"มาเมืองเลย ต้องได้อยู่เลย..." ประโยคนี้ยังจำติดใจไม่เคยลืม ไม่นึกว่าในห้วงชีวิตต้องได้มาอยู่ที่เมืองเลย จังหวัดเลยหรือเมืองเลย คนเลย หรือไทเลย เมื่อใครได้มาสัมผัส จะเข้าใจถึงวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ที่น่าศึกษาและอนุรักษ์ให้อยู่ชั่วลูกชั่วหลาน โดยเฉพาะ.....ข้าพเจ้าขอเรียกว่า วัฒนธรรม เพราะคงจะหาที่ใดในประเทศไทยนี้อยาก คือ "วัฒนธรรมการกินข้าวปุ้นฮ้อน"
"ข้าวปุ้นฮ้อน" หรือขนมจีน เป็นอาหารอีกประเภทหนึ่งที่ในภาคอีสานแทบไม่มีใครที่ไม่รู้จัก แต่เมืองเลย แตกต่างจากที่อื่นเพราะ เวลากินต้องกินตอนร้อนๆๆ ทำกันสดๆ กินกันฮ้อนๆดูจะเอร็ดอร่อย(ของเขานะ) ที่สุด
วัสดุ/อุปกรณ์
1.เตาไฟที่มีไฟร้อนๆ
2.หม้อนึ่ง
3.สวิง(ใช้ตักเส้นข้าวปุ้น)
4.เฝียน(ที่สำหรับใช้บีบแป้งข้าวปุ้น)
5.ผัก นิยม ผักก้านจอง(ขอนแก่น)
และผักทุกอย่างที่สามารถลวกรับประทานได้
เครื่องปรุงรส
1.น้ำพริกโขลกละเอียดที่ปรุงรส
(เกลือ นำปลา กระเทียมดอง พริก ผักชี)
2.น้ำตาล
3.ผงชูรส(ขาดเสียๆไม่ได้เลย)
วิธีการกิน บีบเส้นข้าวปุ้นด้วยเฝียน ให้พอข้าวปุ้นลอย
ขึ้นบนน้ำเดือดๆ นำผักที่เตรียมไว้โรยลงบนน้ำที่
เดือดไม่ต้องให้ผักสุกมาก นำสวิงตักทั้งผักและ
เส้นข้าวปุ้นรวมกันใส่จาน ปรุงรสด้วยเครื่องปรุง
รสที่เตรียมไว้ (ต้องกินขณะร้อนๆจะอร่อยมาก)
เมื่อได้ลองลิ้มชิมรสดู ก็เข้าใจถึงวัฒนธรรมการกินนี้ ช่วงเวลาที่นิยมรับประทานก็จะเป็น เที่ยงเป็นต้นไป (จนกว่าจะหมด) แต่ก่อนการกินข้าวปุ้นฮ้อน นำมารับประทานกันเมื่อมีงานสำคัญ หรือเพื่อพบปะกันสังสรรค์กัน แต่ทุกวันนี้ทำกันเพื่อการค้าขายหากินได้ทุกวัน ทุกที่ทุกหมู่บ้าน ถ้าใครมาถึงจังหวัดเลยแล้วยังลองลิ้มชิมรส "ข้าวปุ้นฮ้อน"
แสดงว่ามายังไม่ถึงแก่นแท้ของชาวเลย .....
แป้งข้าวปุ้น เตาไฟ
สองมือบีบ ปรุงรส
หน้าตาข้าวปุ้นฮ้อนๆกินกับส้มตำแซ่บสุดๆ
เป็นตาแซ่บแท๊กินนำแด มื๊อหน้าสิแวะไปกินเด้อ คนเลยคือกัน
อืม ของโปรดเราเลยอ่ะนะ
คิดถึงๆจะได้กลับไปกินแล้วน่า