เลือดไหลให้คนอื่น

ผมนอนมองเลือดที่มันค่อย ๆ ไหลออกจากตัวไป กะด้วยสายตาก็น่าจะเกือบครึ่งลิตรแล้วสินะ 

“อีกสักครู่ ถ้าเลือดมันออกไปมากกว่านี้ ก็คงถึงเวลาเวียนหัว ใจสั่น แล้วโลกก็คงดับมืดไป” ก็ไม่แน่ใจนักว่าตอนนี้รู้สึกเหมือนคนอยากจะตายจริง ๆ ไหม ซึ่งมันก็ยังทำให้ผมไม่เคยคาดเดาได้สักที ว่าคนที่กรีดเนื้อตัวเองเพื่อหวังจะให้ตายอย่างเลือดอุ่นนั้นมันเป็นเช่นไร ไม่รู้ รู้แต่ว่าคงเจ็บตรงรอยกรีดนั่นแน่ ๆ

แต่เอาเหอะ ตอนนี้ผมยังไม่ตาย 

คนที่จะตายคือคนไข้ต่างหาก

ในช่วง ๒ เดือนที่ผ่านมานี้ เรามีปัญหาเรื่องเลือดแทบจะไม่พอใช้จากผู้ป่วยหนักอยู่หลายราย บ้างก็เพราะการผ่าตัด บ้างก็เพราะเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคบางอย่าง 

ประเดิมรายแรกของผมที่เป็นครรภ์เป็นพิษไปเมื่อราวเดือนเศษ ๆ รายนั้นไม่ตกเลือด แต่เกล็ดเลือดต่ำมากจนต้องเติมให้ไปหลายถุง รายนี้ไตวายต่อเนื่องจนเราเกือบจะต้องตัดสินใจล้างไต แต่ตอนนี้เธอกลับบ้านได้แล้ว

คนไข้คนหนึ่งจากฝั่งอันดามันที่จู่ ๆ เธอก็ตับวายจากครรภ์เป็นพิษขั้นรุนแรง อาการทั้งหมดเกิดขึ้นในวันเดียว เธอคนนั้นใช้ทั้งเลือด ทั้งเกร็ดเลือด คนนี้นอนโรงพยาบาลนานหน่อยเพราะแผลที่ผ่าท้องคลอดมีอาการติดเชื้อ แต่ตอนนี้เธอก็ได้กลับบ้านแล้วเช่นเดียวกัน

เมื่อ ๒ สัปดาห์ที่แล้วก็มีคนไข้อีกคนจากปลายด้ามขวาน เป็นแบบเดียวกันอีก แต่ในตอนนั้นเด็กกำลังจะตาย ทางเราจึงขอให้รีบผ่าตัดที่โรงพยาบาลต้นทางก่อน เรากลัวเหลือเกินที่เด็กมันจะทนมาไม่ถึงมือเรา หมอที่นู่นก็เลยต้องรีบผ่าตัดเอาเด็กออก ผมได้ข่าวว่าเขานั่งเฝ้าคนไข้กันทั้งคืน แต่เกร็ดเลือดเจ้ากรรมก็ไม่เพิ่มปริมาณเลยหลังจากคลอดไปแล้ว ร่วมกับสายระบายเลือดจากช่องท้องมีเลือดสด ๆ ไหลออกมามากขึ้นอีก จึงต้องมาบริบาลต่อที่เรา โชคดีที่รายนี้ไม่ต้องรับเลือดเพิ่มเติมอีกเลย และเธอก็ได้กลับบ้านไปเลี้ยงลูกแล้ว

เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เราได้รับการขอส่งตัวจากปลายด้ามขวานอีกรอบ คราวนี้คนไข้เป็นครรภ์เป็นพิษรุนแรง (อีกแล้ว) หมอผ่าท้องคลอดไปเรียบร้อย แต่ความดันยังไม่สามารถควบคุมได้เลย เธอชักซ้ำอีก ๒ รอบ ความดันมันยังคงสูงมาก เธอถูกให้ยาลดความดันชนิดสุดท้ายของโรงพยาบาลแล้ว คนไข้ถูกเข็นไปเอ็กซ์เรย์คอมพิวเตอร์เพื่อหาว่ามีเลือดออกในสมองหรือไม่ คำตอบคือ “ไม่มี” เค้าขอส่งตัวเข้ามาเพื่อให้เราช่วยดูแลต่อ แต่รายนี้ปรากฏว่าห้อง ICU ของเราไม่มีเตียงว่างเลย จึงไม่สามารถรับมาได้ หมอที่ต้นทางใช้ความพยายามดูแลคนไข้อยู่อีกระยะใหญ่ ๆ ทางโรงพยาบาลศูนย์ที่อยู่ใกล้กับเราจึงรับมาดูแลให้

