รกเกาะต่ำ

บางทีก็นึกถามตัวเองอยู่เหมือนกัน

“ความสุขจากการดื่มกาแฟอยู่ตรงไหน”

แน่นอนว่าผมคงต้องการคาเฟอีน หรือต้องการเสพกลิ่นหอม ที่ว่ากันว่า กลิ่นกาแฟคือหนึ่งในจำนวนไม่กี่กลิ่นในโลก ที่คนสามารถดมและสามารถอยู่กับมันได้ทั้งวัน หรือว่า เสพสิ่งแวดล้อม สิ่งแวดล้อมที่มีแต่เด็กสาวๆมานั่งอ่านหนังสือในร้านกาแฟ หรือเพราะเครื่องเคียงเพิ่มแคลอรี่ หรือกระทั่งได้ลูบจับแก้วกาแฟที่มีความเฉพาะในแต่ละร้านๆไป

ผมถามตัวเองแบบนี้ แล้วก็พานึกไปถึงแก้วหลากชนิดในบ้านตัวเอง

จริงสิ จะใช้แก้วใบไหน ก็ยังต้องนึกเสียทุกที ว่าทำไมจึงจะใช้แก้วใบนั้นหรือใบนี้ หรือว่าแก้วมันคือสิ่งที่ผมเสพ

อย่างตอนนี้ 

เที่ยงแล้ว ผมกลับมานั่งพักทำงานที่บ้านเล็กน้อย แล้วนึกอยากดื่มกาแฟ แปลกจัง ทำไมเกิดถูกใจกับแก้วใสๆไม่มีหูจับเช่นนี้ มันคือแก้วที่ผมใช้ดื่มน้ำตามปกตินึ่นา

หรือว่า ความเรียบง่ายธรรมดา คือสิ่งที่ผมกำลังเสพไปคู่กับกาแฟในขณะนี้

..............

“อาจารย์คะ คนไข้รายนี้ เค้ามีความหวังมากเลย ว่าเราจะไม่ต้องตัดมดลูกเขา ดูเหมือนว่าอยากจะมีลูกอีกค่ะ” เจ้าฝน นักเรียนแพทย์ในสายผมได้รายงานเคสผู้ป่วยให้อาจารย์ในสายของเธอทราบ

คนไข้รายนี้ เธออายุค่อนไปทางมากสักหน่อย เธอตั้งครรภ์ครบกำหนดแล้ว และเธอมีภาวะรกเกาะต่ำ

“คนไข้เคยแท้งเองมา ๒ ครั้ง ครั้งที่ ๒ ต้องขูดมดลูกค่ะ คราวนี้ตั้งท้องได้เองหลังจากรอมานานถึงเกือบสิบปี” เธอยังคงเล่า

“ท้องเองได้ไงวะ ต้องสามีเป็นคนทำสิ คนนะเธอ ไม่ใช่เมียพระพาย” ผมนึกในใจดอกหนา ไม่ได้แย้งออกไป เพียงแค่คิดเล่นๆ

“ทราบว่ามีรกเกาะต่ำตั้งแต่ช่วงที่เจาะน้ำคร่ำ และติดตามการฝากครรภ์จากโรงพยาบาลอื่นมาตลอด เค้าต้องการมาผ่าท้องคลอดที่เราค่ะ” เจ้าฝน นักเรียนแพทย์ที่ชอบจิกตามองใส่ผมมาตลอดหากเมื่อผมพูดแล้วเธอไม่เข้าใจ ยังคงเล่ามาเรื่อยๆ 

“ทำไมเค้าจึงคิดว่าเราจะไม่ตัดมดลูก” ผมถาม

“หนูพยายามอธิบายแล้ว ว่าน่าจะมีรกกินลึกเข้ามาชั้นกล้ามเนื้อมดลูก การผ่าตัดจะเสียเลือดมาก ก็ดูเหมือนเค้าเข้าใจ แต่คนไข้พูดตามหลังมาว่า แต่ก็หวังว่าหมอจะไม่ต้องตัดมดลูก เค้าอยากมีลูกอีกคน หนูเลยหนักใจ” คุณหมอแพม หัวหน้าทีมดูแลได้ส่งผ่านความรู้สึกนั้นมาให้กับทีม

