆเผาชายขอบให้ตายลงไปและขยับเข้าไปภายในมากขึ้นทุกปี....มอมมุมนี้ก็เป็นห่วงครับ
สวัสดีค่ะพี่บู๊ท
ตอนนี้หนิงอยู่"เด็กรักป่า" ที่สุรินทร์ค่ะ ที่นี่มีคอนโดต้นไม้ด้วยค่ะ "ป่ายาว" ที่ติดกับ ที่นี่ก็เขียวชะอุ่มมากค่ะ
ต้นไม้ดูอุดมสมบูรณ์มากเลยครับ
ผลของต้นมะค่า ดูคล้ายคลึงกับผลของสมุนไพรชนิดหนึ่ง "ฝาง" ที่ใช้ในหญิงหลังคลอด (ผมเคยทำงานวิจัยสมุนไพรในpostpartum ครับ) เวลาต้มน้ำจะมีสีแดง ช่วยขับน้ำคาวปลาในหญิงหลังคลอดได้ดี
สวัวดีครับ ครูบา สุทธินันท์ ปรัชญพฤท
ใช่แล้วครับ บากต้นนี้และต้นอื่นๆ หากไม่มีโพรงก็เสร็จ เรียบร้อยไปแล้ว การคงอยู่และแพร่พันธุ์ของต้นบากที่มีโคนเป็นโพรงก็จะเป็นพันธุ์ที่ไม่ค่อยดี เท่าที่ผมทราบ นักป่าไม้วิทยา จะนำเมล็ดพันธุ์ที่มาจากต้นที่สวยที่สุด สมบูรณ์ที่สุดไปเพาะกล้าขยายพันธุ์ต่อ แต่คงไม่มีทางเลือกมากนักนะครับ
สวัสดีครับน้องDSS "work with disability" ( หนิง
พี่อยากจะมาเยี่ยมป่าของน้องดอกแก้วอยู่เนี่ยะ หวัว่าสุขภาพน้องดอกแก้วสมบูรณ์นะครับ
น้องหนิงขยันจริงๆเลย นี่แล้วเมื่อไหร่จะไปอาศรมครูบาอีกล่ะ บอกนิดหนึ่งนะ
สวัสดีครับ จตุพร วิศิษฏ์โชติอังกูร น้องเอก
ใช่ครับคล้ายจริง พี่ถามชาวบ้านเพื่อให้แน่ใจก็ยืนยันครับ ฝัก หรือผลนี้อยู่ใต้โคนต้นแม่ของเขาเลย ต้นใหญ่ที่มีรูปซ้ายมือนั่นแหละครับ
สวัสดีค่ะคุณบางทราย (คนเข็นครก ขึ้นภูเขา)
เห็นความพยายามของคนที่จะล่าตัวแลน และก็เห็นความพยายามของแลนที่จะหนี ต้นไม้ไปไหนไม่ได้ก็เป็นฝ่ายโดนกระทำแต่ฝ่ายเดียว แถมเป็นผู้ให้ประโยชน์ เป็นร่มเงาและที่อาศัยด้วย...
ได้แนวคิดสอนใจตัวเองเยอะเลยค่ะ ขอบคุณค่ะ
สวัสดีครับอาจารย์กมลวัลย์
ใช่ครับชาวบ้านเอาจนได้ แม้ว่าจะลงทุนหลายอย่างรวมทั้งความเสี่ยงต่อการตกลงมาจากต้นไม้ใหญ่เช่นนั้น มาจ้างผม ผมก็ไม่กล้าขึ้นหรอก กลัวพลาดตกลงมา แต่ชาวบ้านต้องทำเพื่อปากท้อง และอาศัยความชำนาญที่เขามีอยู่ตลอดชีวิต เรื่องปีนต้นไม้จึงเป็นเรื่องปกติธรรมดามาก
ส่วนตัวแลนก็หนีได้แค่นั้น...แล้วสละชีวิตไป
อยากไปกราบพ่อครูบา เร็วๆเช่นกันค่ะพี่บู๊ท แต่ไม่มีขาอ่ะ รถหนิงยังซ่อมไม่เสร็จเลยค่ะพี่
แต่ถ้าพี่บู๊ทมีอะไรจะฝาก เข้าไปก็ฝากได้นะคะ น้องเอก (น้องชายหนิง) ชอบแอบแว่บบบบบบบบบ ไปสวนป่าฯบ่อยๆค่ะ
น้องหนิงครับ
คือพี่สั่งชาวบ้านเก็บเมล็ดผักหวานป่าไว้ จะเอาให้ครูบา บังเอิญว่า ชาวบ้านเก็บเมล็ดที่สุดงอมมา เลยไปไม่ถึงอาศรม เพราะมันจะเน่าเสียก่อน เลยให้ลูกน้องเอาไปเพาะเสียก่อน กะว่าจะสั่งชาวบ้านใหม่เอาแบบเกือบสุก จะได้ขนไปไหนได้ไกลๆ แต่หากไม่มีเมล็ดแล้ว ก็จะต้องเอาที่เพาะแล้วไปให้ครับ
แล้วพี่จะแจ้งให้ทราบครับน้องหนิง
ดีครับทุกคน
น่าอนุรักษ์ไว้นะครับ รักพ่อหลวง รู้รักสามัคคี ร่วมใจกันปลูกป่ารักษาสิ่งแวดล้อม