ผมไม่ได้อยู่เวร แต่ได้รับข้อความส่งเข้ามาแบบนี้ จึงยกหูโทรศัพท์ไปคุยกับอาจารย์พี่เปิ้ลด้วยความรู้สึกอ่อนล้าในหัวใจ

“ไอซียูไม่เคยเพียงพอหรอกสำหรับโรงพยาบาลใหญ่ ๆ” เสียงของผู้เฒ่าท่านหนึ่งดังเข้าหัวผม

“ในภาวะขาดแคลน ไอซียูไม่ได้หมายถึงเตียงในห้องไอซียูเท่านั้น แต่มันคือการดูแลประคับประคองอย่างดีเยี่ยม ดังนั้น ตรงไหนก็เป็นไอซียูได้” ผู้เฒ่ายังคงพูดอะไรอีกยืดยาว แต่ผมเลือกที่จะจำเพียงเท่านี้ มันจรรโลงดี 

ในช่วงเวลาใกล้ ๆ กัน ทางเราได้รับการประสานงานส่งต่อผู้ป่วยที่มีอาการตกเลือดหลังคลอดรุนแรง เธอมีเลือดเป็นกลุ่ม Rh negative และมีภูมิต้านทานต่อเลือดกลุ่มเล็กกลุ่มน้อยอีกบางชนิด 

อาจารย์น้องบาสเป็นหมอเวรเจ้าของไข้ เธอต้องการจะผ่าตัดมดลูกคนไข้อย่างเร่งด่วน เพราะตอนนั้นคนไข้น่าจะกำลังช็อก ความเข้มข้นของเลือดเหลือไม่ถึง ๒๐% ถ้าเป็นคนไข้ตกเลือดปกติ ก็ไปผ่าตัดซะ แต่คนนี้เราแทบจะหาเลือดมาสำรองไว้ให้ไม่ได้เลย

หลายคนคงรู้แค่ว่า ตัวเองมีเลือดอยู่ในกลุ่มใด A B O หรือ AB แต่นั่นคือการรู้แบบหยาบๆ อันที่จริงมันยังมีกลุ่มย่อยอีก ที่สำคัญคือ กลุ่ม Rh ซึ่งคนไทยเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์เป็น Rh บวก เช่น A บวก B บวก เป็นต้น (บวก เราเรียกว่า positive ส่วนลบ เราเรียกว่า negative)

เลือดกลุ่ม Rh ลบ เป็นกลุ่มที่พบน้อยมากในคนไทย ใครเคยดูหนังเรื่อง O negative ไหมล่ะ นั่นแหละ มันโคตรจะพบน้อยเลย (หึหึ ผมดูในเวอร์ชั่นปี ๒๕๔๑ กระมัง คราวนั้นถูกแสดงโดย ทาทา ยัง เรย์ แม็คโดนัล และชาคริต แย้มนาม ใครเคยดูมั่ง ยกมือขึ้น)

ต่อๆๆ

ประเด็นมันก็คือว่า คนไข้ที่มีเลือดกลุ่ม Rh ลบแบบนี้ จำเป็นต้องได้เลือดที่มีกลุ่ม Rh ลบด้วยกันเท่านั้น หากเราให้กลุ่ม Rh บวกเข้าไป มันก็จะทำให้เม็ดเลือดแดงถูกภูมิคุ้มกันมาทำลายจนเม็ดเลือดแตก คนไข้ก็จะยิ่งแย่ลงไปอีก

“จะทำยังไงดี” ถ้าพูดแบบนี้ แสดงว่ากำลังกลุ้มใจหนัก

“ยังไงก็ต้องเข้าไปตัดมดลูก เลือดกลุ่ม Rh negative มีไม่มากนัก แต่น้ำเหลืองและเกล็ดเลือดกลุ่มนี้ ไม่มี” นั่นคือสาเหตุของความกลุ้มสุดชีวิต

“เราไม่มีทางเลือก เพราะหากไม่ผ่าตัด เลือดก็จะออกเรื่อยๆ ต่อให้มีเลือดแค่ไหนก็เอาไม่อยู่” มันคือการต่อรอง

ผมทราบมาว่า ทีมผู้รักษาได้ปรึกษาอาจารย์แพทย์อีกหลายคน ทั้งทีมหมอมะเร็งห้ามเลือดของเรา ทีมคลังเลือด อายุรแพทย์โรคเลือด หมอดมยา และทีมไอซียู