ภาพในจอด้านหน้า เป็นภาพอัลตราซาวนด์ของคนไข้รายที่เรากำลังพูดถึงอยู่ แสงสีแดงและน้ำเงินบริเวณขอบรกที่ผนังมดลูกทางด้านหน้านั้นมันแสดงว่า หลอดเลือดตรงจุดที่เราจะผ่าตัดนั้นมันขยายตัวและมีค่อนข้างมาก มีบางจุดมันเหมือนกับรกกินเข้ามาในเนื้อมดลูกจริงๆ

“งานวิจัยและรายงานทางการแพทย์สมัยนี้ เริ่มมีคนไม่ตัดมดลูกกันบ้างแล้ว” อาจารย์กระแตแสดงความเห็น และท่านก็บอกให้พวกเราเปิดดูงานวิจัยชิ้นล่าสุดที่ตีพิมพ์ในวารสารของสมาคมสูตินรีแพทย์อเมริกา ซึ่งลงตีพิมพ์ไปเมื่อราวธันวาคมปีที่แล้วนี่เอง

ภาพรายงานวิจัยถูกฉายขึ้นจอ

คำแนะนำในการผ่าตัดมีหลากหลายรูปแบบ ส่วนหนึ่งให้เก็บรกเอาไว้ในมดลูกเลย บางรายให้ควั่นรกส่วนหนึ่งออก แล้วใส่บอลลูนกดเอาไว้ บางรายให้ฉีดยาเคมีบำบัดเพื่อทำลายรก หลากหลายสำนักที่รวบรวมมานั้น เค้าบอกว่า มันได้ผล ลดการตัดมดลูกได้ แต่ก็มีภาวะแทรกซ้อนมากมายเช่นเดียวกัน นั่นเพราะธรรมชาติสร้างรกมาเพื่อทารก และเมื่อเค้าคลอดออกมาแล้ว รกก็จะเป็นสิ่งแปลกปลอมของแม่แทบจะในทันที คนท้องจึงต้องคลอดรกเสมอไงล่ะ

“ดูเหมือนผลลัพธ์ค่อนข้างดีทีเดียว แต่คนไข้มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อค่อนข้างเยอะอยู่ หลายรายก็ต้องมาตัดมดลูกทีหลังอยู่ดี” ผมออกความเห็น ในใจลึกๆก็รู้สึกกังวล เพราะคนไข้รายนี้อยู่ในความรับผิดชอบของผมเอง

“แต่ถ้าเราตัดมดลูกออกไปเลย แล้วผลชิ้นเนื้อรายงานว่า รกไม่ได้กินลึก คนไข้น่าจะไม่เข้าใจนะ” มีเสียงคัดค้านออกมา เพราะอาจารย์กำลังคำนึงว่า คนเค้าอยากท้องอีก มันก็เป็นสิทธิ์ที่คนไข้เขาสามารถบอกและร้องขอเราได้

“แลกกัน หากเราลอกรกออกมาได้ แล้วเสียเลือดมาก คนไข้ก็อันตรายมากด้วยเช่นกัน นาทีนึง เลือดอาจจะออกได้ถึง ๕๐๐ ซีซี อาจารย์ก็รู้นะครับ นี่ยังไม่นับรวมรายที่ไม่ตัดมดลูก แล้วมาตกเลือดอีกรอบในห้องพักฟื้นหรือในวอร์ด ก็ต้องถูกดมยาอีกรอบแล้วถูกตัดมดลูกอยู่ดี ผมว่าใครจะฟ้องก็ฟ้องไป” อันนี้ไม่ใช่การใช้อารมณ์ แต่เป็นอรรถรสทางวิชาการในช่วงแกรนด์ราวนด์ของเรา มันสนุกเสียด้วยซ้ำ

