ยุติธรรม
คำนี้มีใช้ในสังคมไทยมานาน แม้ผู้เขียนจะรู้และวิเคราะห์ได้ว่าศัพท์นี้มาจากคำบาลี แต่ก็ยังไม่เคยเห็นในวรรณคดีบาลีที่ใช้ศัพท์นี้โดยตรง ตลอดถึงเนื้อหาอื่นๆ ที่จะอ้างถึงเรื่องความยุติธรรมตามที่เราคิดกันในยุคสมัยนี้...
วันนี้ที่ได้นำคำนี้ขึ้นมาบอกเล่า เพราะผู้เขียนได้รับการชักชวนจากคุณ Conductor ให้เข้าไปสังเกตการณ์หรือมีส่วนร่วมในเรื่อง แผนพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจฉบับประชาชน (ผู้สนใจสมัครที่
http://innovation.thai.net/forums/index.php?t=coppa&rid=0)... หลังจากผู้เขียนเข้าไปแล้วก็เห็นหัวข้อ Social Justice - ความยุติธรรมในสังคม ว่าน่าสนใจสำหรับผู้เขียน... (ส่วนหัวข้ออื่น คงจะต้องเกาะติดไปก่อน)...ก็คงจะไปปัดฝุ่นหนังสือเรื่องนี้อีกครั้ง...
ยุติธรรม ศัพท์นี้เราบัญญัติขึ้นมาเพื่อใช้แทนคำว่า Justice ... ซึ่งก็คงจะเหมือนกับคำอื่นๆ ในภาษาไทยอีกหลายคำที่เรายืมมาใช้ โดยที่คำนั้นๆ มิได้มีใช้เป็นการเฉพาะในคำบาลีหรือสันสกฤตเดิมโดยตรง...
ยุติธรรม = ยุติ + ธรรม
ยุติ มาจาก ยุช รากศัพท์ แปลว่า ประกอบ, ควร (ยุช + ติ = ยุติ, ยุตฺติ)... โดยเฉพาะในคำว่า ยุติธรรม น่าจะได้ความหมายว่า ควร ...อนึ่ง ยุช รากศัพท์นี้ มีใช้ในคำไทยหลายคำ เช่น ประโยค ประโยชน์ โยชน์ โยคะ ...
ธรรม มาจาก ธร รากศัพท์ แปลว่า ทรง (ธร + รรม = ธมฺม) ...
ดังนั้น ยุติธรรม น่าจะแปลว่า สภาพที่ทรงไว้ซึ่งกรณีที่สมควร หรือ การทรงไว้ตามความเหมาะสม ... ประมาณนี้
...........
ความยุติธรรม ตามที่เราเข้าใจกันก็หมายถึง การให้รางวัลหรือการลงโทษตามความเหมาะสมนั่นคือ...
เมื่อเป็นการให้รางวัลก็คือ การแบ่ง การแจกจ่าย การเฉลี่ย สิ่งต่างๆ ที่พึงได้พึงถึงแก่แต่ละคนหรือชุมชนนั้นๆ ตามความเหมาะสม...
เมื่อเป็นการลงโทษก็คือ การตัดสินความผิดบางอย่างของใครบางคนหรือบางองค์กรตามความความเหมาะสมแล้วก็บังคับให้การลงโทษนั้นๆ เป็นไปตามที่ควรจะเป็น... ประมาณนี้
ประเด็นความยุติธรรมนี้ ในจริยปรัชญาถือว่าเป็นคุณธรรมหลักที่สังคมทั่วไปพึงปรารถนา ซึ่งเรื่องนี้มีอยู่ ที่ จริยศาสตร์คุณธรรมกับการกระทำเหนือหน้าที่ ๒. เล็กน้อย ผู้สนใจสามารถดูได้...
........
ผู้เขียนไม่เคยเจอคำสอนทางพระพุทธศาสนาที่กล่าวถึงเรื่องนี้โดยตรง... งานเขียนงานวิจัยที่ศึกษาเรื่องนี้ในทางพระพุทธศาสนาก็ไม่เคยเจอ (อาจเคยเจอ แต่ไม่สะดุดใจ นั่นคือ เมื่อจำไม่ได้ ก็เหมือนกับไม่เคยเจอ)
ส่วนที่พอจะนึกมาเทียบเคียงตอนนี้ ก็เช่น พระพุทธเจ้าทรงอ้างว่า พระหฤทัยของพระองค์ทรงมีความเสมอภาคทั้งในช้างนาฬาคีรี พระเทวทัต และสามเณรราหุล ...
