Bolus tracking

Bolus tracking

หมายถึง เทคนิคหรือขั้นตอนการทำงานของเครื่องมือสร้างภาพทางการแพทย์ เช่น เครื่องซีที (computed Tomography; CT scan) เครื่องสร้างภาพเอ็มอาร์ (Magnetic Resonance Image; MRI) ให้สแกนหรือสร้างภาพที่สอดคล้องสัมพันธ์กับระยะเวลาของการฉีดสารตัวกลาง (contrast media) ที่ฉีดเข้าหลอดเลือดหรือเข้าสู่อวัยวะของผู้ป่วย(ผู้รับบริการ) โดยเฉพาะในช่วงที่มีปริมาณ contrast media ที่สูงที่สุด (peak enhancement) ซึ่งจะทำให้เกิดประสิทธิภาพ ในการช่วยทำให้เห็นความแตกต่างของเนื้อเยื่อในร่างกาย หรือ พยาธิสภาพที่มีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้น เพื่อประโยชน์ในการวินิจฉัยโรค

ขั้นตอน(แบบคร่าว ๆ ในการทำงาน) มีดังต่อไปนี้ คือ

1.การสร้างภาพหรือการสแกน แบบไม่ฉีดสารตัวกลาง(pre-contrast media)

2.เลือกภาพ Scout ขึ้นมา จากนั้นกำหนดตำแหน่งที่จะสแกน เพื่อวาง ROI (region of interest)
โดยปกติ จะเลือกสแกนบริเวณที่มีเส้นหลือดผ่าน เป็นบริเวณเส้นเลือดก่อนที่เส้นเลือดนั้น จะไหลเข้าสู่อวัยวะ หรือ ตำแหน่งที่สนใจจะตรวจวินิจฉัย

เช่น

ต้องการตรวจบริเวณตับ จะเลือกสร้างภาพบริเวณเส้นเลือดแดงเอออร์ต้า (aorta) บริเวณกระบังลม

ต้องการตรวจบริเวณสมอง จะเลือกสร้างภาพบริเวณเส้นเลือดแดงเอออร์ต้าส่วนขึ้น (ascending aorta) บริเวณใกล้คอ หรือ บริเวณหลอดเลือดแดงลำคอ (carotid artery) เป็นต้น

3.สแกน เพื่อสร้างภาพ ณ ตำแหน่งที่เลือกไว้ในข้อ 2 เมื่อได้ภาพแล้ว จากนั้นจะวาง ROI บริเวณเส้นเลือดแดง สำหรับเครื่องซีที ตั้งค่า CT number หรือ House field unit (HU.) อยู่ในช่วง 100-150 HU.

4.ฉีดสารตัวกลาง(ด้วยเครื่องฉีดอัตโนมัติ) แล้วทำการสแกนซ้ำที่เดิม ในภาพที่เลือกไว้ เป็นช่วง ๆ

ณ ตำแหน่ง ROI ที่เลือก เมื่อสารตัวกลางไหลผ่านบริเวณดังกล่าว ค่า HU. จะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ

เมื่อ ค่า HU. ใกล้เคียงหรือเท่ากับค่าที่ตั้งไว้ เครื่องสร้างภาพจะทำการตรวจตามโปรโตคอล (protocol) กำหนดไว้

ขบวนการนี้ในข้อ 4. จะเรียก Bolus tracking

เนื่องจาก เป็นการสแกนสัมพันธ์กับจับการเคลื่อนไหวของสารตัวกลางที่ไหลผ่านหลอดเลือด ซึ่งประเมินจากค่า HU. ณ ตำแหน่งที่สนใจมีการเปลี่ยนแปลง

5. จะได้ภาพหลังฉีดสารตัวกลาง (Post-contrast media) เพื่อนำไปใช้ในการวินิฉัยโรค