ในรายที่ผู้ป่วยเป็นโรคที่รุนแรง หรือโรคร้ายแรงบางอย่าง เราจะนำเคสแบบนี้มาประชุมหารือกันก่อนแบบนี้ เราเรียกวิธีหารือแบบนี้ว่า “แกรนด์ราวนด์” ในทุกวันพุธ สายทำงานของผมจะมีแกรนด์ราวนด์ เพื่อที่จะได้ผ่าตัดคนไข้กันในวันพฤหัส หรือจะตัดสินใจรักษากันอย่างไร ก็ให้ได้ข้อสรุปออกมา การประชุมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นเป็นเรื่องที่ดี การคิดหลายหัวย่อมดีกว่าหัวเดียว ยิ่งการที่คนไข้เรามีโรคที่ค่อนข้างหนัก มีภาวะแทรกซ้อนจากการรักษาได้ง่าย เจ็บง่าย และตายง่าย เราจึงต้องมาหารือและช่วยกันคิด เรียกได้ว่า ทะเลาะกันให้เสร็จ โดยเอาคนไข้เป็นที่ตั้ง

ผมชอบมาก เพราะไม่ต้องเหนื่อยสมองอยู่คนเดียว

แล้วเราก็ถึงเวลาเข้าไปเยี่ยมคนท้องรายนั้นพร้อมๆกัน

“สวัสดีครับ หมอชื่อธนพันธ์นะครับ และนี่คืออาจารย์ในทีมเรา และคุณหมอที่เป็นคนร่วมดูแลเธออยู่” ผมแนะนำตัวเองและทีม 

“หมอทราบมาว่า เธอ..เอิ่ม...ขอโทษที ไปไม่ถูก เรายังไม่รู้จักชื่อเธอเลย” เออใช่ ผมขำตัวเองที่พูดออกมาอย่างนั้น

“อัจฉราวดีศรีสมรค่ะ ดิฉันชื่ออัจฉราวดีศรีสมร” เธอตอบ

“ครับ คุณอัฉราวดีศรีสมร เราทราบมาว่า เธออยากจะให้เราผ่าตัดโดยให้เก็บมดลูกเอาไว้ใช่ไหมครับ” ผมเริ่มด้วยการตั้งหลักและชี้ไปที่จุดประสงค์ของการเข้ามาเยี่ยม

“ดิฉันทราบดีค่ะ ว่าการตั้งท้องแบบนี้มันเสี่ยง แต่ก็มั่นใจว่า หมอที่นี่เก่งค่ะ” นั่นไง ผมเข้าใจความรู้สึกของคุณหมอแพมเลย แต่ผมโล่งใจนึดหนึ่ง นั่นคือ เธอและสามีทราบว่าการตั้งท้องนี้มีรกเกาะต่ำและมันน่ากลัว

“คืออย่างนี้นะครับ รกเกาะต่ำ คือการที่รกมาเกาะที่บริเวณมดลูกด้านล่างและปิดปากมดลูกเอาไว้ บริเวณนี้คือส่วนที่มดลูกหดรัดตัวได้น้อย ดังนั้น มันจะเสียเลือดมากตั้งแต่เราเริ่มลอกรกออกมา” ผมเริ่มต้นด้วยสรีรวิทยาของการเกาะของรก เธอพยักหน้า

“ในคนไข้ที่รกเกาะต่ำแบบปกติ เวลาจะผ่าท้องคลอดนั้น เราจะบอกเขาเสมอว่า คนไข้จะเสี่ยงต่อการตกเลือดมาก และอาจจะถูกตัดมดลูกได้ตลอลเวลาเพื่อเป็นการรักษาชีวิต แต่ของคุณอัจฉราวีดี...เอ่อ อะไรนะ”

“อัจฉราวดีศรีสมรค่ะ”

“เออ อัจฉราวีดี ขอโทษ..เอิ่ม..อะไรก็ได้” ผมจนปัญญากับความสามารถในการจำของตัวเอง นึกในใจ คืนนี้คงต้องอัดถั่งเฉ้าบำรุงสมองสักกำ

