การเล่านิทาน (Storytelling) เป็นเครื่องมือการบริหารสมัยใหม่  ที่ “เนียน นุ่ม ลึก”   แนบเนียน ไม่รู้ตัว  นุ่มนวล ไม่รังแก ไม่คุกคาม  และ มีอุบาย ลูกเล่น เทคนิคลึกซึ้ง ลึกล้ำ    และถ้าฝึกจนชำนาญแล้ว  ก็จะลึกเข้าไปแก้ ที่ “ปม” ในใจกันเลยก็ว่าได้ 

                กาลครั้งหนึ่ง นานมาแล้ว  ในสมัย กษัตริย์อาเธอร์  ดินแดนแห่งเวทย์มนต์  มังกรและ พ่อมด    ยังมีอัศวินม้าขาวท่านหนึ่ง   เขาอยู่ในชุดเกราะสีทอง เปล่งปลั่ง สวยงาม  เมื่อโดนแสงแดด ยิ่งส่งประกายสวยงาม 

                เรื่องแบบนี้ พวกเรา คงเคยได้อ่าน ได้ดูเป็นภาพยนต์  มามากมายแล้ว    แต่  มันกำลังจะสอนอะไรบ้าง

                สุดท้าย    สุภาพบุรุษอัศวินที่แสนดีและกล้าหาญ   ก็ได้ หญิงสาวที่ตนช่วยเหลือมาได้  มาเป็นภรรยา    เขาได้ ลาภ ยศ สรรเสริญ  จากคนทั่วไป   เป็นที่รักของชาวบ้าน

                เขาฆ่ามังกรร้าย แย่งหญิงสาวสวย  และ ได้แต่งงานกับหล่อน  สร้างปราสาทใหญ่โต   หาข้าทาสบริวารมาให้    ซึ่งเรื่องก็ดูน่าจะจบแบบ Happy Ending   แต่ ……  

                หลังจากแต่งงาน  เขาก็มีลูก    แต่  จิตใจสุภาพบุรุษและ ความกล้ายังไม่จบสิ้น   เขายังคงออกไปทำงานเพื่อประชาชน   ออกไปฆ่ามังกร   ออกไปรับใช้ปวงประชา    ทำงานเพื่อกษัตริย์อาเธอร์ อันเป็นที่รักของเขา

                บ่อยๆ เข้า    จากการ สรวมใส่เกราะ เพื่อปกป้องจากอันตราย   เขากลับ ภาคภูมิใจในเกราะนั้น  เขายึดมันแน่น   เขาขัดถูมัน   จนกระทั่ง ถึงขั้น ไม่ถอดมัน  เขาเข้านอนพร้อมกับสรวมมันอยู่กับตัว    เขาให้ศิลปินวาดภาพเขาในชุดเกราะ     ติดรูปภาพที่สุดภูมิใจนี้ ในตำแหน่งที่ คนในครอบครัวเห็นได้ชัดๆ  แขกไปใครมาก็เห็นได้ชัดๆ  

                แต่เขาหารู้ไม่ว่า   ทุกครั้งที่เขา ควบม้าออกไป   แสงสีทองที่เมื่อก่อนเป็นที่ชื่นชมของชาวบ้าน   มันกลายเป็น แสงสะท้อน  ที่ก่อเสียงบ่นทั่วไปทั้ง จากคนในครอบครัว  บริวาร เพื่อนฝูง ญาติ และ เพื่อนบ้าน  ว่า    

• “ไปอีกแล้ว”
• “ไม่เห็นหน้าเลย”
• “ธุรกิจเยอะเหลือเกิน”
• “มาคุยกับฉันบ้าง” 
• “เขาเป็นคนของประชาชน ไม่ใช่ของเราไปแล้ว”    เป็นต้น

                ทุกครั้งที่เขา กลับมา  เขาก็มัก จะถามภรรยาว่า

• “ลูกฉัน เก่งเหมือนฉันหรือยัง” 
• “เธอสอนให้เขาเป็นอย่างฉันได้ไหมเนี่ย”   
• “ขาดเหลืออะไร เอาเงินทองไปได้เลย”  

และ  เขาก็มัก จะพร่ำพรรณา  ถึงเรื่องราวที่เขาออกไป ฆ่ามังกร ช่วยเหลือผู้คน  ขุดขุมทรัพย์   ได้รับรางวัล  ได้รับคำชม   ฯลฯ เขาเล่าอย่างภาคภูมิใจ    เขาจะเอามือ ลูบเกราะทองขัดมันวาว ประกอบคำพูดของเขาเสมอ      เขารักเกราะของเขามาก จนเขาไม่คิดจะถอดมันออกเลย    