อีกประเด็นหนึ่งคือ พรหมวิหาร ๔ ได้แก่ เมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา .. นับว่าเป็นธรรมสำหรับผู้ใหญ่ที่จะต้องมี ...
พรหมวิหารธรรม เหล่านี้ ประสงค์เอาการที่ผู้เป็นใหญ่จะต้องแผ่ไปให้ถึงบรรดาผู้น้อยทั้งหลายเท่านั้น... แต่ถ้าใครก็ได้ แผ่ธรรมเหล่านี้ไปทั่วถึงทุกคน ทุกหมู่สัตว์ ไม่จำกัดว่าจะเป็นภพ ภูมิ ชนชั้น วรรณะ หรือชนิดใดๆ จะเรียกว่า อัปปมัญญาธรรม นั่นคือ ธรรมที่พึงแผ่ไปโดยไม่มีประมาณ....ทำนองนี้...
ผู้เขียนคิดว่า อัปปมัญญาธรรม ทำนองนี้ น่าจะนำมาประยุกต์ใช้ในการอ้างถึงแนวคิดเรื่องความยุติธรรมในทางพระพุทธศาสนาได้...
ความเห็น (11)
กราบนมัสการพระคุณเจ้า
ตามมาเรียนรู้ให้ลึกซึ้งค่ะ อยากบอกหลายครั้งแล้วแต่ลืมทุกทีค่ะ บล๊อกสวยมากจริง ๆ ค่ะ ใส ๆ ชอบสีฟ้าด้วยคะ
 |
รู้สึกปลื้มที่อาจารย์ชม...ครั้งก่อนอาจารย์ขจิตก็ชมครั้งหนึ่งแล้ว....
อันที่จริง อาตมาไม่มีความรู้เรื่องธีม หรือการตกแต่งบล็อกอะไรนี้... เพียงแต่ไปลอกของพวกเด็กๆ ที่เค้าทำส่งอาจารย์มาลองดูเล่นๆ เท่านั้น....
เจริญพร
นมัสการพระคุณเจ้า
- เข้ามาติดตามอยู่เสมอครับ
- ดีครับดี ที่ได้ทราบความเป็นมา(รากเหง้า)ของคำและความหมายของคำที่เป็น "คำไทย" ไปแล้ว
- ผมคิดว่า ถ้าได้ทราบความหมายของคำบาลีที่เราคุ้นๆ กันอยู่แต่ไม่ทราบว่ามันคืออะไรแน่ก็น่าจะดีเหมือนกัน เช่น สุปฏิปัณโน (ไม่ทราบสะกดถูกหรือเปล่า) มัชฉิมาปฏิปทา (ไม่ทราบสะกดถูกหรือไม่) ซึ่งมีคำ -ปฏิ- อยู่ด้วย "ปฏิ" นี้คือปฏิบัติหรือเปล่า และมัชฉิมาปฏิปทา คงมีความหมายที่ลึกกว่า "ทางสายกลาง" ใช่ไหมครับ?
- เรื่องของเรื่องคือ เวลามีพิธีกรรม แล้วเราต้องร่วมด้วย ต้องสวดต้องท่องไปด้วย โดยที่เราไม่เข้าใจว่าเราท่องบ่นอะไร แล้วรู้สึกขำตัวเองครับ แต่ก็เข้าใจครับว่า การคงภาษาบาลีไว้ก็ดีตรงที่นานแค่ไหนก็ยังเป็นต้นฉบับ มีจุดยึดมั่นไว้ให้กลับสู่รากเหง้าได้ตลอด แม้จะต่างคนต่างตีความ ต่างอธิบายกันด้วยภาษาของตัวเอง ตามยุคตามสมัย หรือตามใจชอบของตัว
- สิ่งที่พระคุณเจ้าทำอยู่จึง "มีความหมาย" มากครับ ตีลงไปถึงตัว "ราก" ดั้งเดิมของมันเลย
man in flame
กราบนมัสการพระคุณเจ้า
(อาจเคยเจอ แต่ไม่สะดุดใจ นั่นคือ เมื่อจำไม่ได้ ก็เหมือนกับไม่เคยเจอ)
ความคิดความจำ ไม่ใช่ความจริง
แต่ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันคือ ยุติธรรม >> เสรีอยุติธรรมไปแล้วขอรับ
นิมนต์พระคุณเจ้า เมตตาให้คำชี้แนะ ในบันทึก
concept idear การเผยแพร่ธรรมะในเชิงรุก
กราบนมัสการครับ
 |
ปฏิ เป็น อุปสัค ... แต่ ปฏิบัติ เป็น คำสำเร็จรูป ... ดังนั้น จึงแตกต่างกัน..