“ของเธอมันพิเศษกว่านั้น เพราะเราคาดว่า มีรกบางส่วนกินเข้ามาในเนื้อมดลูก ทำให้เราอาจจะไม่สามารถเก็บมดลูกเอาไว้ได้ เพราะในทันทีที่เราพยายามลอกรกออก เลือดจะออกมาก และหากการลอกนั้นไม่ได้ผลเพราะมันกินเนื้อมดลูกเข้ามาจริงๆ นั่นหมายความว่า การเสียเลือดจะเกิดขึ้นอย่างมากและรวดเร็ว การตัดมดลูกหลังจากนั้นก็จะกดดันมากขึ้นไปอีก” ผมเว้นช่องไฟ แล้วสังเกตในแววตาของทั้งคู่

“มีรายงานวิจัยที่เกี่ยวข้องแบบนี้อยู่เหมือนกันนะครับ” ผมกำลังจะเริ่มในขั้นต่อไป แล้วก็คุยกันในเรื่องที่พวกเราได้อ่านและวิเคราะห์กันก่อนเข้ามาเยี่ยมเธอให้ฟัง

“และท้ายที่สุด คนไข้ส่วนหนึ่งก็จะถูกตัดมดลูก หรือไม่ก็มีอาการติดเชื้ออย่างรุนแรงได้” ผมสรุปส่งท้าย

“ครับคุณหมอ ความจริงเราก็คิดกันมาบ้างแล้ว งั้นก็แล้วแต่ทางคุณหมอตัดสินใจรักษาเลยนะครับ ตัดก็ตัด เราได้ลูกมาคนนึงก็เกินความคาดหมายแล้ว รอกันมาเกือบสิบปีเค้าก็มา นอกเหนือจากนี้คือกำไรครับ” ชายคนนั้นยืนอยู่ที่มุมห้อง เค้าเฝ้าสังเกตการณ์ที่พวกเราคุยกับเมียของเขามาระยะหนึ่ง และคงถึงเวลาที่จะต้องแสดงความรักเมียออกมาบ้าง

“ขอบคุณนะครับ มันช่วยผมได้เยอะเลย ผมก็สรุปหมดแล้ว มีอาจารย์ท่านไหนจะแสดงความเห็นอีกไหม” ผมถามในทีม 

“ยังไงก็ตาม หมอขอให้เธอได้เชื่อ ว่าพวกเราในทีมจะทำการผ่าตัด ดูแลรักษาเธอและลูกอย่างดีที่สุด หากจะเกิดภาวะแทรกซ้อนใดๆขึ้นมาแล้วนั้น นั่นหมายถึงเราก็ได้ระวังอย่างที่สุดแล้วเช่นเดียวกัน เราจะผ่านไปด้วยกันนะครับ เราอาจจะเก็บมดลูกไว้ไม่ได้ แต่เราจะเก็บแม่ไว้ให้มาเลี้ยงลูกนะครับ”

“อัจฉราวีดี เธอจำชื่อหมอเจ้าของไข้ได้ไหม” ผมถาม

“ธนพันธ์ค่ะ ดิฉันทราบชื่อคุณหมอมาตั้งแต่เมื่อวันศุกร์แล้ว แต่จำนามสกุลคุณหมอไม่ได้ ดีใจที่ได้เจอวันนี้นะคะ” 

“ครับ อย่าจำเลยครับ ผมเปลี่ยนนามสกุลบ่อยมาก”

...................

กาแฟหมดแก้ว รสชาติมันก็เหมือนกับแก้วใบก่อนๆจริงๆนั่นแหละ 

อันที่จริง การที่ได้จับแก้วที่ไม่มีหูแบบนี้ ความร้อนจากแก้วที่ส่งมาถึงฝ่ามือนั้น มันทำให้อุ่น และเกิดความสบายใจยังไงไม่รู้เหมือนกัน

กาแฟหยดสุดท้ายหมดไป ผมหยิบซองชาที่เขียนไว้ข้างๆว่า “ชาเกสรทั้งห้า” ผมซื้อมาจากศิริราชเมื่อนานมาแล้ว และลืมมันไปเสียสิ้น