ทุกครั้ง  เมื่อเขาเล่าเรื่องภารกิจที่แสนจะน่าภูมิใจของเขาจบ    ภรรยาก็เก็บช้อน เก็บจาน  และ ลุกไปล้างจาน    ลูกก็หลับอยู่ข้างๆโต๊ะกินข้าวนั่นเอง

ภรรยา ก็อดที่จะ ยิงคำถาม ที่หล่อนถามเขาบ่อยมาก  แต่เขาก็ไม่ฉุกคิด  ไม่เฉลียวใจสักที  ว่า

• “ขอฉันเห็นหน้าเธอหน่อยได้ไหม” 
•  “ถอดเกราะออกเถอะ  เอาหน้ากากนั้นออกด้วย”  
• “ฉันอยากเห็นตัวจริงของเธอ” 

                เมื่อลูกไปโรงเรียน   ครูให้เขียนเรียงความเล่าเกี่ยวกับพ่อ    ครูแปลกใจมาก  เพราะ ลูกของอัศวิน  ส่งกระดาษเปล่า     เขาให้เหตุผลว่า

• “ผม ไม่รู้อะไร เกี่ยวกับพ่อของผมเลย”   
• “ใครๆ ก็เขียนเรื่องของพ่อผมได้ เขารู้กันทั้งนั้น   แต่ ผมรู้เกี่ยวกับพ่อผม น้อยกว่าคนนอกบ้านด้วยซ้ำไป” 

                ภรรยาของเขา คงจะเซ็งชีวิตมาก  หล่อนไปนอนที่ใต้ถังเก็บเหล้าองุ่น      หล่อนเมาและหลับใหลไปแบบนั้นทุกคืน   หล่อนได้คิดว่า

“ฉันเป็นแค่ ส่วนหนึ่งของความสำเร็จของเขา เท่านั้น” 

“เขารักฉันหรือเขารักเกราะของเขากันแน่” 

“เขา ให้ปราสาทหลังโต ให้ฉันดูแล  ฉันเป็นตัวอะไรเนี่ย”    

                นิทานเรื่องนี้  สอนอะไรเรา  

                เราจะ แก้ปมอันยุ่งเหยิงนี้ได้อย่างไร

                ถ้าเราจะอุปมา    เราจะมองว่า  อัศวิน   มังกร  ภรรยา  เกราะ ฯลฯ  เป็นตัวแทน ของอะไร

                *************************

            นิทานแบบนี้ เปิดพื้นที่ ให้ ผู้เข้าร่วมวงสุนทรียสนทนา (Dialogue)  ได้  มองย้อน (โอปนยิโก)  เข้าไปสืบค้น  ค้นหาตนเอง     การมาล้อมวงเปิดใจกัน ในบรรยากาศที่สบายๆ มีมนต์เสน่ห์   จะ เปิด “พื้นที่” (Ba)  ทางความคิดให้แก่ทุกคนในวง    

                บางท่าน  ก็เล่าอย่างเปิดใจว่า   มังกร คือ ทรัพยากรธรรมชาติ (น้ำ น้ำมัน แร่  อากาศ  ฯลฯ)   หญิงสาว คือ  ภรรยาที่บ้าน    สมบัติมังกร คือ ยศฐาบรรดาศักดิ์   อำนาจ หน้าที่   การได้ดูแลงบประมาณพันล้าน   ฯลฯ  เราไม่ใช่แค่ ทำลายทั้งธรรมชาติภายนอก  แต่ เรายังทำลายธรรมชาติภายในด้วย

                บางท่าน ก็เสนอความคิดว่า พวกเราเป็นคนหยาบ  เรามองออกไปนอกตัว นอกบ้าน  เราไม่เคย เฝ้ามองคนใกล้ตัว อย่างเพิ่งพินิจ  อย่างเนิบนาบ    อย่างละเอียด  ค้นพบสิ่งที่คุ้นเคยแต่มองข้ามไป    (วู จา เด (Vu ja de)  = ค้นพบ สิ่งคุ้นเคย แต่มองข้ามไป)

                บางท่าน  พอโดนผมถามว่า “คุณแม่ของคุณ  ชอบสีอะไร ?”    พวกเขาถึง กับ อึ้ง     “ลูกของคุณ  อ่านหนังสือแนวไหนมากที่สุด ?”    ดูจะเป็น คำถามง่ายๆ  แต่ สำหรับคนหลายๆคน    คนที่ใส่เกราะหนาเตอะ  เขาตอบไม่ได้

                ภรรยาแสนสวย เป็นแค่ ส่วนหนึ่งของแผน   เขาแค่ “ต้องการ”  เขาไม่ได้รัก    เขาไม่รู้จัก ความรักที่เป็นแบบไร้เงื่อนไขด้วยซ้ำไป

                เขาไม่เคยฟังเสียงของตนเองเลย  (Inner voice)

