พลวัตของระบบมนุษย์

พลวัตของระบบมนุษย์

องค์กร Human Systems Dynamics (HSD) ทำธุรกิจประยุกต์ Complexity Science สู่การพัฒนาคนและพัฒนาองค์กร    หนังสือเล่มหนึ่งที่เขียนโดยทีมงานขององค์กรคือ Radical Rules for Schools: Adaptive Action for Complex Change (2013)    ที่เขียนภายใต้บริบทโรงเรียนอเมริกัน    แต่ผมเห็นว่าสอดคล้องกับบริบทระบบการศึกษาไทยในปัจจุบันมาก   ที่ผู้รับผิดชอบบริหารระบบการศึกษาต้องเลิกมองเป็นระบบตรงไปตรงมา    ต้องมองเป็นระบบที่ซับซ้อนและปรับตัว     และต้องบริหารโดยส่งเสริมการเรียนรู้และปรับตัวจากการปฏิบัติของผู้ปฏิบัติ คือครูและโรงเรียน เชื่อมโยงกับภาคีหรือผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่หลากหลาย 

หนังสืออีกเล่มหนึ่งที่เขียนโดยทีมงานของ HSD คือ Adaptive Action: Leveraging Uncertainty in Your Organization (2013)    จะเห็นว่า คำหลักหนึ่งของ HSD  คือ Adaptive Action สำหรับใช้ในสถานการณ์ที่ไม่แน่นอน(๑)    ผมค้นแล้วสรุปว่า Adaptive Action เป็นนวัตกรรมที่ HSD สร้างขึ้น   เน้นการลงมือปฏิบัติพร้อมๆ กับตั้งคำถามเป็นวงจร What, So what, Now what    ที่ผมคิดว่า คล้ายคลึงกับวงจร PDCA   และที่ผมชอบมากที่สุดคือ Kolb’s Experiential Learning Cycle       

ที่จริงระบบมนุษย์เป็นระบบที่มีพลวัตสูงทั้งสิ้น    พอดีช่วงนี้ผมอ่านหนังสือ ขุนศึก ศักดินา และพญาอินทรีย์  และ กว่าจะครองอำนาจนำ ที่เป็นระบบมนุษย์ที่เชื่อมโยงกับในรั้วในวัง    ที่เป็นเรื่องต้องห้ามในสังคมไทย   การมีหนังสือสองเล่มนี้ออกเผยแพร่สะท้อนการให้ความสำคัญต่อสติปัญญาของผู้คนผ่านความเข้าใจระบบมนุษย์   

แม้ตัวเราเอง ผมก็คิดว่า เป็น complexity  หรือ complex systems  ทั้งจากมุมมองเชิงชีววิทยา จิตวิทยา  และเชิงสังคมวิทยา    ดังคำว่า

จิตมนุษย์นี้ไซร้  ยากแท้หยั่งถึง 

กลับมาที่ระบบการศึกษาไทย    ผมเชื่อว่า จะไม่มีวันฟื้น    หากไม่ประยุกต์หลักการของ complexity science   โดยบริหาร complex change   สร้างพลวัตของระบบพัฒนามนุษย์   

วิจารณ์ พานิช

๒๙ ธ.ค. ๖๖