ข้างซองระบุว่ามันเลยอายุการกินมาแล้ว ผมไม่ได้ใส่ใจ เพราะยังไงมันก็คือเกสรดอกไม้อบแห้ง 

น้ำร้อนถูกรินใส่ 

กลิ่นของดอกไม้เริ่มระอุและลอยขึ้นมาแตะจมูก

ไม่มีที่ข้างซองระบุว่ามันคือเกสรดอกอะไรบ้าง แต่กลิ่นที่ฟุ้งมานั้นมันมีพิกุลอย่างหนึ่งแน่นอน

พิกุล ก็คือดอกไม้สุดโปรด 

ดังนั้น แม้นไม่รู้ว่าดื่มอะไร แต่แค่พิกุลเพียงหนึ่งนั้นก็ทำให้สุขและคลายใจ เหมือนนั่งอยู่ในลานวัด

ลานพื้นทรายโล่งๆ ในเขตของวัด ณ บ้านเกิดของแม่ที่สมุย ผมนั่งอยู่ตรงนั้น ใต้ร่มพิกุลต้นใหญ่ที่ช่วยคลายความร้อนจากไอแดดในช่วงบ่ายได้อย่างดี 

กลิ่นพิกุลมันแจ่มชัด

.....................

ระหว่างที่คุณหมอวิสัญญีเตรียมตัวคนไข้ด้วยการสอดเข็มเข้าไปในหลอดเลือดแดงที่ข้อแขนด้านซ้ายอยู่นั้น ผมยืนข้างๆเธอ

รู้สึกเหมือนมีอะไรมาสะกิดที่ข้างสะโพก มือเธอเขี่ยที่ข้างตูดผมเพื่อเรียกให้หันมอง

เธอมองมาที่ผมแล้วยิ้มให้ สีหน้าแสดงความกังวล

“กลัวมั้ย” ผมถาม เธอพยักหน้าตอบ น้ำตาไหลออกมา

“ไว้ใจเรามั้ย” ผมรู้สึกสงสาร แต่ทำไงได้ ผมไม่ได้ท้องนี่นา เธอยังคงพยักหน้าแล้วยิ้มให้

และผมก็เพียงแค่จับมือเธอแล้วบีบเบาๆ

“ทีหลังเขี่ยมือดิ อย่าเขี่ยตูด มันเสียว” ผมล้อเธอเล่น

“อาจารย์อาร์ทจะเป็นเบอร์หนึ่งนะครับ” ผมเริ่มการ time out

ผมทบทวนการเตรียมตัว เลือด น้ำเหลือง เครื่องมือที่จำเป็น 

พยาบาลส่งเครื่องมือแจ้งว่าได้เตรียมเครื่องมือ Ligature ซึ่งเป็นตัวหนีบหลอดเลือดแล้วตัดโดยไม่ต้องมาเย็บและผูก นั่นเป็นคำขอของอาจารย์อาร์ทที่ส่งมาล่วงหน้า

หมอเด็กมาถึงแล้ว

“แพม ลงมือก่อนเลย” ผมออกคำสั่ง ให้หัวหน้าทีมดูแลคนไข้ของเราจัดการเริ่มกรีด 

เข้าท้อง ผมเห็นการเคลื่อนตัวของมดลูก เจ้าตัวน้อยมันดิ้น 

“มันจะรู้มั้ยวะ ว่ากำลังจะถูกควักออกมาในเวลาไม่ถึงนาทีนี้นี่แล้ว” ผมนึกในใจขำๆ แต่ก็ขำได้ไม่สุดจริงๆ 

“เส้นเลือดขอดกระจุกอยู่ที่ด้านล่างเหมือนที่อัลตราซาวนด์ไว้เลย” ผมพึมพำ

“กรีดเลี่ยงไปทางด้านนู้น” ผมแนะนำ

เด็กคลอด ร้องไห้เสียงแผ่วๆ เธอคงได้รับยาสลบที่ถูกส่งผ่านมาทางแม่บ้างเล็กน้อย แต่เชื่อเหอะ หายใจได้สักสิบทีเดี๋ยวก็ตื่นมาร้องจ๊ากแน่นอน