            เกราะที่เขาแกะไม่ออก ถอดไม่ออก   มันยึดแน่นมากๆ     ใครจะปลดออกให้เขา

            เขา มองลูกในฐานะ ตัวแทนของเขา  เขาโกรธมาก ที่ลูกไม่สามารถทำแบบเขาได้

                นึกถึงผู้บริหารไทยทั้งหลาย    ท่านผู้อ่านคิดว่า  มี อัศวินเกราะขึ้นสนิม   จนถอดไม่ออกเยอะไหมครับ

นิทานเรื่องนี้  ผมได้ แรงบันดาลใจ และแปลงมาจาก หนังสือ The Knight in Rusty Armor  สุภาพบุรุษอัศวิน   โดย Robert Fisher  

            เป็นหนังสือที่น่าอ่านมาก   ยิ่งถ้าได้ อ่านเรื่อง Theory  U  ของ Otto Scharmer มาแล้ว  จะเข้าใจมากขึ้น  

                คุณหมอ ระดับผู้บริหาร ของโรงพยาบาลแห่งหนึ่ง   ท่านแนะนำหนังสือเล่มนี้ให้ผมอ่าน ผมอ่านจบภายในช่วงไม่กี่ชั่วโมงเท่านั่นเอง    มีคำนิยมมากมาย   

                คุณหมอ ท่านเล่าให้ฟังว่า   เมื่อก่อน ท่านเป็นอัศวินแบบนี้แหละ     ตามล่ารางวัลทุกอย่าง  ทั้ง 5 ส   TQA   HA  ISO  ท่านกวาดมาหมดแล้ว    

ท่านเล่าให้ฟังว่า   สมัยที่ไปเรียน MBA  เอามาสอนลูกน้องทั้งโรงพยาบาล    ช่วงไหนเรียน การตลาด  ก็รู้การตลาดกันทั้งโรงพยาบาล    ช่วงไหนเรียนบัญชี   ก็บัญชีอ่วมอรทัยกันไปหมด  ช่วงไหนเป็นเรื่องภาวะผู้นำ  ทั้งโรงพยาบาลโดนตรวจสอบกันหมด   

                ทุกครั้งที่ท่านกลับบ้าน ท่านมีแต่เล่าเรื่องของตนเอง ท่านปลื้มกับรางวัลที่ได้มา     แต่ ทุกครั้งที่ท่านเรื่องที่ท่านประสบความสำเร็จ    ภรรยาของท่าน ก็จะเก็บจานไปล้าง

                เดิมท่าน ปลื้มใจมากที่ ลูกน้องเชื่อฟัง  บอกว่าจะเอาระบบอะไรมาลง ทุกคนไม่มีขัดแย้ง   แต่หลังจากที่ท่านทำ สุนทรียสนทนากับลูกน้อง   ก็ได้คำตอบที่ทำให้ หน้าชา น่าละอายใจ  คือ  

• “พวกหนูรู้ว่า ไม่มีเคยเถียงชนะคุณหมอได้คะ”  (ก็เลยเงียบ ไงล่ะ)
• “ยังไงก็ ต้องทำ”    (เถียงไป ก็หาว่า ต่อต้าน โง่ ไม่พัฒนา)
• “เพื่อความสำเร็จของคุณหมอ   หนูได้ทำลายความรักและผูกพันในครอบครัวของหนูไป”  (ไม่รู้จะลาออกไปไหน ตั้งรากฐานไปแล้ว   หาโรงเรียนใหม่ให้ลูกก็ยาก   ปลูกบ้านไปแล้ว)
• “ผมกลับบ้านดึก   เพื่อเตรียมเอกสาร รอการตรวจ    ในขณะที่ภรรยาผมกำลังเลี้ยงลูกอ่อน  ก็เพื่อ เสื้อเกราะของหมอนั่นแหละ”  (แถม ทะเลาะกับแม่ยาย อีกต่างหาก)
• “พวกเรา ร้องไห้ เพราะ คุณหมอ มามากแล้ว” (ไม่ใช่ ครั้งเดียว  ... มันบ่อยมากๆ)
• “พวกเรา เคยคุยกันนะคะว่า  คุณหมอเป็นคนป่วย  น่าสงสาร  และ ไม่รู้ตนเองเลยว่าป่วย  ไม่รู้จักตนเอง และ ไม่รู้เกิดมาทำไม”    (เรา อยากฆ่า หมอ วันละหลายรอบ)
• “โรคร้ายของคุณหมอ  มันระบาดไปถึงที่บ้านดิฉันด้วย   ฉันได้เชื้อพันธุ์หมาบ้านี้ ไปอาละวาดใส่ลูก สามี แม่ พี่ น้อง” (สามี ลูก  กลายเป็นคนแปลกหน้า  ...สุนัขที่บ้านจะไล่กัดแล้ว)
•  “หลวงพ่อที่วัด อยากเจอคุณหมอมากเลยคะ ท่านบอก ฉลาดแบบนี้ ขยันแบบนี้  เสียดายไม่เอามาใช้เพื่อหาทางพ้นทุกข์ ”   (คือ หลวงพ่อ จะด่า ว่า โง่   แต่ ท่านเกรงใจน่ะ)
• “คุณหมอ ทำให้พวกเราได้ฝึกธรรมะกันมากขึ้น  ขอบคุณคะ”  (จริงๆ ถ้าไม่มี หมอแบบนี้  เราคงไม่ได้ ครูสอบอารมณ์..... อิ อิ)
• “วันที่คุณหมอ ได้ปริญญาโท   น่าจะฉีกบางส่วนให้พวกเราด้วยนะครับ” (ประชดนะเนี่ย  หมอ ยังไม่รู้เลยว่าประชด  กลับภูมิใจ สะ ฉิบ)