สุปฏิปันโน (น. หนูสกด)
มัชฌิมาปฏิปทา (ช.ช้างอักษรตัวที่สาม ซ้อนหน้า ฌ.เฌอ อักษรตัวที่สี ภายในวรรคเดียวกัน)
เจริญพร
 |
man in flame |
เคยเข้าไปดูครั้งหนึ่งแล้ว...
เมื่อกี้ก็เข้าไปดูอีกครั้งแล้ว... แต่ไม่ได้อ่าน ลากดูผ่านๆ ว่าเรื่องอะไรเท่านั้น...
หลวงพี่อายุมากแล้ว อ่านหนังสือนานๆ ไม่ค่อยได้ และไม่ชอบใส่แว่น เมื่อจะอ่านจริงจังบันทึกใดก็ต้องหยิบแว่นมาใส่...
อาจารย์ ดร.ประมวล เพ็งจันทร์ เคยปรารภกับหลวงพี่ว่า... ให้ผมไปนั่งฟังหรือมานั่งอ่านในสิ่งที่ผมอยู่กับเรื่องนั้นมาตลอดชีวิต ผมเบื่อมาก... ประมาณนี้ ...ซึ่งหลวงพี่ก็.... ประมาณนั้น
เจริญพร
พระอาจารย์ครับ...ผมปล่อยไก่ไปหลายเล้าแล้วครับ...55555
ยุติธรรม...คำนี้ผมเคยอธิบายให้คนเขาฟังว่า...เป็นการใช้ธรรมะ มายุติปัญหาหรือข้อโต้แย้งที่เกิดขึ้น(ฟังดูดีมาก)...
มาดูของพระอาจารย์แล้ว...ไปคนละทิศกันเลยนะครับ...อิอิ...
ยังดีที่รู้ตอนนี้...ไม่งั้นคงมั่วไปอีกหลายปี...555
โชคดีที่หลวงอา
 |
มีโอกาสเบื่อในสิ่งที่ หลวงอาอยู่กับเรื่องนั้นมาตลอดชีวิตครับ
ซึ่งต่างกับบางคนไม่มีโอกาสแม้แต่จะเบื่อ หรือเบื่อโดยไม่มีโอกาสสัมผัสเลยตลอดชีวิตครับ
ถ้ามีโอกาศกลับไปสงขลาจะไปขอนอนวัดด้วยครับ
กราบนมัสการครับ
 |
ท่านเลขาฯ ก็อรรถาธิบายได้สมเหตุสมผล...
...............
 |
เรียก หลวงพี่ ซิ ... หรือ พี่หลวง ก็ได้...
เรียก หลวงอา รู้สึกแก่ (.........)
วันก่อนนั่งรถเมล์มาจากหาดใหญ่ พอลุกขึ้นจากเก้าอี้ กระเป๋าก็ถามว่า พ่อหลวงลงไหน ? ... ตอนแรกนึกเคือง ในใจ แต่พิจารณาแล้ว เจ้ากระเป๋าอายุราว ๒๐... ก็คิดในใจว่า เรียกพ่อหลวงก็เหมาะสมแล้ว เพราะอายุรุ่นนี้เป็นลูกเราได้แล้ว (..........)
.........
เจริญพร
man in flame
คงต้องเรียกหลวงอาแล้วละครับ เพราะหลวงอาอ่านหนังสือนานๆไม่ได้
สงสัยหลวงอา ต้องฝึกวิชาย้อนเวลาไปเป็นเด็กแล้วขอรับ
กราบนมัสการครับ
 |
man in flame |
ตามใจ จ้า...
วันก่อนญาติผู้น้องมาเยี่ยม เอาลูกมาด้วย บอกลูกให้เรียก พี่หลวง...
พอดี เค้านึกได้ต้องเรียก ลุงหลวง
.....
เจริญพร