แล้วกระบวนการผ่าตัดเอามดลูกออกโดยเก็บรกเอาไว้ในนั้นก็เริ่มต้นขึ้น 

อาจารย์อาร์ทเข้ามาเป็นเบอร์หนึ่ง ผมเป็นเบอร์สอง และเราใช้เวลาราวเกือบชั่วโมงครึ่ง มดลูกก็ถูกตัดจนเสร็จเรียบร้อย 

เสียเลือดไปราว ๒ ลิตร เลือดและน้ำเหลืองถูกนำมาให้

“ฉี่ไหลใสดีมั้ย” ผมประเมินการให้น้ำ และโอกาสอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับกระเพาะปัสสาวะ

“ออกดี สีใสครับอาจารย์” คุณหมอดมยาบอกมา

“รายนี้ยังดีนะครับอาจารย์ เมื่อวันจันทร์นี่สิ ไม่ไหว ทั้งยากทั้งหนื่อย” อาจารย์อาร์ทเล่าให้ฟังถึงคนไข้ของพี่เปิ้ลเมื่อวันจันทร์ทึ่ผ่านมา รายนั้นเป็นแบบเดียวกันกับคนนี้นี่แหละ แต่ความรุนแรงเยอะกว่ามาก และเธอต้องเข้าไปพักฟื้นในไอซียูหลังจากผ่าตัดเสร็จ

สัปดาห์นี้ เราเจอมาแล้ว นี่เป็นรายที่สอง เราคาดว่า สงครามรกเกาะต่ำยังไม่หมดสิ้น เราบอกได้เลยว่า มันจะรุนแรงมากขึ้น มีจำนวนมากขึ้น และต่อไปก็คงเป็นเหมือนโรคปกติทางสูติกรรม

ทำไมน่ะเหรอ

“คนนี้เกิดรกเกาะต่ำได้อย่างไร” ผมถามประโยคนี้เมื่อวานในช่วงแกรนด์ราวนด์

“ไม่ทราบค่ะอาจารย์ เพราะจะว่าไปนี่ก็เป็นท้องแรกที่เค้าท้องได้” นักเรียนแพทย์เจ้าแม่สายตาจิกคนนั้นเธอตอบมา

สาเหตุหลักของการเกิดรกเกาะต่ำ คือการถูกผ่าท้องคลอดมาก่อน ทุกคนรู้ดี 

แต่คนนี้ไม่เคยคลอด

“เค้าถูกขูดมดลูกด้วยอะไร ใช้เหล็กขูด หรือหลอดดูด” ผมถาม

“เหล็กค่ะ” คราวนี้ extern เป็นคนตอบ 

“แล้วเหล็กขูดมีผลยังไงกับเรื่องนี้ล่ะ” ผมยังคงต้อน

“ก็เหล็กขูดมดลูกลึกจนเข้าชั้นกล้ามเนื้อมดลูกค่ะอาจารย์ มันจึงมีแผลเหมือนถูกผ่าท้องคลอด” เธอตอบ

“เก่งมาก คราวนี้เข้าใจแล้วหรือยัง ว่าทำไมเราต้องใช้หลอดดูด ทำไมผมจึงไม่ยอมให้คุณหมอใช้เหล็กขูดมดลูกคนไข้” นักเรียนของผมพยักหน้า ผมดีใจ แต่ก็แอบหวั่นใจ เพราะเมื่อพวกเขาเรียนจบออกไป โรงพยาบาลที่เขาทำงานอยู่นั้นจะมีหลอดดูดโพรงมดลูกให้พวกเขาใช้กันหรือเปล่า 

อันนี้ไม่รู้จริงๆว่ะ

แต่ที่รู้ก็คือ ต้องขอตัวกลับไปอาบน้ำที่บ้านก่อน รู้สึกว่าเลือดมันกระฉอกเข้าไปเปื้อนหัวนมจนรู้สึกได้เลย ว่า “นมอุ่น”

ธนพันธ์ ชูบุญยังคงสุขใจกับชาหมดอายุ

๑๐ มค ๖๒