                คุถหมอท่าน สำนึกตน (Hansei)  ด้วยความตื่นรู้ (Awakening) ตระหนักถึง ความมีอัตตาที่ตัวตนได้ทำไป     ท่านคาดหวังให้ลูกเก่งเหมือนท่าน    ท่านไม่ได้มองดูลูกอย่างเนิ่นนาน ไม่วิจารณ์   เลย     ท่านเคยตบแขนลูกอย่างแรงตอนที่ติวคณิตศาสตร์ให้เขา   จากนั้น   ผลคะแนนคณิตศาสตร์ของลูกเลวร้ายกว่าเดิม     มันฝังในลงในใจของลูกตลอดกาล

            คุณหมอ ได้  เอาตัวเข้าสังเวย (Sacrifice)  ด้วยการทำลายสถาบันครอบครัวของตนเอง  ทำร้ายทุกอย่าง  ห่างเหินความจริง  ห่างจากสัจจะธรรม   แลกกับ ความสำเร็จของงาน   

คุณหมอ ก็เพิ่งรู้ว่า ภรรยาของท่าน  ก็เคยถามว่า

• “ฉันเป็นแค่ ส่วนหนึ่งของความสำเร็จของคุณ ใช่ไหม”   (เอาไปอวดเพื่อน ได้   ว่าหาเมียได้แล้ว)
• “คุณไม่เคยฟังใครเลย”   (แม้แต่ เสียงภายในตนเอง ก็ไม่เคยฟัง)
• “คุณเป็น วีรบุรุษของฉันอยู่แล้ว  คุณไม่จำเป็นต้องเรียกร้องความเคารพนั้นๆ จากฉัน ด้วยเกราะที่คุณไม่ยอมถอดออก” (แต่ คุณหมอ ทำลาย ความน่าเคารพนั้นๆ  ด้วยตัวของหมอเอง)

                คุณหมอ สามารถฟาดคารมอันร้อนแรง กระแทกผู้คนในห้องประชุมต่างๆ กระเจิงกระจาย ด้วยความสะใจ  “ข้าเก่งเหนือใคร”    แต่ ไม่ได้สำนึกเลยว่า ได้สร้างศัตรูไว้มากมาย

                ตอนนี้ คุณหมอ ค้นพบตนเองแล้ว    สำนึกแล้ว ตื่นรู้แล้ว   ฟังคนอื่น  ฟังเสียงเรียกที่แท้จริงของตนเอง   เกราะที่เป็นอัตตาตัวตนได้รับการถอดออกไปแล้ว    คุณหมอเอาความสวยงามของสถาบันครอบครัวคืนมาได้แล้ว    ดึงหัวใจที่บอบช้ำของลูกน้องกลับมาแล้ว     หล่อหลอมหัวได้ด้วยใจที่บริสุทธิ์     เป็นจิตอาสา  จิตสาธารณะ และ จะก้าวไปสู่ “จิตหลุดพ้น”  ในอนาคตได้    แต่ จะมีอัศวินสักกี่คนที่ถอดเกราะอันนี้ออกได้   

                เรามีอัศวันเกราะติดแน่นแบบนี้ เต็มองค์กรไปหมด   ตัวเขาเองก็ไม่รู้ว่าทำอะไรอยู่  ทำอะไรลงไป   จากเกราะที่เคยป้องกันคมดาบ   กลายเป็นเกราะที่ ยึดตัวตน   สร้างอัตตาขึ้นมาแทน    

                น่าสงสารประเทศไทศนะครับ     อัศวินแบบนี้ ครองบ้าน ครองเมือง   เข็มขัดสั้น   บริหารงานอยู่ทุกหนแห่ง    มังกร(ธรรมชาติ) โดนทำลาย  จน เกิดภาวะโลกร้อน   สถาบันครอบครัวล่มสลาย   อัศวินต่างก็ตายไปอย่างงมงายและโง่งม