“ลุย เราไม่มีทางเลือกจริงๆ” นั่นคือสัญญาณปล่อยตัว

คนไข้รายนี้เธอแข็งแรงมาก ช่วงเวลาที่เสียเลือดจากการผ่าตัดจนมีความเข้มข้นของเลือดเหลือไม่ถึง ๑๐ เปอร์เซ็นต์ เธอก็ยังทนไหว ผมนึกถึงความวุ่นวายที่หัวเตียงผ่าตัด ที่หมอดมยาสลบและทีมงานของเขาจัดการเรื่องการให้ทั้งเลือด น้ำเหลือง และเกล็ดเลือดโดยผ่านถุงที่มีตัวกรองพิเศษราคาแพงหูฉี่เพื่อลดการไหลลงไปของสารประกอบบางอย่างที่จะทำให้คนไข้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรง

เธอรอด เล่มเอาทีมน้ำลายเหนียวไปเลย

รายล่าสุดก็เมื่อต้นสัปดาห์ “ครรภ์เป็นพิษรุนแรง” มาอีกราย ตับพังเหมือนเดิม เกล็ดเลือดลดลงไปถึงขั้นวิกฤติ อาจารย์พี่เปิ้ลเป็นหมอเวรเช่นเคย (อะไรนักหนาวะ ยายป้าคนนี้) รายนี้ก็ใช้เกล็ดเลือดไปชนิดที่แทบจะเกลี้ยงโรงพยาบาล

เอ่อ..อันที่จริง โรงพยาบาลมีสต็อกของเกล็ดเลือดเพียงพอนะครับ เว้นแต่บางช่วงที่มีคนไข้วิกฤติมากๆ บางทีก็แทบจะต้องเรียกคนมาบริจาคเพิ่มฉุกเฉินกันเลย 

แต่ช่วงนี้ วิกฤติมิได้อยู่ที่มีคนไข้มาก แต่มันมีคนบริจาคเลือดได้น้อยลง

แถบบ้านผมมี “โรคไข้เลือดออกชิคุนกุนย่า” ระบาดหนัก

มันระบาดในพื้นที่มาหลายเดือนแล้ว จากแดนใต้ สตูล แล้วการระบาดมันก็เข้ามาในหาดใหญ่ สถานการณ์ระบาดค่อนข้างรุนแรงเลยทีเดียว

นึกย้อนไปเมื่อเกือบสิบปีก่อนที่มีการระบาดเช่นเดียวกัน คราวนั้นมันเริ่มมาจากสิงคโปร์ เคลื่อนเข้ามาเลเซีย ไทยภาคใต้ ออกไปทางกาญจนบุรี และเข้าพม่า กว่าจะหยุดระบาดก็ปาเข้าไปเกือบปี 

“คนบริจาคของเราลดลงไปมาก เพราะกำลังเป็นชิคุนกันค่ะอาจารย์” สาวสวยคลังเลือดบอกมาอย่างนั้น ประหนึ่ง ไข้ชิคุนกุนย่ามันคือแฟชั่น

“เอาเหอะ ผมไม่ได้ป่วย มาเอาเลือดออกให้หน่อย” ผมเย้าไป

หลังจากตรวจความดัน ชั่งน้ำหนัก เจาะเลือดปลายนิ้ว ผ่านฉลุย ผมก็มานอนบนเตียงบริจาคเลือด

สายรัดต้นแขนถูกใช้ แล้วเธอก็ทำความสะอาดที่ข้อพับตรงที่จะเจาะเลือด

เธอใช้น้ำยาฆ่าเชื้อถู ถู ถู ถู ถู

“นั่นเธอขัดจนหนังกำพร้าฉันหลุดไปหมดแล้ว” ผมทำเสียงชนิดแกล้งโวยวาย 

“ก็อาจารย์น่ะ อาบน้ำยังไง นี่เช็ดไปกี่ครั้งแล้ว สำลีหนูยังดำอยู่เลย” คนสวยกัดตอบ

อูย....เจ็บ

มันไม่ได้เจ็บเพราะเจาะ

แต่มันเจ็บเพราะอาย

สงสัยคืนนี้ ต้องให้เมียดูแลความสะอาดทั้งตัวใหม่หมด

ธนพันธ์ ชูบุญข้อพับขาวจั๊วะไปเรียบร้อย

๖ ธค ๖๑

[nobita]

“ในภาวะขาดแคลน ไอซียูไม่ได้หมายถึงเตียงในห้องไอซียูเท่านั้น แต่มันคือการดูแลประคับประคองอย่างดีเยี่ยม ดังนั้น ตรงไหนก็เป็นไอซียูได้” = จิตวิญญาณของหมอ…